Con gái đạo diễn Trần Anh Hùng nổi bật trong phim "Grand Tour" tranh giải tại LHP Cannes

Trên poster chính thức của “Grand Tour” - một phim Bồ Đào Nha vừa tranh giải Cành Cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes 2024 vừa qua, dòng hiệu (tagline) bằng tiếng Việt hiện diện rõ nét với dòng chữ in hoa: “Hành trình lớn”. Đây cũng là bộ phim đã mang về cho Miguel Gomes giải thưởng Đạo diễn xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Cannes 2024. 

“Hành trình lớn” của nhà làm phim Bồ Đào Nha về vùng Đông Á 

“Grand Tour” (ra mắt năm 2024) là phim điện ảnh thứ 6 của Miguel Gomes, tạo nên cú bứt phá đầy ấn tượng với giới mộ điệu quốc tế, nhờ giải thưởng danh giá Đạo diễn xuất sắc nhất tại Cannes 2024. 

Phim lấy bối cảnh năm 1917, khi Miến Điện thuộc quyền kiểm soát của Anh. Nội dung kể về công chức người Anh Edward (Gonçalo Waddington) bỏ rơi vị hôn thê Molly (Crista Alfaiate) trước ngày kết hôn. Về phần Molly, khi biết người yêu mất tích, cô lần theo dấu vết của anh. Bộ phim được chia thành hai phần, dọc theo các tuyến đường quanh co khúc khuỷu của nhiều quốc gia Đông Á, như Trung Quốc, Nhật Bản. Xen lẫn những cảnh quay đầu thế kỷ 20 là nhiều đoạn phim thời hiện đại, thể hiện quan điểm của đạo diễn về lịch sử và sự phát triển thế giới. Trong dự án, Lãng Khê đóng Ngọc - xuất hiện trong hành trình lang thang khắp châu Á của Edward và Molly.

Sài Gòn, Việt Nam trong “Hành trình lớn” 

Điều thú vị là “Grand Tour” sử dụng nhiều hình ảnh đơn sắc xen lẫn những thước phim màu, ám chỉ những câu chuyện thời thuộc địa của Edward và Molly lẫn cảnh châu Á hiện đại ngày nay, chẳng hạn như những bảng hiệu đèn neon về đêm của “khu phố Tàu” hoặc những bộ phục trang lấp lánh nhũ kim tuyến trong một buổi biểu diễn sân khấu. Xuyên suốt quãng thời gian du hành này, người xem nghe câu chuyện dưới dạng lồng tiếng địa phương bởi nhiều người kể chuyện giấu tên, từ đó thành lăng kính đa chiều cho thấy quá trình hiện đại hoá nhanh chóng của các nước phương Đông.

Dẫu vậy, tính địa phương luôn được nhà làm phim ưu tiên khắc họa, từ hình ảnh một bánh xe đu quay ọp ẹp được đẩy bằng sức người ở Miến Điện, những bậc lão niên Trung Quốc chơi mạt chược, đến cảnh công nhân gỡ dây điện trên các cột điện chằng chịt ở Sài Gòn. Pháo hoa Tết Nguyên đán huy hoàng trên bầu trời Sài Gòn; rồi cả những chiếc xe tay ga chuyển động chậm chạy qua những con phố tắc nghẽn giao thông ở Sài Gòn... những người kể chuyện nói khẩu ngữ địa phương, bao gồm cả nhân vật “người Anh” trong câu chuyện phim nói tiếng Bồ Đào Nha. Và đáng lẽ đó là vào năm 1918, nhưng đột nhiên người xem thấy mình đang ở một quán karaoke ở Manila (Philippines), và một anh chàng đang hát bài “My Way” bằng tiếng địa phương Tagalog (một ngôn ngữ Nam Đảo, đây là tiếng mẹ đẻ của một phần tư dân số Philippines), một khúc ca phổ quát trong album phát hành vào năm 1969 của huyền thoại Frank Sinatra người Mỹ (sinh năm 1915). Hoặc, khi bối cảnh là một ngôi nhà cổ ở Việt Nam nhưng màn hình lại hiện lên những chiếc xe hơi hiện đại đang chạy vòng quanh chiếc bùng binh, trong lúc nhạc nền “The Blue Danube” vang lên. Một phức cảm đa sắc tộc  đồng hiện, bằng ngôn ngữ điện ảnh thơ mộng siêu tưởng đến độ kỳ quái của đạo diễn người Bồ Đào Nha Miguel Gomes. 

Hẳn nhiên khắp vùng Đông Á đã trở thành cảnh tượng và âm thanh tuyệt vời cho người xem, và điều tốt nhất bạn có thể làm là lao vào đó mà không đặt quá nhiều câu hỏi. Theo lời của một tu sĩ Nhật Bản mà Edward gặp trên hành trình dài của mình: “Hãy từ bỏ bản thân mình với thế giới và bạn sẽ thấy nó mang tới phần thưởng lớn như thế nào”. Điện ảnh đích thực là một trải nghiệm trực quan. Đạo diễn Miguel Gomes khiến người xem nhận ra, câu chuyện kể trong bối cảnh thực địa có đúng thực tế hay không cũng chẳng quan trọng, chính sự kết nối thể chất và tinh thần của chúng ta với thế giới sẽ dẫn dắt ta tiệm cận chính mình. Hãy từ bỏ chính mình trong điện ảnh, sẵn sàng thách thức thời đại cùng bối cảnh phi logic, khi ấy nhà làm phim Bồ Đào Nha sẽ đưa được người xem vào một trải nghiệm du lịch cuồng si đến các quốc gia vùng Đông Á chưa bao giờ hết huyền bí và thôi ngỡ ngàng.

Trong “Grand Tour”, dễ dàng nhận thấy người làm phim đã chơi đùa với thời gian bằng cách “xuyên không”, pha trộn những thước phim tài liệu hiện đại với tiếng vọng của Hollywood giữa thế kỷ 20. Với cái nhìn truyền thống của phương Tây về những câu chuyện du khách truyền khẩu miền viễn Đông, được khúc xạ qua lăng kính thử nghiệm ấy, một cuộc phiêu lưu châu Á đầy thôi miên và sáng tạo của nhà làm phim người Bồ Đào Nha Miguel Gomes đã mở ra trong “Grand Tour”.