7 dấu hiệu cho thấy bạn đang mắc kẹt trong suy nghĩ độc hại
Dưới đây là những dấu hiệu điển hình của suy nghĩ độc hại, nắm bắt được nó khiến chúng ta “dễ thở" hơn khi đối mặt với cảm xúc của chính mình.
Suy nghĩ cực đoan
Không nhìn nhận bao quát sự việc mà chỉ chú tâm vào một chiều là biểu hiện của suy nghĩ cực đoan. Vạn vật đều tồn tại khách quan, có đúng có sai, thì cực đoan giống như việc biết một nửa sự thật mà cứ ngỡ đó là tất cả. Không chỉ bỏ lỡ nhiều chiều của cuộc sống, ngăn cản bản thân đến với sự thật, cực đoan cũng khiến bạn “gây khó dễ" cho chính cảm xúc của mình. Để nhận thức sự cực đoan trong suy nghĩ, hãy nhớ rằng, cực đoạn thường xuất hiện dưới hai hình thức: “luôn luôn" hoặc “không bao giờ".
Ví dụ: Cô ấy luôn ghét tôi. Tôi sẽ không bao giờ yêu ai nữa.
Suy nghĩ sàng lọc
Giống như sự giảm nhẹ của suy nghĩ cực đoan, suy nghĩ sàng lọc cho bạn nhìn thấy sự thật “nhiều” hơn, nhưng bạn vẫn thiên vị những suy nghĩ tiêu cực cho mình. Bạn không chắc chắn về mọi thứ, không thích sự kiểm soát. Để trở nên an toàn, bạn có xu hướng đổ lỗi cho bản thân, đi về phía số đông. Bạn không định vị được chính kiến riêng của mình.
Để có thể nhìn nhận sự việc đúng đắn, không đi về chiều suy nghĩ độc hại, bạn hãy thực hành nói những gì mình muốn và thật sự suy nghĩ về điều đó. Hãy ý thức khi nào mình đang tự đánh giá (judge) bản thân, cũng như khi đánh giá người xung quanh, và từ từ điều chỉnh hành vi này.
Ví dụ: Tôi chắc chắn rằng tôi làm việc tốt và hầu hết nhiệm vụ được giao đều được tôi hoàn thành, nhưng sếp vẫn bảo tôi có lỗi cần phải sửa… Chắc sếp nghĩ rằng tôi vẫn còn yếu kém.
Suy nghĩ cá nhân hoá
Suy nghĩ cá nhân hoá là khi bạn đánh giá thấp về bản thân, lựa chọn những yếu điểm để hình thành xu hướng luôn tự đổ lỗi cho mình. Bạn “lọc" những mặt tuyệt vời của mình để lấy lý do chỉ trích bản thân chưa hoàn thiện. Điều này có thể xuất phát từ sự tự ti, hoặc từ những trải nghiệm không hay trong quá khứ. Chia sẻ với người thân, bạn bè về những vướng mắc hoặc viết lại những suy nghĩ của mình sẽ giúp bạn tìm ra lời giải, và trở nên thoải mái hơn với chính mình.
Ví dụ: Hôm nay sếp trông rất khó chịu và bực mình. Hẳn là do tôi đã làm điều gì đó khiến sếp không hài lòng. Chắc sếp không thích mình rồi.
Suy nghĩ “bi kịch hóa”
Thói quen bi kịch hoá mọi thứ sẽ kéo theo một vầng “mây đen" bao phủ tâm trí của bạn, mọi chuyện xảy ra đều tối tăm, không có lối thoát. Lắng nghe nhiều hơn từ mọi người xung quanh, bạn sẽ nhận ra thế giới không chỉ có màu đen, và cuộc đời cũng không giống một vở bi kịch đau thương chút nào.
Ví dụ: Chị B mới chia tay chồng, chị ấy chẳng còn chỗ dựa tinh thần nào cả. Nếu tôi không giúp thì chị ấy sẽ trầm cảm mất. Nếu tôi không giúp thì chẳng còn ai giúp chị ấy nữa.
Lý luận cảm xúc
Cảm xúc không phải sự thật, mà là một trạng thái luôn luôn thay đổi. Vui, buồn, bất an, đau khổ đều trong khoảnh khắc, chứ không tồn tại mãi mãi và càng không phải là sự thật. Bạn cho rằng những suy nghĩ tiêu cực là đúng bởi vì bạn “cảm thấy” đúng. Khi cảm giác sai trái qua đi, hãy nhìn thẳng vào chi tiết câu chuyện và lý giải nó, thay vì để cảm xúc tiêu cực lý giải cho bạn.
Ví dụ: Tôi cảm thấy mình là một thất bại, do đó, tôi là một người thất bại. Tôi đang cảm thấy thật tuyệt vọng, do đó, việc này thật sự không còn cách nào để giải quyết.
Suy nghĩ phóng đại
Đây là điều chúng ta thường gặp phải, thay vì nhìn nhận tổng thể thì ta lại chọn ám ảnh bởi một sai lầm tiểu tiết. Chúng ta phóng đại các chi tiết nhỏ và khó khăn để chấp nhận sự thật, ám ảnh về nó trong cả ngày trời. “Lùi bước để nhìn thấy rõ hơn" - và lời khuyên đó có thể trở nên hiệu nghiệm trong hoàn cảnh này. Nhìn bao quát, giữ một thái độ trung dung, bình tĩnh và bạn nhận ra, mọi chuyện không “over" (quá lên) đến mức như vậy.
Ví dụ: Hôm nay là ngày đầu tiên hẹn hò, tôi đã quên chưa kẻ mắt. Có thể anh ấy đã để ý. Anh ấy nói sẽ gọi lại cho tôi sau đó nhưng anh ấy chưa gọi.
