#HIFF2024: Diễn viên Hồng Ánh: “Phục trang như ‘bản thể thứ hai’ của nhân vật”

Trong thời vàng son của điện ảnh Việt thập niên ‘90, Hồng Ánh lần đầu xuất hiện trong vai Bạch Vân, phim “Người đẹp Tây Đô” (1995). Những cuộc chấn hưng đã đưa điện ảnh Việt bước qua thời kỳ khủng hoảng, và trong giai đoạn đó, Hồng Ánh từ tốn đánh dấu mốc cho mình bằng nhiều bộ phim được đánh giá cao về chất lượng nghệ thuật, như “Trăng nơi đáy giếng”, “Đời cát”, “Thung lũng hoang vắng”. Trong 10 năm gần đây, những bộ phim gia nhập “câu lạc bộ trăm tỷ” như “Tiệc trăng máu”, “Đất rừng Phương Nam” lần lượt xuất hiện, và Hồng Ánh cũng là diễn viên góp mặt trong những tác phẩm đó. Cô chứng kiến bức tranh điện ảnh Việt qua nhiều bước chuyển lớn. Trong cuộc trò chuyện với L’OFFICIEL Vietnam, diễn viên Hồng Ánh chia sẻ về tiềm năng của thế hệ Z, và góc nhìn của cô về các liên hoan phim đang diễn ra hiện tại. 

 “Tôi vẫn luôn mong chờ một vai diễn “để đời” hơn nữa”

Hồng Ánh có thể chia sẻ một vài dự án nghệ thuật chị đang theo đuổi không?

Hiện tại Hồng Ánh đang dành nhiều thời gian hơn cho các dự án phim truyền hình, kịch nói và sân khấu kịch thể nghiệm. Về phim truyền hình, là bộ phim “Hạnh phúc bị đánh cắp” của đạo diễn Nhâm Minh Hiền. Về kịch nói, là rất nhiều những vở kịch được tái dựng hoặc đang dựng mới của sân khấu Idecaf. Tôi nghĩ, các dự án này đem lại cho mình nhiều màu sắc nghệ thuật hơn, đa dạng hơn về thể loại, vai diễn cũng như tính cách nhân vật. Điều đó giúp mang tới công chúng một hình ảnh Hồng Ánh biến hóa nhiều hơn, chứ không chỉ đóng khung trong nhưng những hình ảnh “đẹp”, những nhân vật nữ số phận – khuôn mẫu đo ni đóng giày của tôi trong mắt khán giả bấy lâu nay. Thêm vào đó, mỗi thể loại, mỗi lĩnh vực hoạt động nghệ thuật sẽ bổ sung qua lại, giúp bản thân tôi rèn giũa và khám phá những cách diễn khác nhau.

Sắp tới, cũng có một số những dự án phim điện ảnh lạ, nơi tôi lần đầu được kết hợp cũng những đồng nghiệp mà tôi rất quý trọng về chuyên môn, từ những ekip làm phim, đạo diễn mới và có cách kể chuyện lạ. Ngoài ra, tôi cũng nhận lời tham gia diễn xuất trọng một số dự án phim ngắn của những nhà làm phim trẻ, những người đầy nhiệt huyết, dám theo đuổi hiện thực hóa những giấc mơ nghệ thuật của chính mình. 

Tôi thực sự háo hức với những dự án – những lần thử sức mới này.

Hồng Ánh không chỉ là diễn viên, mà chị còn thử sức trong vai trò đạo diễn (phim Đảo của dân ngụ cư), đồng thời là giám khảo nữ duy nhất trong một vài LHP danh tiếng tại Việt Nam. Hiện tại chị nhìn nhận bản thân trong vai trò gì, hoặc có thứ tự ưu tiên như thế nào giữa các vai trò lớn chị đảm nhận?

Trên hành trình làm nghề và sống với nghề, tôi chưa từng sắp xếp thứ tự ưu tiên cho từng lĩnh vực hay vai trò. Đối với tôi, điện ảnh, truyền hình hay sân khấu đều có những vị trí riêng biệt. Và tôi nghĩ, khán giả cũng sẽ vậy. Khi có cơ hội tham gia vào một dự án nghệ thuật hay một hoạt động nghệ thuật nào đó, đặc biệt là trong lĩnh vực điện ảnh, điều đầu tiên tôi nhìn nhận ở mình, đó là phải “tròn vai” và hơn thế nữa.

Ngoài ra, như đã có lần chia sẻ, tôi trân trọng từng cơ hội được sống với nghề, dù hoạt động hay vai trò trong các dự án tôi tham gia có quy mô lớn hay nhỏ, ở tầm quốc tế hay trong nước. Điều quan trọng là, ở mỗi vai trò khác nhau đó tôi làm được gì, đóng góp được gì, và mang lại được những gì cho công chúng yêu nghệ thuật, yêu điện ảnh.

Thêm vào đó, tôi cũng luôn dành một phần ưu ái để làm công việc hỗ trợ các nhà làm phim trẻ, những dự án phim độc lập. Nó giống như một phần công việc thường nhật, một phần những gì tôi đã và đang làm, từ bấy lâu nay.

Từ góc nhìn của chị, việc khán giả có xu hướng xem lại các bộ phim ngày xưa, thậm chí thế hiện hứng thú với phim sử thi, chuyển thể văn học như “Đào, phở và piano”, “Hà Nội mùa đông năm 46” hay “Đất rừng phương Nam” nói lên điều gì? Liệu đây sẽ là xu hướng nhất thời hay một dấu hiệu để các nhà làm phim có niềm tin làm về dòng đề tài này?

Điện ảnh vốn là phạm trù của “khẩu vị”. Ai cũng có những món ăn yêu thích của mình, kể cả những món ăn tinh thần. Nhưng ai cũng sẽ muốn có những “bữa ăn” đa dạng, nhiều màu sắc hơn, đẹp hơn hoặc thậm chí là hoành tráng hơn, dù là “món xưa” hay “món mới”. Vì vậy, việc khán giả Việt thể hiện hứng thú với các bộ phim của ngày xưa, phim sử thi hay phim được chuyển thể từ các tác phẩm văn học nổi tiếng, theo tôi, đó là một việc hoàn toàn bình thường và tự nhiên. 

Vậy xu hướng đó nói lên điều gì, theo tôi, đó là điện ảnh Việt vẫn đang thiếu những bộ phim ở thể loại đó, đặc biệt là những phim sử thi có quy mô và đầu tư lớn. Lịch sử Việt Nam không thiếu những triều đại huy hoàng, những nhân vật tầm vóc, những câu chuyện khiến chúng ta choáng ngợp. Từ những trận chiến đi để đời như trận Bạch Đằng của Trần Hưng Đạo, trận Như Nguyệt của Lý Thường Kiệt, tới những nhân vật cùng những câu chuyện hậu cung khiến chúng ta ngạc nhiên như Lý Chiêu Hoàng, Nguyên Phi Ỷ Lan… Nhưng đúng là để tái hiện lại sự hoành tráng, khiến khán giả phải choáng ngợp hay trầm trồ về sử thi Việt, thì điện ảnh Việt cần phải có sự đầu tư thích đáng.
Câu hỏi đặt ra ở đây là ai sẽ đủ tiềm lực và “chịu chơi” để thực hiện những dự án lớn, để thỏa mãn sự khát khao, sự tự hào Việt Nam này trong lòng khán giả? Câu hỏi khó, nhưng tôi biết, có nhiều nhà làm phim trong nước cũng đang ấp ủ và khát khao thực hiện những dự án điện ảnh về dòng đề tài này. Điều đó thể hiện niềm tin của họ, và cũng của chính tôi. 

Nếu được đóng hoặc trở thành một nhà sản xuất, Hồng Ánh sẽ chọn đầu tư vào dòng phim nào, có tiêu chí như thế nào? Vì sao?

Ở vai trò của một diễn viên, tôi vẫn luôn mong chờ một vai diễn “để đời” hơn nữa. Một kịch bản phim, một nhân vật, một người đạo diễn sẽ khai thác hết mọi khía cạnh diễn xuất, sẽ đốt hết năng lượng trong tôi. Có thể điên rồ, có thể cuồng loạn nhưng khiến tôi được sống thật sự với nhân vật của chính mình.

Điều đó không có nghĩa là những vai diễn trước giờ của tôi không có được những thứ trên, hay vẫn dưới sức mình. Nhưng làm nghệ thuật, là một kẻ mê nghề, thì tôi nghĩ mình được phép tham lam. Ai cũng muốn mở rộng biên độ và giới hạn năng lực của mình mà thôi, nếu thực sự mê nghề.

Còn nếu mọi thứ cho phép, quay lại với vai trò của một nhà sản xuất tôi sẽ không ngần ngại để đầu tư vào 2 dòng phim. Thứ nhất, đó là dòng phim về đề tài gia đình gần gũi với công chúng, để nó là bộ phim ăn khách, có doanh thu phòng vé tốt. Và cũng để từ đó, tôi có nguồn lực thực hiện những dự án khác lạ, những câu chuyện thực sự “sâu”, để thỏa mãn con người nghệ thuật trong tôi.

Các LHP quốc tế đều có giải thưởng riêng dành cho phục trang hay trang điểm. Với dòng phim Việt, Hồng Ánh có trải nghiệm và góc nhìn gì về phục trang trong các bộ phim chị từng đóng không?

Trong mỗi bộ phim điện ảnh, phục trang không chỉ là phục trang. Ngoài việc ám thị về tạo hình, nó còn giúp chỉ ra cá tính, thân phận, tầng lớp… của mỗi nhân vật. Hơn thế nữa, phục trang còn giúp tô điểm thêm rất nhiều cho câu chuyện phim. Qua từng phân cảnh, kiểu dáng và màu sắc trang phục, ta thấy rõ thêm tâm lý nhân vật, thậm chí là không khí, cảm giác vui vẻ trong sáng, hay u tối, buồn bã…

Nói không quá, phục trang cũng giống như bản thể thứ hai của nhân vật. Khi bắt đầu vào một bộ phim, ở khâu tiền kỳ, nếu người đạo diễn và ekip tìm được một thiết kế phục trang giỏi, đúng ý, thì không có gì tuyệt vời hơn.

Đằng sau những trang phục mà khán giả thấy trong phim là cả một câu chuyện. Tôi từng có một trải nghiệm khá căng thẳng khi thực hiện bộ phim “Đảo của dân ngụ cư”. Trước khi bấm máy chính thức, tôi và ekip đã rất cẩn trọng ở khâu tạo hình nhân vật, định trang, thậm chí là dựng bối cảnh mô phỏng với màu sắc và ánh sáng giống như thực tế. 

Ở khâu tiền kỳ, mọi thứ dường như đều đúng ý và hoàn hảo. Tuy nhiên, khi ra tới thực tế, vẫn cảnh phim ấy, cảm giác về bộ trang phục trên người diễn viên vẫn khiến tôi không thỏa mãn. Ngay lập tức, tôi cho dừng chuyển cảnh quay. Và phụ trách phục trang của đoàn làm phim đã phải cấp tốc may lại bộ trang phục khác trong thời gian kỷ lục vỏn vẹn 3 tiếng đồng hồ.  

Điểm mà Hồng Ánh trông chờ nhất trong HIFF (LHP quốc tế TP.HCM)? 

Trong mắt tôi, điện ảnh vừa có giá trị nghệ thuật, vừa là cánh cửa rộng mở để khuếch trương văn hóa, gắn kết những người làm phim, gắn kết công chúng yêu điện ảnh trong nước và quốc tế.

Tôi mong từ HIFF, các bộ phim được lựa chọn sẽ không chỉ tạo dựng được danh tiếng trong khu vực, mà còn mở rộng phạm vi, từ đó trở thành công cụ quảng bá hiệu quả cho văn hóa và du lịch cho Sài Gòn nói riêng, cũng như Việt Nam và mỗi quốc gia nói chung. 

Như đã từng tâm sự, tôi luôn có một niềm tin: Điện ảnh không chỉ mang lại một bộ phim. Nó có thể mang tới những hiệu quả và những giá trị to lớn hơn. Điều quan trọng là những người tổ chức một liên hoan phim muốn dùng điện ảnh để thực hiện mục tiêu nào mà thôi.

Nếu được chọn một chủ đề hay dòng phim mà Hồng Ánh quan tâm trong HIFF, đó sẽ là chủ đề gì? Tại sao? 

Với tôi, chủ đề của một bộ phim không quan trọng bằng cách kể chuyện của đạo diễn. Những bộ phim có đề tài được xem là “khó nuốt”, khô khan nhưng vẫn có thể thực hiện với bàn tay dẫn dắt, với cách kể chuyện “đời” nhất, đem lại cảm giác thoải mái nhất. Và ngược lại, một đề tài dung dị cũng có thể có cách kể chuyện phim sáng tạo, gây nhiều bất ngờ cho người xem.

Thế nên, ở HIFF hay bất cứ một LHP hay giải thưởng điện ảnh nào khác, điều tôi quan tâm nhất vẫn là cách kể chuyện sáng tạo, đánh động những cảm xúc con-người-nhất từ những nhà làm phim trong nước và quốc tế. 

——