Hà Đỗ - Người kể chuyện bằng hình ảnh, và tâm tư truyền tải trong những thước phim

Nếu coi phim truyện như một ký ức tập thể, thì hẳn số đông sẽ cảm thấy thân thuộc về đời sống vật chất và tinh thần, dễ dàng cảm nhận cụ thể về văn hóa xã hội đương thời. Qua đây, bản thân người làm phim là những người kể chuyện có đủ quyền năng để, thông qua hình ảnh, khắc họa được nghề nghiệp, bối cảnh, tính cách và tầng lớp nhân vật... Góp mặt trong hàng ngũ này là Art Director (Giám đốc Mỹ thuật)/ Production Designer (Thiết kế Sản xuất) Hà Đỗ, vốn là cái tên quyền lực của làng thời trang việt nhưng gần đây đã thành công ghi dấu ấn trong lĩnh vực điện ảnh.

DÀNH CHO NHỮNG ĐAM MÊ CHƯA “THỎA”

face head person photography portrait black hair adult female woman smile

Có ý kiến cho rằng: “Đẹp” là một nhân cách của Giám đốc Sáng tạo Hà Đỗ. Không ai phản đối điều này, bởi hành trình 14 năm dẫn dắt về hình ảnh cho tờ tạp chí hơn 25 năm tuổi khơi nguồn cảm hứng cho ngành thời trang Việt Nam, đã khẳng định tên tuổi của chị trong ngành sáng tạo. Với mỗi lĩnh vực lại có một đặc thù công việc riêng. Trước đó là nhiều năm trong ngành quảng cáo, các dự án như Music Video (Phim ca nhạc – MV), bộ ảnh thời trang, TVC,... ấy vậy mà gần đây chị vẫn lấn sân sang điện ảnh với lý do khá tự tin: “Vì chưa thỏa hết sáng tạo!”. Khác biệt lớn nhất chắc chắn là quy mô và khối lượng. Bởi khi làm phim thì mọi thứ luôn nhiều hơn, to hơn, chi tiết hơn, phức tạp hơn, đồ sộ hơn,... Nói một cách dễ hiểu thì một MV có thời lượng trung bình từ 3-5 phút, một bộ ảnh thời trang trải dài khoảng 6-8 trang tạp chí, nhưng một bộ phim thì dài tới 90 phút. Cứ nhân tất cả lên theo cấp độ như vậy sẽ hình dung được làm phim là một công việc khủng khiếp đến mức nào. Đối mặt với áp lực, nhiều người từng hỏi chị sở thích cá nhân ngoài công việc là gì? Hà Đỗ giải đáp: “Thật ra tôi không có sở thích gì ngoài việc đi làm. Đối với tôi, công việc sáng tạo là cuộc sống và bản thân rất thích cảm giác cống hiến hết mình với các dự án.”

Cơ duyên giữa Hà Đỗ với điện ảnh đều đến từ cách chị trân quý cơ hội được dấn thân và không từ chối khi nhận được những lời đề nghị. Lần đầu tiên thử sức trong một lĩnh vực mới là cuộc hợp tác với MAR6 trong tác phẩm “Gái già lắm chiêu 3”. Tại đây, chị tự nhận dù đã xem vô số bộ phim, nhưng làm Giám đốc Mỹ thuật cho phim thì bản thân từng thấy chưa đủ tự tin. Sau đó, nhờ năng lượng cộng hưởng từ những người bạn trong đoàn làm phim, “trụ cột ngành thời trang” - Hà Đỗ đã bước vào thế giới màn ảnh rộng bằng sự trong sáng và nhiệt tình vô hạn.

adult female person woman male man bridegroom flower flower arrangement face

people person adult female woman clothing dress wedding wedding cake bridegroom

adult female person woman male man spa clothing glove necklace

Tạo hình và thước phim trong tác phẩm “Gái già lắm chiêu 3”

Có thể thấy, 2 bộ phim chị góp phần thực hiện đều tạo được làn sóng phấn khích xung quanh chúng từ trước khi công chiếu. Hà Đỗ từng chia sẻ trong một bài phỏng vấn: “Tôi luôn khao khát chiến thắng chính mình.” Liệu đây có phải là lý do dù mới bước sang lĩnh vực điện ảnh nhưng hình ảnh nghệ thuật chị để lại thông qua 2 tác phẩm điện ảnh “Em và Trịnh” và “Gái già lắm chiêu 3” ngay lập tức để lại dấu ấn trong lòng người xem? Bằng chứng là các tác phẩm đều dẫn đầu doanh thu phòng vé tại thời điểm ra rạp. Chị giải đáp: “Thực chất không có công thức nào để tính toán một bộ phim có đứng đầu phòng vé hay không! Tôi thấy may mắn khi tham gia một vai trò mới bằng bộ phim được đầu từ đúng đắn về phần nhìn.” Bên cạnh đó, chị nói mình cũng phải trả giá bằng năng lượng, thời gian riêng, công sức, tiền bạc nhưng rồi thấy tất cả đều đáng. Thứ chị có được quan trọng nhất là trải nghiệm, kinh nghiệm, tác phẩm, những người cộng sự mới,... Đó là cách tốt nhất để làm, học và trưởng thành.

SỐNG CÙNG NHỮNG THƯỚC PHIM

face happy head person smile finger hand clothing dress formal wear

Chị Hà từng nhận định rằng sự nghiệp làm sáng tạo giống như cuộc đời thứ hai của mình vậy. Khi được hỏi về việc tự khắc họa “cuộc đời” ấy là một nhân vật điện ảnh, Hà Đỗ cho biết nhân vật gần đây cô có thể đồng cảm là nữ chính Amy trong series “Beef”, do diễn viên Amy thủ vai. “Đó là một người phụ nữ rất dễ bốc hỏa trong series hài đen chứa đựng nhiều mối bất hòa. Dù tình huống nhỏ, các nhân vật cũng diễn rất “thấu” và đời, không nhân vật nào thừa và cảm giác đâu đó mình đã gặp con người này rồi,” chị nói.

Điều thú vị là Hà Đỗ thường được nhắc đến như một người làm sáng tạo cầu toàn. Sự gắt gao đòi hỏi trong công việc đó của chị không chỉ là chuẩn mực, mà còn là lời giao kết với chính bản thân. Đối với chị, “tiêu chuẩn đầu tiên khi nhận dự án đó là câu chuyện phải đủ hấp dẫn với mình. Trước khi làm phim, tôi hay chê phim Việt nam dở, nhưng sau “thực chiến” rồi thì mới thấy làm phim rất khó, mỗi bộ phận như một bánh răng trong một cỗ máy và phải làm thật tốt công việc của mình thì mọi thứ mới trơn tru hơn. Ở phần mình, tôi muốn làm thật tốt mặt hình ảnh để người xem thật sự chìm đắm vào không gian và tin vào thế giới mình tạo ra bằng hình ảnh là có thật.” Do vậy, sau mỗi dự án phim kết thúc, chị đều “giữ chấp niệm sống trong thế giới đó rất lâu, thậm chí chẳng muốn rời đi vì quá thích không gian đó. Cho đến khi có thử thách mới làm mình quên đi.”

people person coat photography adult female woman jacket portrait lamp

adult female person woman child girl bicycle vehicle handbag cycling

adult female person woman guitar musical instrument male man microphone performer

adult female person woman guitar guitarist musician performer head face

people person adult male man face bride female woman banner

face happy head person smile blouse hand coat holding hands people

Poster và các hình ảnh cắt trong tác phẩm "Em và Trịnh"

Thẩm mỹ của công chúng đang không ngừng được nâng lên mỗi ngày, đồng nghĩa với việc người làm sáng tạo và nghệ thuật phải luôn trau dồi không chỉ kiến thức, mà còn là con người, định kiến hay tư duy của bản thân... Thế nên, khi bắt đầu mỗi dự án mới, vị Giám đốc Mỹ thuật này luôn muốn mỗi bộ phim mình làm đều khác nhau bao gồm thử thách và nhân tố mới. Chị diễn giải việc làm một bộ phim cũng giống như tạo nên một bức tranh. Người làm phim đang tạo nên không gian để phục vụ cho câu chuyện và kịch bản nên mọi thứ cần phải đào sâu nhất về tính cách nhân vật hay bối cảnh. Trong đó, một bộ phim dù xây dựng ở thời kỳ nào cũng sẽ có những ý nghĩa khác nhau đối với từng thế hệ. Như vậy, làm thế nào để một sản phẩm điện ảnh được yêu thích rộng rãi và có tính dẫn đầu xu hướng? Hà Đỗ cho biết, “một bộ phim điện ảnh hay một cuốn tạp chí đều thể hiện tâm tư, tính thời điểm và hiện đại. Và một sản phẩm có tính kinh điển, hiệu ứng kéo dài lâu hơn cho các thế hệ tiếp theo thì thực sự cần những người làm phim có tầm nhìn lớn. Tôi cũng thích ý tưởng mỗi tác phẩm phải có tính đương đại thể hiện tính thời điểm. Bởi ngay lúc làm phim, những gì tôi suy nghĩ, những gì đang diễn ra cũng sẽ được phản ánh lên phim. Dù 20 năm, khán giả không còn thấy thân thuộc nhưng đâu đó lại hiểu được tâm tư 20 năm về trước chúng ta đang nghĩ gì, và đó cũng là những tư liệu quý giá.”

MỐI LIÊN HỆ GIỮA THỜI TRANG VÀ PHIM ẢNH

Đối với tôi, bộ ảnh thời trang là lát cắt của một giấc mơ, nơi có tự do nó không liền mạch. Còn trong phim tính nhất quán rất quan trọng. Nên khi thiết kế một bộ phim trong đầu tôi luôn phải giữ quy tắc riêng.

Nếu coi điện ảnh như là một kho tàng lưu trữ những giá trị nhất, thành quả tốt đẹp nhất mà cộng đồng đã xây dựng, thì thời trang đóng vai trò là nguồn cảm hứng dễ cảm thụ, phát triển và tiếp nối liên tục qua từng thế hệ. Như vậy, đủ thấy rằng những tác phẩm điện ảnh vượt xa khỏi vị thế của môn nghệ thuật thứ 7, để trở thành mẫu mực cho thế giới thời trang mà bất cứ ai mộ điệu cũng nên thưởng thức. Với tinh thần như vậy, những bộ phim dưới tay của Hà Đỗ phù phiếm nhưng giàu cảm hứng và tựu chung, đẹp như một giấc mơ. Đối với chị, thời gian dài bị hấp dẫn mạnh mẽ bởi thế giới thời trang, được tiếp xúc với nhiều câu chuyện, hiểu được DNA của người đứng đầu cũng như di sản thương hiệu trải dài hàng thập kỷ đã mang đến nhiều cảm hứng khi bước đầu làm phim. Đó là việc chị đặc biệt quan tâm đến các câu chuyện và lịch sử đằng sau nhân vật, lý do vì sao họ mặc bộ trang phục đó, cảnh trí tại sao cần sắp xếp như vậy. Nhìn chung, Hà Đỗ sẽ thích những dự án cho phép các không gian để nghiên cứu và đào sâu vào hoàn cảnh của nhân vật.

Kinh nghiệm chỉ ra rằng: Thực chất phục trang trong phim luôn đi đúng với mục đích thể hiện được tính cách của nhân vật. Đặc biệt, tính chất khi làm phim rất tuyến tính, cảnh này móc nối với cảnh khác. Do vậy, khi đặt một bảng màu cho nhân vật thì nó phải phản ánh đúng hình tượng và tương quan với bạn diễn. Cụ thể trong bộ phim “Em và Trịnh”, luôn luôn có một tính biểu tượng cho mỗi nhân vật hay cách họ mặc quần áo. Michiko luôn mặc quần áo sọc ngang, đồ thể thao năng động, tóc cắt bằng... để thấy đây là một người phụ nữ không hợp với tính cách của Trịnh Công Sơn, từ đó, dễ bắt ẩn ý Trịnh không yêu cô. Trong khi đó, mỗi lần Dao Ánh xuất hiện luôn có một hình tròn, cảm giác như nó đóng khung lại khoảnh khắc khi nàng xuất hiện, khiến các cảnh phim này nàng như có hào quang vây quanh, nhưng nó thuộc về dĩ vãng. Đó là cách Hà Đỗ suy nghĩ về hình ảnh khi nữ chính xuất hiện. Nàng Dao Ánh mặc đồ vàng, hiện thân là hoa hướng dương, luôn tỏa ra sự ấm áp nhưng thuộc về thời xưa cũ và giấc mơ không bao giờ nắm bắt được. Qua đây, có thể khán giả sẽ không nắm bắt hết được, nhưng với những người trực tiếp làm việc trên phim trường, đó luôn là quy ước trong đầu để giữ sự đồng nhất khi chuyển từ cảnh này sang cảnh khác.

dress evening dress formal wear head person smile adult female woman black hair

Việc biến hóa diễn viên thành các số phận tiêu biểu trong xã hội phần nào đã khiến “Điện ảnh biểu tượng hóa thời trang”. Không ngạc nhiên khi hai thế giới thời trang và điện ảnh luôn có quan hệ rất mật thiết, và những người diễn viên đã làm cho khoảnh khắc đó trở nên đáng nhớ. Để làm tốt vai trò của mình, Hà Đỗ chia sẻ: “Việc xem phim, đọc sách thường xuyên rất quan trọng. Tôi thường đọc sách trước khi xem một phim chuyển thể từ nó để xem hình dung của mình có giống như những người làm phim này hay không. Quá trình đó là cách mình học, cá nhân hóa suy nghĩ và tư duy hình ảnh.”

Không ngẫu nhiên mà Hà Đỗ lại nói làm phim rất “đã!” Đó là nhờ cách những người làm phim đang “được sống”. Người diễn viên chắc chắn sẽ hiểu được cảm giác sống với vai diễn thông qua tạo hình trang phục và hóa trang. Nếu mèo có 9 cuộc đời, con người chỉ có một, thì cuộc đời một diễn viên có cơ hội được thử nhiều vai khác nhau và trở thành những con người khác nhau. Là một thành viên trong ekip, Hà Đỗ cho biết việc “tạo ra thế giới đó cũng giống như được sống trong một chiều không gian khác với từng bối cảnh, đồ trang trí đặc thù,... mình được sống cùng nhân vật, được khóc được cười cùng nhân vật. Với một người làm nghề, đó là sự sung sướng!”