NTK Tín Thái: "Ranh giới giữa chiếm đoạt và cảm kích [văn hóa] vô cùng mong manh"
Nhắc tới Tín Thái, giới mộ điệu thường sẽ nhớ ngay tới từ khoá "quốc phục" hay "thủ khoa đại học Hoa Sen" năm 2018. Tuy nhiên, thời gian gần đây, khi bộ sưu tập tốt nghiệp của Tín xuất hiện trở lại và một lần nữa gây bão mạng xã hội, một vài nhận định cũng như ý kiến trái chiều lập tức hướng tới nhà thiết kế trẻ vì những hình ảnh người mẫu bôi đen mặt.
Khi thông tin và luồng dư luận tạm lắng xuống, Tín Thái vẫn sẵn sàng chia sẻ về sự kết nối giữa bản thân Tín và BST tốt nghiệp. Là một người duy tâm, Tín Thái khẳng định, những thiết kế của “Mama Bu” thiên về câu chuyện cảm hứng thần thánh và chưa từng cũng như sẽ không bao giờ ám chỉ cộng đồng người da màu. Nhà thiết kế trẻ đã xuất hiện rất bình thản và sẵn sàng đối mặt với những “cáo buộc” cũng như hàng loạt sự hiểu lầm đến từ phía công chúng nói chung và cộng đồng sáng tạo nói riêng.
Vấn đề thời điểm dường như rất quan trọng trong những cuộc thảo luận xoay quanh sáng tạo của Tín Thái. “Black Lives Matter” đã xuất hiện từ rất lâu trước đây ở Mỹ nhưng phải tới 2020, khi quyền lực của cảnh sát – người đại diện cho chính quyền - đã giết chết một công dân da đen, vấn đề tưởng chừng đã được xoa dịu nhờ sự công nhận của cộng đồng dành cho những cống hiến của người da màu lại một lần nữa dấy lên như hồi chuông báo động về sự tồn đọng của nạn phân biệt chủng tộc cũng như làn sóng bạo lực nhắm tới cộng đồng da màu tại châu Mỹ và châu Âu. Những cuộc vận động vì nhân quyền mạnh mẽ tới mức trở thành đòn bẩy cho phong trào “Stop Asian Hates” - tẩy chay những nhận thức sai lầm rằng người châu Á chính là nguồn dịch Covid-19 tại các quốc gia Mỹ Âu và nhiều vùng lãnh thổ lân cận.
Như vậy, với một sáng tạo ra đời từ năm 2018 và câu chuyện đằng sau cũng như sự kết nối quá rõ ràng, Tín Thái có đầy đủ cơ sở để nói về thiết kế của mình mà không e ngại những quan điểm sai lệch về “Blackface” trong thời trang. Như giáo viên hướng dẫn trực tiếp của Tín đã nói: “nó nằm ở một điều thôi: kiến thức”.
Giải thích thêm về BST tốt nghiệp “Mama Bu” trước truyền thông, Tín Thái thể hiện thái độ bình tĩnh của một người làm nghệ thuật rất cẩn trọng trong việc tìm hiểu cũng như thu thập nguồn cảm hứng.
Tín Thái hãy giới thiệu ngắn gọn về BST tốt nghiệp của bạn: vì sao Tín chọn nhân vật Mama Bu; dù không chủ ý nói tới người da đen, ở thời điểm đó Tín Thái có e ngại vấn đề “Blackface” không?
Đồ án "Mama Bu" mang ý tưởng và câu chuyện, giấc mơ về đấng khởi tạo, một cái nhìn sáng tạo và cá nhân về các vị thần đã sinh ra vũ trụ và thế giới con người. Nhân vật Mama Bu tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở và phát triển vô hạn; T'Or là vị thần của sự cân bằng về sức mạnh thể chất và tinh thần; Dralo là vị thần của mãnh lực tình yêu và đam mê. Vì thế, duy nhất màu đen mới bóc tả đủ về ngôn ngữ màu sắc. Trong nghệ thuật chân chính, Tín không tìm thấy rào cản nào để giới hạn những giá trị đẹp và tích cực cho xã hội chung. Tín nghĩ một làn da đen trong hình ảnh các vị thần lâu nay đã không còn xa lạ với chúng ta, Tín không e ngại "Blackface" vì những sự hiểu lầm hay thiếu tìm hiểu đến với mình.
Thời trang tồn tại khái niệm “culture appropriation”(chiếm đoạt văn hoá), bạn nghĩ sao về khái niệm này?
Ngay từ lúc manh nha ý tưởng "Mama Bu", đây cũng chính là vấn đề mà Tín đắn đo và suy nghĩ. Văn hoá được hình thành và lưu giữ thông qua các tác động của nhiều lối tư duy và chủ nghĩa xã hội chứa đựng nó. "Mama Bu" như một bài ca văn hoá, ứng dụng mỹ thuật Việt Nam qua các triều đại Lê - Trần - Nguyễn lên trang phục theo cách hiện đại và thời trang hơn, song, không phá đi hay làm biến chất tinh thần của nền văn hoá khởi nguồn mà mình cảm hứng. Với Tín, ranh giới giữa appropriation (chiếm đoạt) và appreciation (cảm kích) vô cùng mong manh, bài toán đặt ra là ích lợi cân bằng giữa kẻ khai thác Nguồn và Nguồn Văn Hoá. Nếu việc sáng tạo và thiết kế chỉ mang ích lợi và phát triển cho một phía, Tín cho rằng đó là một hình thức đánh cắp văn hoá.
Là một NTK Châu Á, suy nghĩ cá nhân của Tín Thái về vấn đề phân biệt chủng tộc trong thời trang là gì?
Dù ở Châu Á hay ở nơi đâu trên vũ trụ này, cá nhân nào cũng luôn muốn được sống trong công bằng và bình đẳng. Thời trang là một trong những ngôn ngữ của nghệ thuật và với Tín, nghệ thuật sinh ra để hàn gắn và kết nối. Bằng con mắt nhìn mọi thứ là giá trị mỹ thuật, Tín luôn thấy mọi hình thái hay màu sắc đều là giá trị duy mỹ mà tạo hoá tự nhiên ban cho. Thời trang cũng như nghệ thuật, Tự do, cân bằng và hấp dẫn nhau bằng chính động lực ngang nhau. Phân biệt chủng tộc chỉ tạo giới hạn và kiềm hãm sự phát triển không chỉ ở Thời Trang mà còn đa khía cạnh khác, ảnh hưởng tiêu cực không nhỏ đến sự cân bằng năng lượng trong các cá thể đang sống trên vũ trụ này.
Kết thúc những vấn đề xoay quanh “Mama Bu”, nhà thiết kế chia sẻ về định hướng tương lai cũng như những kế hoạch của bản thân khi thị trường thời trang nội địa đang không ngừng phát triển và cơ hội cho Tín Thái – gương mặt trẻ nhưng đã có vô số thành tựu này là không giới hạn.
Vì sao bạn chọn con đường làm phục trang mà không chọn đồ ứng dụng để kinh doanh?
Tín trân trọng việc lớn lên và được dưỡng dục trong một đất nước có giá trị truyền thống đa dạng và có chiều sâu văn minh. Là một người yêu âm nhạc và phim ảnh từ nhỏ, Tín gom góp các giá trị nuôi dưỡng tinh thần và năng lượng cho mình để bước đi trên chuyến hành trình cuộc đời này. Mảng phục trang giúp Tín rèn giũa con tim để nhạy cảm với nghệ thuật, là cơ hội để có những giấc mơ có thật, truyền năng lượng và lan toả cái nhìn về cuộc đời tích cực hơn và khác biệt tới cộng đồng. Ở mảng ứng dụng chắc chắn sẽ là bước đi trong tương lai mà Tín phải bước để chinh phục và góp màu cho bức tranh thời trang Việt Nam nói chung, cho chất lượng sống tốt hơn của xã hội.
Sau nhiều lần làm phục trang cho hoa hậu, Tín Thái muốn truyền tải điều gì thông qua những sáng tạo của mình?
Tín luôn muốn san sẻ tình yêu và cái nhìn lạc quan với tất cả mọi người, giúp mọi người có cùng niềm yêu mến với vẻ đẹp dân tộc. Được đồng hành trên con đường đại diện cho đất nước Việt Nam luôn là niềm vinh hạnh giúp Tín có động lực và năng lượng hơn trong cuộc sống và làm nghề. Cảm hứng từ chính điều thân thuộc nơi mình sống giúp Tín học cách tự tại, cùng có tình yêu với chính mảnh đất ta sống sẽ giúp ta có một xã hội đẹp. Tín tin nghệ thuật sẽ gắn kết trái tim con người với nhau.
Trong tương lai, Tín Thái có suy nghĩ muốn thay đổi điều gì trong phong cách thời trang mà bạn hướng tới?
Đó là bước vào những vùng lạ và học yêu những con người Tín chưa biết. Việc gắn kết với các giá trị dân tộc, cái tôi được hình thành ở mảng phục trang (Costume) sẽ là tiền đề cho mảng thời trang ứng dụng (Ready-to-wear) của Tín, sao cho góp phần vào chất lượng và tiềm năng của thời trang Việt Nam bằng bản thể và năng lực vốn có của đất nước, tạo ra màu sắc riêng không lai tạp, tôn lên hình thể và phục vụ nhu cầu người Việt.
Như vậy, giới mộ điệu hoàn toàn có thể trông chờ vào một Tín Thái ở mảng thời trang ứng dụng với những chất liệu nội địa cũng như văn hoá Việt Nam được sử dụng một cách tối đa qua hàng ngàn kinh nghiệm của quá trình làm trang phục truyền thống. Vượt lên trên công việc thiết kế, đây là tinh thần của ham muốn cống hiến, phát triển cũng như giới thiệu văn hoá nước nhà tới với thế giới thông qua tiếng nói thời trang – một điều người đi trước – nhà thiết kế Lâm Gia Khang đã rất thành công thực hiện.
Ảnh: nhân vật cung cấp
