L'O Book Club - Nhà Thơ Nam Thi: "Sách là một không gian nơi tôi chạy trốn"
Nhà thơ Nam Thi, tác giả tuyển tập thơ rất được yêu thích "Cô độc nên thơ" đã có những chia sẻ thú vị xoay quanh những cuốn sách cùng L'OFFICIEL Vietnam
Nam Thi còn nhớ mình bắt đầu đọc sách từ khi nào và cuốn sách đầu tiên bạn đọc?
Tôi đọc sách từ cũng khá sớm. Dù ngày đó vẫn có gì đó “mặc cả” lắm, chưa tự nguyện 100% như bây giờ đâu. Ngày bé, đứa trẻ nào mà chẳng mê truyện tranh, bố mẹ tôi vẫn chiều con nên cho tôi đọc, nhưng chỉ cho đọc tối cuối tuần thôi, còn ngày thường là đọc truyện chữ. Tác phẩm đầu tiên tôi đọc khi còn bé tí là “Truyện cổ Grimm”, đến giờ tôi vẫn giữ cuốn sách đó trong thư viện gia đình. Nhà tôi lại có kiểu thú vị là, truyện cổ tích Việt Nam sẽ do bố mẹ kể cho nghe, còn con nên tự đọc thêm truyện nước ngoài. Thế là tuổi thơ của tôi cứ trôi qua với cổ tích như vậy đấy. Ngày đó thì chưa thực sự ham thích, nhưng lớn lên tôi mới nhận ra đó là nền tảng tuyệt vời mà bố mẹ xây dựng cho mình.
Còn với thơ thì sao? Tình yêu của bạn với thơ đến như thế nào?
Với thơ thì đặc biệt hơn nhiều. Gia đình tôi có truyền thống Văn học Nghệ thuật. Lớn lên trong bầu không khí đặc biệt như vậy, nên tôi từ nhỏ đã tiếp xúc với thơ rồi, thơ của cụ, thơ của bố rồi rất nhiều tác phẩm trong thư viện gia đình nữa. Tôi có tình yêu thơ “di truyền”, nhưng trước đây thì tôi không viết được đâu. Mãi sau này, cảm hứng thơ đến thật tự nhiên trong một ngày Hà Nội đầu hạ, rồi từ tình yêu thơ bên trong, tràn ra bên ngoài. Nhiều khi tôi nghĩ nó như dòng sông ấy, càng chảy càng bồi cho tình yêu đặc biệt với Thơ.
Thói quen đọc sách của bạn có thay đổi theo thời gian?
Thực ra cũng không có thay đổi gì nhiều. Đầu tiên, nếu là thói quen về hoạt động đọc, thì gần như không thay đổi gì cả, tôi luôn dành một khoảng thời gian nhất định trong tuần để không làm gì cả, chỉ ngồi một mình đắm chìm vào thế giới sách vở. Vì với tôi hoạt động đọc là một hình thức thư giãn, mà nếu không thư giãn thì chắc căng thẳng với cuộc sống lắm. Còn nếu là thói quen đọc theo thể loại, thì có lẽ lúc mới lớn, tôi đọc nhiều tác phẩm dạng tiểu thuyết, truyện ngắn hơn. Bây giờ vẫn đọc, nhưng tôi dành nhiều thời gian cho các dòng sách liên quan tới triết học, nghiên cứu văn hoá văn học, nghiên cứu mỹ thuật nhiều hơn một chút. Cũng vì những thể loại ấy gắn trực tiếp với công việc hiện giờ của tôi.
Những cuốn sách có ý nghĩa như thế nào với bạn?
Là một nơi không gian “chạy trốn”. Chắc vậy. Vì tôi rất dễ đắm chìm vào thế giới trong sách. Ngồi giữa đám đông ồn ào cả ngày thì cũng đắm được. Có giai đoạn khó khăn, đó còn là phương thức trốn thực tại của tôi đấy. Thế nên ý nghĩa to lớn lắm, chẳng biết diễn tả sao cho vừa.
Người ta thường mặc định nhà thơ thường rất mơ mộng, “bay là là mặt đất”, nhà thơ Nam Thi có mơ mộng như vậy không? Và mơ mộng đến thế nào?
Bay chứ!!!! Trong hoạt động thực hành và sáng tác thơ, tôi rất bay. Thậm chí có thể sống trong thế giới riêng của mình rất lâu mà không cần giao tiếp. Bay cao luôn chứ không “là là mặt đất” nhé. Tuy nhiên, tôi hay chia sẻ rằng mình không phải tuýp nghệ sĩ “đóng cửa”, tức là trong đời sống thường ngày tôi vẫn rất thực tế và kết nối với mọi người. Nhưng khi cảm xúc ập đến, tôi sẵn sàng đẩy tất cả ra ngoài để im lặng. Vậy đấy.
Có người bạn của tôi cũng là nhà thơ, anh ấy nói mình làm thơ vì thích nghe nhạc rap nhưng không rap được, còn với Nam Thi, Thi làm thơ vì lý do gì?
Từ hồi còn đi học, tôi đã viết trong sổ tay: “Trong gian khó tôi tị nạn vào thơ”. Thực ra tôi có một hoàn cảnh khá đặc biệt, và đã sống một mình ở cả đời thực lẫn trong tâm hồn từ sớm quá, nên Thơ là không gian cứu cánh cho tâm hồn tôi. Thay vì gào thét một cách vô nghĩa, tôi chuyển hoá nó thành nghệ thuật, tâm tư càng dữ dội, chữ của tôi càng tối, nhiều lớp nghĩa, nhiều ẩn dụ, để trước tiên tôi gửi gắm lòng mình vào đó, sau là nếu có ai thực sự kết nối được thì càng tuyệt vời hơn.
Nếu để miêu tả về tuyển tập thơ "Cô độc nên thơ" rất được yêu thích của Thi, bạn sẽ miêu tả về nó thế nào?
Như cái tên đã nói lên tất cả. Nam Thi đặt ra ngắn gọn bốn chữ “Cô Độc Nên Thơ” nhưng phát ra ba nghĩa: Cô Độc thực ra cũng rất nên thơ, trữ tình; Cô Độc tạo nên thơ của Nam Thi hôm nay; Cô Độc tạo nên chính con người Thi, vì Thi có nghĩa là thơ; Tập thơ đó như tổng kết cả thập kỷ của một cậu bé Hà Nội sống trong bối cảnh một mình. Hy vọng bạn đọc sẽ cảm thấy rung động với các tác phẩm trong đó.
Thi đang tham gia triển lãm cộng đồng “Bảo tàng tan vỡ” cùng nhóm nghệ sĩ trẻ tài năng, triển lãm này có ý nghĩa thế nào với Thi? Thi có thể chia sẻ thêm về tác phẩm của mình trong triển lãm này?
Ý nghĩa lớn lắm đấy, vì hoạt động triển lãm thường dành cho các nghệ sĩ Thị giác, tôi là nghệ sĩ Thơ duy nhất, và cũng rất ít có người thực hành thơ được mời triển lãm nên mình rất vinh dự. Trong lần này tôi mang đến ba tác phẩm, trong đó có một tác phẩm cũng tên là "Bảo Tàng Tan Vỡ" được viết từ năm 2018 đã được in trong sách, trùng hợp với triển lãm nên tôi dùng luôn. Tôi viết tay tác phẩm lên vải bố, cho chữ rất mờ, mắt thường khó đọc. Sau đó tôi để kính lúp bên cạnh để người đọc có thể thưởng thức. Đọc thơ Nam Thi cũng giống như đi vào lòng của một ai đó vậy, nếu bạn muốn hiểu tâm tư người ta, bạn cần dụng công.
Cảm hứng sáng tác của bạn thường đến từ đâu?
Từ tất cả những gì Nam Thi quan sát và lắng nghe trong đời sống thường ngày.
Thi có thể chia sẻ chi tiết về 3 cuốn sách Thi đặc biệt yêu thích và lý do vì sao Thi yêu thích chúng?
Tác phẩm đầu tiên chắc chắn là “Truyện Kiều” của cụ Nguyễn Du. Tác phẩm này Thi đọc đi đọc lại suốt, từ khi mới lớn cơ đấy, thành ra tự hào là mình thuộc khá nhiều Kiều. Về sự kinh điển của tác phẩm này có lẽ không cần nói thêm. Tôi chỉ muốn chia sẻ với mọi người rằng, nếu chưa hiểu hết cái hay trong ẩn ngữ, tính triết học, văn hoá Việt Nam của Truyện Kiều thì thật đáng tiếc.
Tác phẩm thứ hai sẽ là “Cánh Đồng Bất Tận” của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư. Đó là tác phẩm tôi đọc đi đọc lại hàng năm, cái sự cô đơn, bầu không khí u uất, ngột ngạt là thứ ám ảnh tôi vì có lẽ nó đã từng rất gần với hoàn cảnh cá nhân của mình. Và câu nói của nhân vật Nương ở cuối tác phẩm như mở tung mọi chân trời, rằng: “là trẻ con, đôi khi nên tha thứ cho lỗi lầm của người lớn”.
Tác phẩm thứ ba là “Siddhartha” của nhà văn người Đức Hermann Hesse. Một hành trình đi tìm sự giải thoát thực sự của nhân vật Siddhartha, một người theo đạo Bà La Môn, sau đó gặp Đức Phật, từ chối theo Đức Phật và tự đi tìm chân lý. Cuối cùng chàng trai đã hiểu mọi sự trên đời khi lắng nghe dòng sông. Đúng với tinh thần triết học Phật Giáo, Đức Phật chỉ cho ta con đường, chứ không thể dắt tay ai chạm tới giác ngộ/niết bàn/giải thoát, tất cả phải từ chính mình. Và điều quan trọng, ngôn ngữ của tác phẩm này đẹp như thơ vậy.
Cảm ơn Nam Thi vì những chia sẻ thú vị!
Bài: Vân Anh
Ảnh: NVCC