Phim tiểu sử nhạc kịch 2024: Amy Winehouse, Angelina Jolie... có cứu vãn thoái trào?
"Maria" là phim hiếm hoi được kì vọng giành lại vị thế cho thể loại tiểu sử nhạc kịch. Vì tính từ cột mốc "Walk The Line", không nhiều phim chất lượng sau gần 20 năm Hollywood miệt mòi theo đuổi.
"Đặc sản" trong dòng phim nhạc kịch
Ở Hollywood, nếu muốn trở thành sao hạng A được truyền thông để mắt tới, hãy đóng phim siêu anh hùng. Nếu muốn trở thành diễn viên thực lực, cách tốt nhất là hãy đóng phim tiểu sử, mà một trong những yếu tố giúp phim tiểu sử hút khách cũng như có "đất diễn", chính là yếu tố hóa trang và khả năng... ca hát, nhảy múa! Kết hợp những điều này, dòng phim tiểu sử âm nhạc luôn là lựa chọn hàng đầu cho bất kì diễn viên lận đận/ hoặc chưa được công nhận, muốn đổi đời! Đằng sau ánh hào quang sẽ luôn là một mảng tối khó ai chạm vào, những góc khuất có lẽ chỉ đến khi nhân vật ra đi, mới thật sự được khai thác và... đưa ra sánh sáng. Tất nhiên sẽ có những phim tiểu sử gây tranh cãi vì miêu tả trần trụi đời tư nghệ sĩ, nhưng cũng có những phim để lại cảm tình nhất định với công chúng. Hơn thế nữa, việc Hollywood ưu ái và trân trọng các nghệ sĩ làm văn hóa ở cả lĩnh vực điện ảnh lẫn ca nhạc đã không còn xa lạ. Vậy nên, những phim tiểu sử về nghệ sĩ thường nhận được quan tâm lớn từ truyền thông và người hâm mộ.
Sự hưng thịnh của dòng phim nhạc kịch nói chung bắt nguồn từ thành công vang dội, có tính biểu tượng của "The Sound of Music" phát hành năm 1965, thu về gần 300 triệu USD toàn cầu và ẵm 5 giải Oscar. Từ đó đến nay, Hollywood trình làng không ít phim nhạc kịch đầu tư "khủng" về dàn dựng, kĩ xảo, âm nhạc... mà đơn cử là cuốn phim cực kì mãn nhãn "Chicago" của đạo diễn Rob Marshall phát hành năm 2002, mang về tên tuổi cho chính Marshall, dàn diễn viên, đồng thời bội thu giải thưởng cũng như kiếm được hơn 300 triệu USD. Giai đoạn 2000s cũng là làn sóng mới của dòng phim nhạc kịch, khi xuất hiện loạt dự án "nặng kí", hầu hết đều tạo tiếng vang như "Moulin Rouge!" (2001), "Coyote Ugly" (2000)... cho đến đầu những năm 2010 với loạt phim nhạc kịch có yếu tố hài - lãng mạn cực kì ăn khách như "Mamma Mia!" (2008), "Enchanted" (2007) hay "Hairspray" (2007), "La La Land" (2016)... mang về doanh thu tối thiểu 200 triệu USD đến 600 triệu USD thậm chí còn có phần hai.
Bên cạnh các tác phẩm original - có tính nguyên bản, thì Hollywood còn lao vào remake các phim kinh điển như trường hợp "Les Misérables" (2012) hay "Beauty and the Beast" (2017), "The Lion King" (2019)... với doanh thu khổng lồ lên đến hơn 1 tỷ USD! Mặc dù dòng phim nhạc kịch nổi từ lâu nhưng yếu tố tiểu sử chỉ mới tạo dấu dấn gần đây, cụ thể là "Amadeus" năm 1984 của đạo diễn Miloš Forman. Điểm thú vị, "Amadeus" thuộc phim tiểu sử giả sử, tức nhân vật nhà soạn nhạc người Ý Antonio Salieri hoàn toàn không có thật! Dù gây sốc vì khiến khán giả đại chúng nhầm tưởng phim dựa trên nguyên mẫu có thật, "Amadeus" vẫn dư sức chinh phục Viện hàn lâm Hoa Kỳ khi ẵm đến 8 giải Oscar, không hổ danh là bộ phim nhạc kịch giật gân đầy ám ảnh về một thiên tài nổi loạn.
Ba năm sau, Hollywood trình làng "La Bamba" do Luis Valdez thực hiện, xoay quanh cuộc sống gian truân và sự nghiệp huy hoàng ngắn ngủi của ngôi sao nhạc Rock and Roll - Ritchie Valens. Dù không gây tiếng vang mạnh như "Amadeus" song phim vẫn có thành tích phòng vé khá ổn, tiếp động lực cho các nhà sản xuất Hollywood bắt tay vào các dự án sau đó. Sự ra đời của "Ray" (2004) đã báo hiệu một chương mới cho dòng phim này. Cụ thể, nam tài tử Jamie Foxx sau khi hóa thân thành huyền thoại nhạc soul - Ray Charles, đã mang về loạt giải thưởng danh giá bao gồm Oscar, Quả cầu vàng, BAFTA... từ sự kiện này, hạng mục Nhạc kịch tại giải Quả cầu vàng đột nhiên trở nên hấp dẫn không thua kém hạng mục Chính kịch vốn thường được coi là "chiếu trên" của các giải thưởng điện ảnh ở Hollywood.
Cũng trong giai đoạn này, giới chuyên môn đánh giá phim tiểu sử nhạc kịch không thuần là phim "nhảy nhót, hát hò" mà trong phim, các diễn viên vừa nhập vai trở thành huyền thoại, vừa phải diễn hình thể, khẩu hình miệng khi nhép, vừa phải tái hiện nội tâm sâu sắc của các ngôi sao ca nhạc phần lớn có số phận u tối khác xa ánh đèn sân khấu... "Walk The Line" trở thành cú hích lịch sử cho phim tiểu sử nhạc kịch khi thu về 187 triệu USD so với kinh phí chỉ 28 triệu USD. Phim về cuộc hôn nhân bi thương giữa Johnny Cash và vợ June Carter đáp ứng được hai yếu tố cực kỳ hút khách bấy giờ ở Hollywood: tính lãng mạn của hai con người mang tâm hồn nghệ sĩ, và dòng nhạc đồng quê luôn có chỗ đứng vững chắc đối với khán giả đại chúng. Dù được khen ngợi, "Walk The Line" chỉ thắng một giải Nữ chính cho Reese Witherspoon trong tổng 5 đề cử, nhưng điều này không suy giảm sức cảm hứng của phim đối với các tác phẩm cùng thể loại sau này, bao gồm "I'm Not There", "Control"...
Bảo chứng "thực lực"
Trước khi các phim tiểu sử nhạc kịch ra đời, đây là thể loại phim có những đặc thù riêng đòi hỏi người diễn viên không chỉ hóa thân vào nhân vật về hình thức, tâm hồn mà còn... bằng giọng hát! Nhiều phim không ngại chọn... ca sĩ để tiện cho việc thu âm phần nhạc - yếu tố được đánh giá then chốt trong phim nhạc kịch. Ví dụ điển hình nhất cho việc này là hai tác phẩm ra đời vào những năm 90s thế kỉ trước - "Selena" năm 1997 và "Evita" năm 1996, điểm chung của hai phim đều tỏa sáng ở Quả cầu vàng nhưng chất lượng nghệ thuật không được đánh giá quá cao. Nếu "Selena" mang tới nấc thang mới cho ca sĩ da màu Jennifer Lopez trên bước đường chinh phục Hollywooc hay nói đúng hơn là thị trường âm nhạc Bắc Mĩ bằng chất liệu Latin nóng bỏng; thì "Evita" lại minh chứng cho câu nói "cá gặp nước" bởi nữ hoàng nhạc Pop chuyên đóng phim dở Madonna cuối cùng cũng được tỏa sáng bằng... diễn xuất!
"Selena" gây ấn tượng nhờ việc khắc họa cuộc đời hồng nhan bạc mệnh của Selena Quintanilla-Pérez, người mới chỉ đưa nhạc Pop Latin bùng nổ chẳng bao lâu đã bị ám sát vào năm 1995, để lại cú sốc không nhỏ trong cộng đồng yêu nhạc toàn cầu. Diễn xuất tự nhiên của Lopez (trước đó cô đã có kinh nghiệm đóng phim), cộng với khả năng vũ đạo, chất Latin ngấm sẵn trong người, chẳng khó để Lopez để lại dấu ấn khó quên và được đánh giá là ngôi sao mới của làng giải trí Bắc Mĩ. "Selena" đưa Lopez bước ra ánh sáng và chỉ vài năm sau, cô đã trở thành ngôi sao giải trí sáng giá!
Nhưng "Evita" thậm chí còn nổi tiếng hơn, được gọi là "phim để đời" duy nhất của Madonna tính đến thời điểm này, khi thu về 141 triệu USD, ẵm 5 đề cử Oscar, giúp Madonna thắng hai giải Quả cầu vàng! Tác phẩm dựa trên concept album cùng tên phát hành năm 1978, khắc họa cuộc đời ngắn ngủi nhưng huy hoàng của Eva Perón với biệt danh Evita, nổi tiếng khắp Argentina như hình mẫu nhà chính trị gia, diễn viên và nhà từ thiện. Sự thiện lành uy nghi của Evita trái ngược hoàn toàn với vẻ bốc đồng, cuồng loạn của Madonna trong mắt công chúng, khiến nhiều khán giả bán tin bán nghi về khả năng thành công của phim dù được đạo diễn kì cựu Alan Parker dẫn dắt. Trước "Evita", Madonna đã ở đỉnh cao sự nghiệp với album "Bedtime Stories" nhưng cô vẫn viết thư năn nỉ được đóng vai chính vì cảm nhận mình thật sự phù hợp với chân dung Eva Perón. Sau khi phim phát hành, giới chuyên môn đánh giá tham vọng chinh phục Hollywood của Madonna có cơ sở, sự sâu sắc và u sầu của nhân vật được cô tái hiện chân thật, mối tình trong phim cũng tái hiện say đắm. Và tất nhiên, phần âm nhạc sống động với ca khúc đinh điển "You Must Love Me" đưa Madonna và bộ phim lên bục vinh quang.
Tới tận sau này, Hollywood vẫn chọn ca sĩ vào các phim nhạc kịch dù có yếu tố tiểu sử hay không, như "Dreamgirls" với loạt cái tên từ Beyoncé đến Jennifer Hudson; hay Lady GaGa với "A Star is Born" khiến bao con tim thổn thức... Rõ ràng việc mời ca sĩ đóng phim không mới, những cái tên Elvis Presley hay Julie Andrews, Billie Holiday... là minh chứng sáng giá nhất ở thì quá khứ. Chỉ là giờ đây, nhiều giọng ca không quá bận tâm tới việc đóng phim, họ cũng ngại sự so sánh đặc biệt khi hóa thân thành huyền thoại có hàng triệu người hâm mộ. Đó là nguyên do vì sao có việc "hát nhép" khẩu hình trong phim tiểu sử nhạc kịch, đáng nói đến nhất là trường hợp Marion Cotillard trong "La Vie En Rose" và Rami Malek trong "Bohemian Rhapsody" - cả hai diễn viên thắng tượng vàng Oscar cho vai diễn đáng nhớ.
Cotillard không chỉ hóa trang giống hệt danh ca quá cố Édith Piaf, cô còn nhép miệng điệu nghệ, khiến Hollywood phải thán phục mà trao tượng vàng, kết quả sự nghiệp điện ảnh của bóng hồng nước Pháp phất lên từ đó. Còn với Rami Malek, sau nhiều năm lận đận cũng có cơ hội tỏa sáng với chân dung Freddie Mercury trong "Bohemian Rhapsody" - đây cũng là phim tiểu sử nhạc kịch ăn khách với gần 1 tỷ USD doanh thu toàn cầu. Lý giải cho sức hút này có lẽ đến từ âm nhạc đầy mê hoặc của ban nhạc Queen, nơi Mercury là linh hồn. Nối gót "Bohemian Rhapsody", một phim khác gắn yếu tố nam tính gợi tình là "Elvis" về danh ca Elvis Presley do sao trẻ Austin Butler thủ diễn. Nhiều khán giả cho rằng Butler trượt Oscar vì đối thủ - đàn anh Brendan Fraser có quá nhiều sự ủng hộ trong ngày trở lại màn bạc, các sự kiện đời tư của Fraser góp phần giúp sao nam một thời này giành tượng vàng, trong khi màn trình diễn của Butler được công nhận tuyệt vời chẳng kém!
Amy Winehoue, Maria... có cứu vãn 2024?
"Whitney Houston: I Wanna Dance with Somebody" - bộ phim đầu tiên về danh ca được yêu thích bậc nhất làng nhạc Pop - Whitney Houston, ra mắt "không kèn không trống", khác xa kì vọng ban đầu. Khán giả vẫn yêu mến giọng hát Houston nhưng họ cho biết thà nghe nhạc của cô còn hơn phải xem một phim yếu kém về nhiều mặt, đặc biệt nhất là nữ diễn viên Naomi Ackie không tạo được hồn của nhân vật Houston mà cô thủ diễn, dẫn tới thất bại. Không chỉ riêng phim này, mà một vài tác phẩm tiểu sử nhạc kịch khác cũng không tạo được tranh luận cần thiết để có sức hút, bao gồm "Respect", "Bob Marley: One Love"... Khán giả lười đến rạp hay vì họ bội thực bởi quá nhiều phim tiểu sử không sáng tạo?
Trong tháng 5 này, có một phim tiểu sử nhạc kịch khác là "Back to Black" đánh dấu phim đầu tiên về cuộc đời và sự nghiệp ngôi sao đoản mệnh Amy Winehouse công chiếu tại Bắc Mĩ. Trước đó phim ra mắt tại Anh - quê hương nữ ca sĩ xấu số và nhận phản ứng trái chiều đúng như dự đoán của truyền thông sau khi những thước phim đầu tiên được công bố. Trong đó, người ta phê bình phong cách làm phim luộm thuộm của nữ đạo diễn Sam Taylor-Johnson, phần thiết kế sản xuất và bối cảnh cũng sơ sài, không đẹp mắt và phần trình diễn của Marisa Abela chỉ mạnh về hình thức, nội tâm bên trong Amy Winehouse không được lột tả đầy đủ...
Niềm hi vọng còn lại là "Maria" do Angelina Jolie đóng chính, cô thủ vai huyền thoại nhạc Opera - Maria Callas, do Pablo Larraín chỉ đạo. Phim đã hoàn tất ghi hình và khả năng cao tham dự LHP Venice để tìm nhà phát hành. Dù chất lượng phim còn là điều bí ẩn, nhưng việc mời Jolie trở lại màn bạc một cách nghiêm túc đã đủ sức hút với công chúng. Hơn nữa Pablo Larraín rất "mát tay" với các diễn viên nữ, khi có hai phim tiểu sử được đánh giá cao là "Jackie" và "Spencer" đều mang đến đề cử Oscar lần lượt cho Natalie Portman và Kristen Stewart. Các tác phẩm này đều tranh cãi và phân cực nhưng khó ai phủ nhận nhãn quang độc đáo của Larraín khi khai thác đời tư của những người nổi tiếng, vốn được thêu dệt rất khác trên truyền thông.
Ngoài ra có loạt dự án đang hậu kì hoặc tiền kì sẽ ra mắt từ 2025. Trong đó gần nhất có "A Complete Unknown" do James Mangold dàn dựng, hãng Fox Searchlight phát hành. Mangold vốn là đạo diễn "Walk The Line" nên khiến người hâm mộ kì vọng "A Complete Unknown" sẽ có chất lượng tương tự. Ngoài ra, phim có sự tham gia của sao nam Timothée Chalamet trong vai Bob Dylan, trước đó Chalamet đã có "Wonka" - một phim ca nhạc ăn khách. Một phim đang ghi hình là "Michael" kể về thời trai trẻ của ông hoàng nhạc Pop quá cố Michael Jackson - dự án được kì vọng rất lớn bởi kinh phí lên đến 155 triệu USD (có thể tăng). Ngoài các tên tuổi kể trên, còn rất nhiều dự án phim tiểu sử nhạc kịch khác đang trong quá trình phát triển, hầu hết đều hứa hẹn bởi họ là các tên tuổi ca nhạc sĩ tài năng, tuy nhiên vẫn phải chờ đến khi các dự án thật sự... "lăn bánh" bởi Hollywood đang thay đổi, các cuộc đình công sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới các dự án.
