Nơ qua các thời kỳ lịch sử: Từ chi tiết vô danh đến cột mốc quyền lực đầu tiên
Gắn liền với búp bê, màu hồng và sự dễ thương, chiếc nơ như một kí ức thuở nhỏ của những cô gái điệu đà và kiêu kỳ giờ đây lại một lần nữa xuất hiện ở khắp mọi nơi từ sàn diễn cao cấp đến thời trang đường phố.
Vài tháng trước, những giọt nước mắt hình chiếc ruy băng nơ của Simone Rocha đã kịp thời chiếm sóng khắp các trang mạng xã hội, Balmain thì trình làng chiếc áo xuyên thấu và loạt kiểu dáng đính đầy nơ, Sandi Liang rải nơ đầy lên tóc của người mẫu. Trở lại mùa mốt Xuân Hè 2023, Valentino chọn thay thế chiếc váy thông thường thành những chiếc nơ hồng đậm siêu ngắn, hay nhà mốt đến từ Hàn Kimhekim đã tự tạo cho mình "vũ trụ của những chiếc nơ". Sàn diễn Xuân Hè năm 2022, nơ lại được tiếp cận theo cách khiêm tốn và tinh tế hơn từ cách mà các nhà mốt như Giambattista Valli, Moschino, Rochas, Batsheva, Comme des Garçons, Richard Quinn,… đã từng khai thác. Như vậy, những chiếc nơ đã len lỏi vào thế giới thời trang bằng cách nào và liệu chúng có câu chuyện lịch sử để đời như những bông hoa CHANEL, đôi giày ballet hay sắc hồng "hot pink" không?
Chúng ta cần quay ngược thời gian lâu hơn nữa, đến thời kì cổ đại vào những năm 2600 đến 2500 TCN, người Sumer đã biết cách tận dụng dây để cột tóc, bằng chứng đã được tìm thấy và trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan. Nhưng để gần gũi hơn, chúng ta hãy đến với thời kỳ Trung Cổ, quãng thời gian mà chiếc nơ ra đời bởi sự xuất hiện của những dải ruy băng, hay nói rộng hơn là khung cửi - những khúc gỗ đóng ngang dọc, giữ sợi mắc đủ căng để tạo nên những tấm vải thủ công điệu nghệ. Nơ dần trở nên quen thuộc hơn khi con người bước vào thế kỷ 16, 17. Không phân biệt giới tính, nơ được được tìm thấy trên lọn tóc của người phụ nữ, họ thường có mái tóc dài, tết lại, cột nơ và đặt trước ngực. Ngược lại, vào năm 1886, một người đàn ông giàu có chuyên sản xuất thuốc lá tại Mỹ Pierre Lorillard IV đã thiết kế bộ tuxedo đầu tiên và đặt trên cổ một chiếc nơ đen để thể hiện sự lịch lãm và nam tính. Khi đó, nơ tượng trưng cho sự lãng mạn vì chúng luôn được đặt gần trái tim.
Kể từ bộ tuxedo có chiếc nơ đen, cánh đàn ông liên tục diện chúng qua nhiều thập kỷ. Chiếc nơ cũng hoàn thành tốt sứ mệnh của mình vào những năm 1920 đến 1930 khi hai biểu tượng hoàng kim Hollywood Katharine Hepburn và Marlene Dietrich tích cực lăng xê những chiếc nơ trong mỗi bộ cánh của mình. Và nếu như bạn đọc đã quá quen thuộc với cái tên Schiaparelli thì chiếc nơ trompe l'oeil đầu tiên trên áo len xuất hiện vào năm 1927 là một ví dụ tiếp theo cho sự phổ biến của những chiếc nơ trong thời trang cao cấp.
Nơ dần len lỏi và trở thành trào lưu khắp nước Pháp vào thế kỷ 18 bởi giai thoại nổi tiếng của Marquise de Fontange - một trong những tình nhân của Vua Louis XIV. Khi đó, Marquise vô tình làm rơi nón trong khi đang cưỡi ngựa, bà đã tận dụng dây ruy băng từ váy của mình và cẩn thận buộc tóc lại. Hình ảnh đó được lan truyền rộng rãi, phụ nữ thi nhau cột nơ lên tóc. Thậm chí, Vương hậu nước Pháp là Marie Antoinette đã tốn khoảng 20 000 franc để chi tiêu cho những chiếc dây buộc tóc của mình.
Địa vị, chính trị và quyền lực
Ban đầu những chiếc nơ được đính tỉ mỉ trên trang phục không có bất kì chức năng khác nào ngoài làm đẹp. Vì vậy, chúng được xem như biểu tượng của uy quyền và địa vị bởi các chi tiết phức tạp, cầu kì thường không dành cho người lao động và khó giữ sạch, chỉ có quý tộc không làm việc tay chân mới có đủ khả năng đáp ứng được những điều kiện đó.
Không chỉ dừng lại ở việc trang trí và làm đẹp, lịch sử của những chiếc nơ còn đáng nhớ nhiều hơn thế vào thế kỷ 18. Và Cuộc cách mạng Pháp là cột mốc chính trị đầu tiên, nơ bắt đầu trở thành huy hiệu. Tiếp đến được gắn trên mũ nhằm thách thức Hitler trong Thế chiến Thứ hai. Hình tượng người phụ nữ phóng khoáng, tự do không phù hợp với lý tưởng của chế độ Đức - những người phụ nữ mạnh mẽ, uy quyền. Vì vậy, người phụ nữ Pháp đặt nơ lên mũ, lên khăn turban để chống lại sự ràng buộc và kiểm soát người phụ nữ ở mọi khía cạnh của chính phủ Đức.
Vào thập niên 60 – 70, nơ trở thành biểu tượng của hình ảnh người phụ nữ độc lập và quyền lực. Sau quãng thời gian đấu tranh vì nữ quyền, xã hội đến với sự tự do và thoáng hoá quần áo. Tinh thần của 1970 đẩy cao tính lưỡng tính, phom dáng cao gầy và những bộ suit dành riêng cho phụ nữ được chấp thuận và cởi mở hơn. Khi đó, để tăng sự mềm mại và tính nữ vốn có, người ta đã thay cà vạt bằng chiếc khăn cổ cột nơ và gọi chúng là “Pussy cat bow”. Từ Yves Saint Laurent đến Halston, nơ có mặt ở khắp mọi nơi trên đường phố.
Những khoảnh khắc làm nên lịch sử
Nơ vừa có thể khiến bạn trở nên ngọt ngào, cũng vừa có thể khiến người mặc trở nên nam tính. Nơ dùng để buộc tóc cho nam giới ở những năm 1700 để thể hiện sự thịnh vượng và xa hoa, và cũng dùng để buộc tóc cho phái nữ vào suốt những năm của thế kỷ 19, 20. Những chiếc khăn turban buộc đầu thắt nơ giúp người phụ nữ trở nên uy quyền hơn, nhưng cũng nhờ chiếc nơ mà bộ suit nữ mềm mại và khác biệt với suit nam. Từ trẻ nhỏ đến người lớn, những chiếc nơ luôn biết cách khiến bạn nổi bật.
