Từ loạt phim ăn khách "The 8 Show" đến cách ta soi mình trong cuộc chiến sinh tồn
Bi kịch, bạo lực, tình dục, cùng ý tưởng về sự thống trị, không tài nào vượt lên số phận - Đó là những gì được đưa lên màn hình Netflix trong "The 8 Show". Chúng ta có thể ngạc nhiên trước chuỗi bạo lực gây sốc, nhưng chúng ta vẫn tiếp tục theo dõi.
Nối tiếp thành công từ chuỗi phim trò chơi sinh tồn, quyền lực, chúng ta chứng kiến sự bùng nổ tỷ suất của "The 8 Show". Sau hơn 1 tuần ra mắt, phim vẫn tiếp tục gây sốt trên các nền tảng MXH, vượt mặt loạt bom tấn đình đám như "Thanh Gươm Diệt Quỷ", "Bridgerton 3" để leo top 1 trên danh sách các chương trình truyền hình được xem nhiều nhất trong ngày tại Việt Nam. “Thay vì mô tả lằn ranh thiện-ác, bộ phim nói về quá trình hình thành ham muốn quyền lực nảy sinh khi một xã hội nhỏ được tạo ra,” đạo diễn Han Jae-rim chia sẻ trong cuộc họp báo ngày 10/5 ở Seoul.
"The 8 Show" là series Netflix kể về 8 nhân vật bị mắc kẹt trong một không gian bí mật được chia thành 8 tầng, và tham gia vào một chương trình kiếm tiền bằng cách tích lũy thời gian. Từ đó phim thể hiện những ý tưởng phổ quát về phân biệt giai cấp - quyền lực, tính thiện - ác, và góc nhìn u tối về ngành công nghiệp giải trí đang hiện hành.
Trong bộ phim Netflix đầu tiên của mình, đạo diễn Han Jae-rim chọn chuyển thể webtoon “Money Game” và “Pie Game” (tác giả Bae Jin-soo) để tạo ra cốt truyện mới. Han Jae-rim quyết định đổi tựa phim, bởi theo anh, “The 8 show không phải là phim sinh tồn. Nếu là phim sinh tồn, phải có người ra đi để người khác được sống, nhưng trong 'The 8 Show', người chơi không được giết hại ai cả. Đó là lý do tôi chọn từ ‘show’ thay vì 'game’ trong tựa phim. Trong phim, 8 người chơi cố gắng mua vui cho người xem. Tôi rất biết ơn vì tác giả Bae Jin-soo hiểu cho quyết định của tôi, dù điều đó không dễ dàng ngay từ đầu.”
Luật trong phim là 8 người chơi cùng tồn tại và không ai phải hy sinh, nghe chừng nhân đạo, nhưng thực tế trong phim là sự chênh lệch giai cấp, dẫn đến việc những người ở tầng dưới có địa vị thấp, trở thành kẻ yếu thế, bị hành hạ và không dễ dàng thoát khỏi show. Từ đó, phim mở ra một chuỗi hiện thực bạo tàn, như lời thoại của cô gái tầng 8 - tầng có địa vị cao nhất: “Sự kích thích tận cùng là gì, một điều người xem chưa từng thấy bao giờ?”. Hướng tới sự giải trí cho người xem, cô kết luận: “Phải gây đau đớn cho người khác mà không cần lý do gì. Không có gì kích thích bằng màn trình diễn chưa từng thấy này: tra tấn thiếu ngủ - một trong những thí nghiệm tàn bạo lên cơ thể người.”
"The 8 Show" có gì ngoài sự bạo tàn, gây sốc?
Trong "The 8 Show", những câu hỏi về địa vị, lợi ích cá nhân dễ khiến người xem liên tưởng đến đời thực. Bên cạnh sự liên kết đời thực nhuốm màu tang tóc, những biểu tượng đại chúng cũng phần nào được gợi nhắc trong "The 8 Show" theo chiều hướng gây sốc. Khi nửa sau nhuốm màu u tối, phim có chiều hướng tựa như tái hiện những cảnh bạo lực vô hồn, không mang tính phản tỉnh, phản ánh hiện thực, mà lặp đi lặp lại và tăng dần tính bạo lực, gây sốc. Vì thế, những màn trốn thoát, tra tấn trong 3 tập cuối cùng dễ khiến người xem ngán ngẩm.
Từ màn thí nghiệm lên con người tàn nhẫn trong "A Clockwork Orange" (1972), tới motip gã hề mua vui cho đời trái ngược với cuộc đời bi thảm dưới đáy xã hội kiểu Joker (2019), hay chiếc "bàn ăn giai cấp" làm liên tưởng đến "The Platform" (2019)... 8 nhân vật đều thuộc những motip thường thấy trong điện ảnh. Những phản chiếu điện ảnh khiến phim trở nên quen thuộc trong mắt người xem, tuy nhiên, cũng đặt câu hỏi về tính sáng tạo và động lực xa hơn đằng sau những hình mẫu này. Gợi liên tưởng đến cảnh tra tấn trong "A Clockwork Orange", nhưng cảnh tra tấn trong tập 7 "The 8 Show" chỉ đơn thuần nhằm “xem mức độ chịu đựng, sự kích thích nguyên thuỷ lên cơ thể con người”.
Bộ phim cũng khẳng định lần nữa thế mạnh của phim Hàn trong việc châm biếm xã hội, và tất nhiên, châm biếm chính những khán giả ngồi trước màn hình xem "The 8 Show". Chúng ta có đang tiếp tay cho những quằn quại và tấn bi kịch của 8 nhân vật? Chúng ta có đang lướt điện thoại và khát tấn trò đời, và những cuộc "doomscrolling” từ mớ thông tin hỗn loạn ta gặp mỗi ngày? 8 tập phim phần nào thể hiện quan điểm nhà làm phim về một xã hội đòi hỏi trò tiêu khiển không ngừng trong hiện tại. Sự bao quát của các hình mẫu nhân vật khiến phim đi luẩn quẩn trong những thông điệp xưa cũ về quyền lực, giai cấp và góc khuất cho người xem, trong bối cảnh gây sốc như bạo lực, tình dục. Đằng sau màn hình Netflix, người xem ăn mòn thời gian bằng sự bất an của chính mình.
Bên cạnh đó, trong khi 3 tập đầu hé mở về luật chơi, nhen nhóm hy vọng về một đời sống công bằng, thì mạch phim chuyển biến đột ngột theo hướng gây sốc trong nửa cuối phim, khi cán cân lợi ích bị suy chuyển. Cũng chính thế, luồng cảm xúc giữa hai nửa bộ phim tạo cảm giác không liền mạch, sắp đặt và có phần thao túng người xem hướng về những góc nhìn tăm tối khi quan sát một xã hội thu nhỏ được đặt vào cán cân quyền lực.
Vì sao chúng ta vẫn không thể rời mắt khỏi những trò chơi sinh tồn?
Trên trang Koreaboo, các nhà phê bình văn hoá đại chúng tại Hàn Quốc như Seo Jeong Min và Han Dong Yoon nói về mặt tối của các chương trình sinh tồn trong việc lợi dụng thí sinh như một công cụ để tăng lượt xem. Phóng chiếu trong phim "The 8 Show", cách 8 nhân vật tạo ra đủ trò như những chương trình giải trí, tìm kiếm tài năng, mukbang, đỉnh điểm là tra tấn và chích điện lẫn nhau chỉ để tiêu khiển cho người xem. Máu có chảy vì tra tấn, sốc điện thì cô gái số 8 vẫn cười trống rỗng. Mục đích giải trí đó, cô ta đã đạt được.
Vậy điều gì khiến chúng ta không thể ngó lơ những thước phim sinh tồn đầy cạnh tranh? Thứ nhất là, những thước phim sinh tồn viễn tưởng có xu hướng truyền tải góc nhìn xã hội, chẳng hạn như chỉ trích tình trạng tiêu dùng quá mức của chủ nghĩa tư bản trong "The Hunger Games", nêu bật việc bóc lột những người bị tước quyền công dân về mặt kinh tế như "Squid Game", hay phơi bày ham muốn lẫn mặt tối của quyền lực, giai cấp trong "The 8 Show". Từ đó, người xem dễ đồng cảm khi thấy cuộc sống của chính mình phần nào trong viễn cảnh trong những chương trình này.
Thứ hai là sức hút từ cảm giác được nhập vai trong các loạt phim trò chơi hóa (gamification), tự đặt bản thân vào những tình huống trong phim. Theo tác giả sách Will Storr và Tiến sĩ Tâm lý học Nilufar Ahmed, nỗi ám ảnh của chúng ta xoay quanh những loạt phim được trò chơi hoá bắt nguồn từ môi trường siêu cá nhân (Hyper-individualistic) mà chúng ta đang sống hiện nay. Will Storr cho rằng, các loạt phim trò chơi sinh tồn trở thành trào lưu bởi chúng phản ánh và củng cố chủ nghĩa siêu cá nhân trong xã hội hiện đại.
Ở một xã hội mà sự độc lập cá nhân và thành tựu cá nhân được coi trọng đến mức cực đoan, xã hội siêu cá nhân (Hyper-individualistic) hình thành. Từ đây, người ta tập trung vào lợi ích, tự do cá nhân và tự lực cánh sinh một cách cực đoan, thay cho các giá trị cộng đồng, tập thể. Những thị dân phải đối mặt với những cuộc cạnh tranh gay gắt, tương tự như trong các trò chơi sinh tồn mà chúng ta xem trên truyền hình hay chơi trên máy tính.
Từ đó, sự thành công của những bộ phim dạng trò chơi sinh tồn là dẫn chứng cho cách xã hội đang đánh giá cao và khao khát thử thách, tự lực và thành công cá nhân đến thế nào. Sự cạnh tranh cá nhân diễn ra trên mọi phương diện, từ ngoài đời thực tới trên mạng xã hội.
Soi chiếu đến xã hội Hàn, nơi đây đã từng chịu ảnh hưởng sâu của Nho giáo và chủ nghĩa tập thể. Là một trong những nền văn hoá Đông Á theo chiều hướng Tây hóa nhanh chóng nhất, cuộc sống ở Hàn Quốc trở nên cực kỳ cạnh tranh. Từ đó, sự ra đời của "Squid Games", cũng như dòng chảy của loạt bộ phim phản ánh chênh lệch giai cấp ("Parasite", "Hellbound", "The Penthouse",...) là minh chứng rõ nét cho điều này. Chúng ta bị cuốn hút vào dòng phim này vì cách chúng ẩn dụ, có phần tăm tối, về xã hội ngoài kia. “Những câu chuyện về quyền lực và giai cấp trở nên thu hút bởi chúng có liên quan mật thiết đến chúng ta,” Will nói.
Còn theo Tiến sĩ Nilufar, những loạt phim hài đen về đề tài sinh tồn trở thành trào lưu bởi chúng ta vừa trải qua một trận đại dịch. Cô giải thích: "Thế giới của chúng ta vừa bị đảo lộn. Các chủ đề về việc bị mắc kẹt, hạn chế lựa chọn, cảm giác vô vọng đều tác động đến những gì chúng ta từng cảm thấy.”
Tựu trung, sức hút từ loạt loạt phim trò chơi sinh tồn đến từ việc dẫn người xem nhập vai, cũng như nhìn thấy toàn cảnh về một xã hội siêu cá nhân, sự cô lập và những xáo trộn diễn ra sau thời điểm đại dịch. Với riêng "The 8 Show", bộ phim phản ánh về một xã hội mà chiếc màn hình trở thành vật không thể thiếu, gói gọn một thế giới lắm tiêu khiển, đầy hỗn loạn. Những chiếc camera cũng là phương tiện dẫn dắt khiến người xem trở thành một phần trong phim. Từ đầu chí cuối, chúng ta không biết ai là người đứng sau camera và ta cũng giống như những người đứng sau camera được mô tả, bỏ thời gian tiêu thụ những nội dung giải trí trong phim. Người xem "The 8 Show" được ám thị trở thành một nhóm nhân vật không lộ danh tính.
Việc nhập vai ở một mức độ cao hơn khiến chúng ta không chỉ tự vấn, “mình sẽ là nhân vật nào nếu đặt vào trong trò chơi này?”, mà hơn thế, “mình có thực sự vô can trong tấn trò chơi vừa diễn ra?”. Từ đó, ta có thể yêu hay ghét bộ phim này, nhưng khó lòng phủ nhận mặt trái hiện thực mà nó đã bày ra.
