Váy đen: Phân biệt say mê nhất thời và tình cảm chân thành
Bài viết này dựa trên nghiên cứu từ tác giả April Eldemire – chuyên gia tâm lý gia đình, với mục đích chỉ ra các dấu hiệu để bạn phân tách được say mê nhất thời và tình cảm chân thành, có thể giúp bạn đảm bảo rằng mình đang bước vào (và duy trì) mối quan hệ một cách lành mạnh.
Bạn đã bao giờ gặp ai đó và lập tức cảm thấy “tim đập chân run”, nghĩ rằng họ chính là “mảnh ghép hoàn hảo” của đời mình? Nhưng rồi vài tháng sau, cảm xúc ấy vụt tắt như một ngọn lửa cháy bùng rồi nhanh chóng lụi tàn? Đó có thể là say mê nhất thời (infatuation) – trạng thái cảm xúc mãnh liệt nhưng ngắn ngủi, khác xa với tình yêu đích thực – thứ tình cảm sâu sắc, bền vững và dưỡng nuôi cả hai bên.
Say mê nhất thời, ngọn lửa vụt tắt
Say mê (infatuation) là trạng thái ám ảnh tình cảm, thường xuất hiện trong giai đoạn đầu của mối quan hệ. Đặc điểm nhận diện là cảm xúc dâng trào nhưng thiếu cơ sở thực tế. Chúng ta cũng có thiên hướng lý tưởng hóa đối phương, xem họ là mảnh ghép “hoàn hảo” mà mình đang tìm kiếm. Quan trọng hơn, trong giai đoạn say mê này, chúng ta vô ý phớt lờ khuyết điểm hoặc những dấu hiệu đáng báo động (redflags).
Một vài dấu hiệu cho thấy rằng bạn đang say mê nhất thời, chẳng hạn bạn hủy bỏ kế hoạch cá nhân chỉ để gặp người ấy dù họ không đề nghị. Hoặc, bạn tin rằng họ “thay đổi cuộc đời bạn” hay “tạo ra những thay đổi tích cực tới bạn” dù mới quen vài tuần. Bạn luôn nghĩ về họ đến mức mất tập trung vào công việc. Ghen tuông vô cớ khi thấy họ nói chuyện với người khác. Thậm chí là hy sinh nhu cầu bản thân chỉ để làm hài lòng đối phương.
Hậu quả cho việc chạy theo say mê nhất thời, vốn chỉ tồn tại trong thời gian ngắn ngủi, là mối quan hệ nhanh chóng lụi tàn vì thiếu nền tảng. Bạn cũng cảm thấy bị thất vọng nặng nề, thậm chí là tổn thương khi nhận ra đối phương không như tưởng tượng.
Tình yêu chân thành, thiết lập trên những nền tảng vững chắc
Khác với say mê, tình yêu đích thực (genuine love) là sự gắn kết sâu sắc, dựa trên các giá trị cốt lõi: Tôn trọng lẫn nhau, giao tiếp cởi mở và giải quyết xung đột lành mạnh. Chấp nhận khuyết điểm của nhau mà không thần tượng hóa nửa còn lại. Một vài ví dụ điển hình là, bạn và người ấy cùng nhau vượt qua khó khăn thay vì đổ lỗi. Bạn cảm thấy an toàn khi là chính mình, không cần diễn vai “người hoàn hảo”.
Sẽ có một vài đặc tính cho thấy rằng mối quan hệ của bạn và đối phương là một mối quan hệ lành mạnh, chân thành, được thiết lập trên những giá trị nền tảng vững chắc. Đó là sự cân bằng, tín cậy và trung thực, vượt qua xung đột cùng nhau.
Sự cân bằng: Bạn không “mất đầu óc” vì tình yêu mà vẫn duy trì cuộc sống riêng. Cả hai khuyến khích nhau phát triển cá nhân.
Tin cậy và trung thực: Bạn không ghen tuông vô cớ. Không vì sự bất an bất chợt mà phát sinh ra những hành vi kiểm soát như cần kiểm tra điện thoại hay theo dõi đối phương. Quan trọng hơn, bạn có thể chia sẻ những suy nghĩ thật mà không sợ bị phán xét.
Vượt qua xung đột cùng nhau: Cãi nhau là một điều khó tránh khỏi, nhưng không có nghĩa đây là rào cản của sự phát triển lành mạnh của một mối quan hệ, quan trọng là cách bạn hòa giải. Tuyệt đối không nên dùng những lời lẽ tổn thương hoặc sự im lặng để trừng phạt đối phương nêu ra chính kiến, hay bộc lộ cảm xúc của bản thân một cách lành mạnh.
Hành trình xây dựng tình yêu chân thành, bền vững
Say mê giống như ly cocktail hay một ly rượu nhâm nhi cuối ngày dài – khiến bạn phấn khích nhưng dễ gây “nôn nao”. Trong khi đó, tình yêu đích thực là tách trà ấm – cần thời gian để thưởng thức, nhưng mang lại sự ấm áp lâu dài. Hãy tự hỏi bản thân rằng, mình đang yêu bằng trái tim hay chỉ bằng sự say mê nhất thời, và liệu người này có thực sự khiến mình trở thành phiên bản tốt hơn?
Nếu bạn nhận thấy mình đang hy vọng quá nhiều vào một mối quan hệ dựa trên say mê thuần tuý, hãy dành thời gian suy thức và điều chỉnh hành vi. Tình yêu chân thành là thứ khiến bạn vững vàng, chứ không phải thứ khiến bạn có cảm giác chông chênh. Câu hỏi đặt ra là làm sao để có thể từng bước xây dựng được mối quan hệ, tình yêu chân thành, bền vững?
Có rất nhiều thử thách để vượt qua trong một một quan hệ tình cảm, nhưng chung quy, bản thân bạn cần phải làm được 3 điều cơ bản nhất như sau, để thiết lập những nền tảng, giá trị vững chắc cho một mối quan hệ tình cảm bền chặt:
Từ bỏ tư duy “người hoàn hảo”: Không một ai là hoàn hảo. Bạn hãy học cách để yêu lấy chính con người thật của đối phương. Điều này là tiên quyết, bởi một khi bạn chấp nhận con người thật của đối phương, thì tình cảm của bạn dành cho họ thực sự đến từ sự chân thành muốn ở bên họ. Đặt câu hỏi rằng: “Mình có thể sống cùng khuyết điểm này của họ ngay cả sau khi kết hôn và ở bên cạnh nhau hơn 10 năm nữa không?”
Ưu tiên giao tiếp: Điều quan trọng nhất, là phải biết lắng nghe, thật sự lắng nghe. Học cách lắng nghe để hiểu và đồng cảm thay vì chỉ chờ đến lượt mình nói hay lắng nghe chỉ để phản biện. Hãy luôn dẫn dắt cuộc đối thoại bằng cách bộc lộ cảm xúc lành mạnh, chẳng hạn như “anh/em cảm thấy…”, thay vì nói “anh/em luôn…” để tránh việc đối phương cảm thấy bị buộc tội.
Đừng bỏ quên bản thân: Tình yêu chân chính không yêu cầu bạn hy sinh, ở bất kỳ khía cạnh nào đi chăng nữa, dù là sự nghiệp, gia đình hay giá trị cá nhân. Nếu bạn phải từ bỏ quá nhiều trên danh nghĩa vì tình yêu, thì bạn phải thực sự suy xét lại mối quan hệ.
