Chuỗi triển lãm "Hành trình Huỳnh Phương Đông": Công trình đồ sộ lưu giữ ký ức thời chiến

Họa sĩ Huỳnh Phương Đông (1925-2015) vốn được mặc định là gắn liền sáng tác với kháng chiến và tuyên truyền, nhưng khi đến với chuỗi triển lãm Hành trình Huỳnh Phương Đông thì sẽ thấy không chỉ có như vậy. Giới thưởng ngoạn sẽ được nhìn thấy một Huỳnh Phương Đông đa dạng và đa diện, từ các ký họa phong cảnh thời chiến cho đến ký họa phong cảnh thời bình - xây dựng đất nước, từ những con người trong chiến tranh, đi qua chiến tranh và trở về cuộc sống thường nhật, từ những chuyến đi khắp Việt Nam cho đến các chuyến đi nhiều nước trên thế giới, từ chân dung chỉnh tề cho tới tranh khỏa thân… Có thể nói Huỳnh Phương Đông dành cả cuộc đời của mình chỉ để vẽ và vẽ, lại có ý thức bảo quản tác phẩm, nên ngày nay chúng ta mới có dịp nhìn ngắm lại hành trình hội họa xuyên suốt và thú vị của ông.

Chuỗi triển lãm lần này bày các tác phẩm xuyên suốt cuộc đời cầm cọ của ông, đặc biệt các chân dung trong đó các thập niên 1960 và 1970, thời chiến tranh ác liệt; các thập niên sau chiến tranh, với sự xúc động gặp mặt, vươn lên trong đời sống.

Trong hoàn cảnh còn nhiều hạn chế về thiết bị ghi hình tân tiến (máy quay phim, chụp ảnh…) thì những ký họa của Huỳnh Phương Đông đã ghi lại trung thực cảnh tượng khốc liệt của nhiều trận đánh, những chân dung đầy xúc cảm của đồng chí, đồng nghiệp. Sinh thời, trong một bài phỏng vấn, họa sĩ Huỳnh Phương Đông từng nói: “Tôi vẽ chân dung hàng trăm bè bạn và đồng chí... Nhiều bạn bè của tôi hồi đó là những chàng trai, những cô gái còn rất trẻ, nhưng họ vô cùng dũng cảm trên chiến trường. Tôi có trách nhiệm gìn giữ kỷ niệm về họ...” Ông có đủ thời gian để hiểu và nắm bắt nhân vật, lột tả được tâm tư, tính cách mỗi người. Nhiều ký họa của ông sau này trở thành ảnh thờ, khi các nhân vật ấy hy sinh trong chiến tranh.

Ông gần như đi xuyên suốt thời chiến, qua rất nhiều tỉnh thành với mức độ các liệt khác nhau, đi để tìm kiếm những khoảnh khắc ý nghĩa và đáng sống. Khi hòa bình lập lại, ông đi vẽ nhiều nước, từ Liên Xô (Nga), Cuba, Trung Quốc, Lào, Campuchia… cho đến Canada, Pháp, ý… Thậm chí ông còn đi đến những nơi hẻo lánh, còn chưa có đường đi. Nơi đây, ngoài các phẩm, người xem còn thấy các kỷ vật, thư từ khác.

Từ hơn 3.000 tác phẩm (gồm các chất liệu và ký họa), chuỗi triển lãm Hành trình Huỳnh Phương Đông chọn bày hơn 700 tác phẩm ở 4 địa điểm: Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, Nhà trưng bày triển lãm thành phố và một địa điểm đặc biệt chưa được công bố. Đây cũng là sự kiện triển lãm quy mô lớn nhất về Huỳnh Phương Đông từ trước đến nay.