Giới siêu giàu trong K-Drama: Phủ phê nguyên liệu mới, đích vẫn chưa đi tới?
Đã từng là đề bài nhạy cảm
So với dòng phim thần tượng một thời, thường lấy câu chuyện về hoàng tử yêu lọ lem thì cách đây 10 năm, không nhiều phim đả động gì đến danh thế của các tập đoàn gia đình, nhà tài phiệt... dưới góc nhìn cực đoan. Năm 2012, đạo diễn dòng phim nghệ thuật Im Sang-soo, sau một năm lao đao tìm nguồn vốn thì cuối cùng cũng đã thực hiện được The Taste of Money (tham gia tranh giải Cành cọ vàng). Trước đó, bộ phim gai góc về giới nhà giàu "rửa tiền" của ông từng bị rút tài trợ từ những đại gia công nghệ như Samsung, Hyundai sau khi họ nhận được nội dung phim.
The Taste of Money lấy điểm nhìn từ nam thư ký Young-jak, người theo chủ nghĩa lý tưởng, cố gắng không để vật chất và dục vọng sai khiến. Tuy nhiên, Young-jak cuối cùng vẫn lún sâu, dấn thân và trở thành tay sai không chủ ý. Đạo diễn Im mổ xẻ thế giới các nhà tài phiệt đầy rẫy nhưng đêm nhục tình thác loạn, hối lộ công tố viên, thậm chí thủ tiêu bất kì ai cản trở con đường danh lợi...
Theo Reuters, dư luận đã lạnh gáy đối với các nhóm kinh doanh, vốn được coi là những người chiến thắng chính trong các tổ chức chính trị dưới thời nhà độc tài Park Chung-hee - người đã đưa Hàn Quốc từ nghèo đói trở thành quốc gia giàu có nhưng cũng cướp đi của họ sự phát triển bình thường: người lao động đói khổ vì bị bóc lột, áp đặt độc tài, vi phạm nhân quyền... Một cuộc thăm dò liên quan đến việc đảng Hàn quốc tự do Saenuri ủng hộ doanh nghiệp cầm quyền cho kết quả hãi hùng: hơn 70% đánh giá tiêu cực!
So với mác phim 18+, doanh thu của The Taste of Money rất khả quan, được 15 quốc gia mua bản quyền phát hành trong đó có Mĩ. Im Sang-soo khẳng định bộ phim khó xem với công chúng Hàn, tuy nhiên, kết quả tốt hơn mong đợi, có vẻ khán giả như Young-jak ngày càng nhiều, và họ đang nhìn vào những chaebol bằng sự tò mò.
Sáu năm sau ngày The Taste of Money ra mắt, thời thế đổi thay, các câu chuyện về tầng lớp tri thức giàu có bắt đầu nở rộ trên màn ảnh rộng. High Society chiếu trên Netflix đặt ra cho những kẻ ngoi lên vị trí thượng tầng cơ hội thử thách bản ngã: hoặc chạy theo danh vọng, hoặc yên phận với những thứ không thuộc về mình. Bề ngoài yếu đuối của Soo-yeon không cản trở cô dùng mọi thủ đoạn độc chiếm viện bảo tàng mỹ thuật. Thật mỉa mai khi một kẻ cho rằng mình đam mê nghệ thuật như Soo-yeon lại chấp nhận "bán rẻ" bản thân đổi lấy sự tinh hoa!
Năm 2019, bộ phim nổi tiếng Parasite mặc dù không lấy giới siêu giàu ra mổ xẻ, nhưng vẫn được bàn luận sôi nổi nhờ vào góc nhìn "giai cấp" khác biệt của đạo diễn Bong Joon-ho. Thay vì cho tầng lớp có địa vị thành những kẻ độc tài, lệch lạc... Bong biến họ thành "nạn nhân" của sự giàu có, giàu vật chất nhưng nghèo ý thức, và trở thành mục tiêu của kẻ đói khổ yếm thế.
Nghe thì có vẻ mâu thuẫn, nhưng Bong lại làm mâu thuẫn "leo thang" khi để cho các thành phần dưới đáy xã hội lao đao trước hấp lực của đồng tiền và sự giàu có. Thế giới trong Parasite không chỉ phản ánh đúng thực trạng Hàn quốc hiện tại, mà còn gợi nhớ lại quá khứ chiến tranh và khủng bố năm xưa.
Ngày nay các căn hầm tăm tối không ánh mặt trời lại được giới trẻ, người lao động thu nhập thấp "săn lùng" vì chi phí thuê dễ chịu. Hầu hết các căn hộ giàu có đều xây hầm theo lệnh của chính phủ Hàn năm 1970 nhắm tránh các vụ xung đột đẫm máu vào giai đoạn nội chiến với Triều Tiên. Các căn "nhà dưới lòng đất" này được gọi là Banjiha! Sự phân cấp rõ rệt này càng khiến cho thiện cảm về người giàu ngày một giảm.
Truyền hình chuyển hóa và cẩn trọng
Đối với công chúng, họ quan tâm tới các chaebol, giới siêu giàu một phần vì nội dung phim hấp dẫn, dàn nam nữ chính xuất thần. Nhưng mặt khác, các tai tiếng bên ngoài của thế giới thượng lưu xư Hàn mới chính là điểm để khán giả lưu tâm.
Câu chuyện về "Thái tử Samsung" năm 2017 được đánh giá là sóng gió gia tộc khi liên tiếp đụng tới scandal "hối lộ" các quan chức cấp cao nhằm đẩy thương hiệu lên tầm vĩ mô, dù tập đoàn điện tử này đã nắm giữ khoảng 20% kinh tế Hàn (năm 2018, theo AsiaOne). Vụ việc "chú ngựa 800.000 USD" năm 2017 cộng với lùm xùm biển thủ tiền của Chủ tịch Samsung đời 2 - Lee Kun-hee năm 2008, liên tiếp trở thành đề tài bàn tán trong xã hội Hàn, giữa các tầng lớp, xảy ra những phân cực giàu nghèo.
Đầu năm 2020, cái chết bí ẩn của Shin Kyuk Ho - nhà sáng lập tập đoàn Lotte, khiến báo chí xứ Hàn một phen tốn giấy mực. Người tiên phong cho chaebol có đời tư phức tạp, với hai người con chịu nhiều tai tiếng, người con thứ được truyền thông cho là "âm mưu lật đổ" đế chế của cha để lên ngôi vương năm 2015. Tòa tháp cao nhất Hàn quốc Lotte World Tower khánh thành năm 2017 là do Shin khởi xướng, càng cho thấy sức ảnh hưởng của giới siêu giàu lên đời sống xã hội sở tại.
Các chính sách của chính phủ Hàn như Creative Korea (2004), C- Korea (2010)... là chất "kết dính" văn hóa, mục đích đẩy mạnh sự sâu sát giữa xã hội và nhu cầu nâng cao chất lượng đời sống người dân. Những chính sách văn hóa này, ít nhiều đánh động đến các đề tài chaebol, giới siêu giàu... trên màn ảnh. Thông qua váy áo, tranh giành quyền lực, thú vui sang chảnh... để học cách tiếp nhận và đưa ra quan điểm tân tiến.
Khi các tác phẩm điện ảnh với sức lan tỏa không nhỏ, những nhà biên kịch lẫn sản xuất truyền hình dần dần mạnh dạn hơn, cởi mở hơn. Họ bắt đầu từ các mẩu chuyện ít được lên sóng, về độ chịu chơi và chịu chi của giới siêu giàu Hàn quốc. Một loạt phim truyền hình ra đời, ngay lập tức tạo được sức hút.
Sky Castle hay Penthouse lập kỷ lục rating, khai thác câu chuyện "nhà giàu cũng khóc" vì mải mê ganh đua hơn thua giữa chị em bạn dì. Đối tượng của các phim này là những bà nội trợ, dân văn phòng... nên nội dung của chúng hầu như chỉ gói gọn trong chuyện vun vén nhà cửa, chăm sóc con cái hơn là mổ xẻ những mưu đồ vĩ mô. Penthouse "ngầu" hơn một chút với súng ống của các quý ông đi săn bắt dịp cuối tuần.
Trong khi đó, VIP hay Woman of Dignity đánh vào đời sống xa hoa rất đỗi "đáng yêu" của phụ nữ, đó là váy áo, trang sức và những món đồ đắt tiền. VIP là tên một công ty tư nhân với những nhân viên ưu tú chuyên săn lùng hàng hiệu, họ không chỉ có gu, giỏi phán đoán, ngã giá mà còn giỏi thương thảo để miễn sao giành được quyền ưu tiên mua đúng món hàng cho các vị khách "tiền không thành vấn đề" của họ. Woman of Dignity thì phô trương bề ngoài, bao gồm các bộ cánh thời thượng nhất, phụ kiện sang chảnh nhất... khoác trên mình các quý cô đài các phố Gangnam.
Góc khuất của những gia đình trâm anh thế phiệt cũng được "thêm mắm dặm muối" trên phim qua Chip-in, Mine và Graceful Family. Cả ba tác phẩm này đều có điểm chung là cùng sở hữu ba tập đoàn hàng đầu trong giới kinh doanh. Gia tộc đông con dẫn tới những toan tính có lợi, đồng thời nảy sinh tranh chấp tài sản cũng như địa vị trong mỗi tập đoàn riêng. Chip-in theo phong cách sitcom với hầu hết bối cảnh ghi hình trong căn biệt phủ sang trọng, nơi có 8 con người ngày đêm trông chờ được hưởng quyền thừa kế từ họa sĩ đại tài sở hữu hàng tỷ won.
Trái ngược với phong cách giật gân mang màu sắc phá án của Chip-in, Mine và Graceful Family có nhiều sự tương đồng khi mang đến cuộc chiến dòng tộc trong khi những đứa cháu dường như không màng tới danh lợi... Nếu Graceful Family lấy tiêu điểm một công ty công nghệ truyền thông hạng A chuyên xử lý khủng hoảng cho khách hàng là đại gia nhà Mo, cùng sự kệch cỡm của đồng tiên; thì Mine chỉ ra đời sống biết hưởng thụ thông qua nhiều chi tiết gây choáng: uống nước sông băng Nam cực, không khí trong biệt phủ có mức bão hòa oxy hơn 15 lần... Chưa kể, nhân vật thứ chính Seo-hyun là người yêu thích nghệ thuật đương đại, có nguyện vọng xây dựng các phòng triển lãm hạng A với lối tiếp cận đa dạng.
Gần đây nhất, những tập phim High Class đã chiếu trên kênh truyền hình trả phí nổi như cồn hiện nay tvN. Bộ phim xoay quanh 0.1% phụ nữ thượng tầng của xã hội sống trong bộ mặt xảo trá để che đi khiếm khuyết bản thân. High Class ra mắt vào thời điểm Penthouse đang khiến người xem "gục ngã", nên dù sở hữu dàn nữ chính thực lực cùng câu chuyện có màu sắc li kì, điều tra án mạng... song High Class vẫn chưa thể lập thành tích rating sau 8 tập phát sóng.
Thế giới chaebol đối với màn ảnh nhỏ có vẻ quá đen tối, khó lòng tiếp cận đại chúng cũng như tìm kiếm các nhà tài trợ. Nhưng sau khi loạt phim Squid Game công phá bảng xếp hạng Netflix, chắc chắn các nhà biên kịch sẽ cân nhắc để đưa đến nhiều cuộc lột xác hoang đường và thú vị hơn, khi nhắc tới giới siêu giàu. Như Squid Game mùa 1, những nhà tài phiệt giấu mặt đâu nhất thiết phải là người Hàn? Họ có thể là bất kì màu da nào trong xã hội thượng lưu, câu chuyện của họ cũng là chuyện tư - mua vui bản thân, vì thế yếu tố động chạm chính trị hay kiểm duyệt sẽ không còn là vấn đề.
Lúc này, quan trọng nhất vẫn là sự nhạy bén và khôn ngoan của các biên kịch làm sao để make sense 0.1% giới thượng lưu và trò chơi quyền lực đồng tiền, nhằm giảm thiểu bớt các mô-tuýp đã bắt đầu gây nhàm chán, bội thực, quẩn quanh chuyện giữ chồng, nuôi con, tập làm ông bà chủ...
BÀI: ĐỨC NOISE
