Đào Tẩu: Lê Cát Trọng Lý - “Lý nghĩ Lý biết kho báu mình cần tìm là gì rồi”

Lê Cát Trọng Lý là cái tên không mấy xa lạ trong làng nhạc Việt. Chị nổi tiếng bao nhiêu thì sự ẩn dật của chị lại càng khiến người ta tò mò bấy nhiêu. Với giọng hát trong veo như tiếng pha lê rơi trên chén ngọc, chị đã sớm gây ấn tượng cho người nghe kể từ khi xuất hiện trong cuộc thi hát đầu tiên năm 2008. Nhưng Lý vẫn chưa từng nhận mình là ca sĩ. Chị luôn chọn cho mình một con đường không giống ai trên hành trình âm nhạc riêng.

Lý đi đến rất nhiều nơi, tìm đến nhiều con người mà thông thường chẳng mấy ai nghĩ đến. Đó là Mauritius hay Kenya, nơi Lý gặp và hát chung với những người có xuất thân từ nhiều tầng lớp khác nhau trong xã hội. Đó là miền Trung nắng gió hay những rẻo đất ở hai địa đầu Việt Nam, nơi gập ghềnh sỏi đá với những mảnh đời lúc nào cũng vất vả mưu sinh. Bởi với Lý, âm nhạc luôn mang đến một điều gì đó cao cả hơn cho mọi người, ý nghĩa hơn là chính bản thân chị.

Với những chuyến đi từ Vui Tour, rồi đến Dreamers Concert, Khù Khờ Tour, Lý đi để sáng tác cho mình và phục vụ những cộng đồng đang cần được chia sẻ. Âm nhạc của Lý làm gợi nên những rung động sâu thẳm mà đôi khi không cần phải hiểu mới có thể cảm nhận được. Như bất ngờ đi qua một nơi mà ở đó đang có một bản nhạc của Lý, người ta sẽ phải dừng lại để nghe cho hết giai điệu du dương – bởi âm nhạc ấy được người viết chắt chiu từng nốt thăng/trầm, từng nhịp nghỉ/ngắt. Để khi có dịp nghe kỹ lại, mới thấy ca từ còn được chắt chiu nhiều hơn: sâu hơn, đắt hơn, thấm hơn.

Âm nhạc của Lý giống như tiếng hát thảnh thơi, thanh thoát giữa dòng đời muôn sự đổi thay và nhiều xô đẩy. Có đôi lúc chúng nghe thật buồn, nhưng trong nỗi buồn lại chứa đựng niềm vui, sự bình yên có được khi nhìn đến tận cùng nỗi đau để thấy nó bỗng chốc trở nên nhẹ bẫng.

Âm nhạc của Lý không bao giờ thiếu đi câu chuyện, bởi thế, người đi nghe Lý không chỉ để nghe tiếng hát trong veo của chị, mà còn để lắng nghe những câu chuyện mà đâu đó người ta tìm thấy chính mình. Những lời ca và âm thanh như nói thay lòng người, khẽ gảy những nốt hoan ca lên những tâm hồn đồng điệu, khẽ gợi nhắc một hiển nhiên làm yên ả cả một trận cuồng phong.

Có lẽ vì lẽ đó nên âm nhạc của Lý mới có sức chạm mạnh mẽ đến thế. Người đã nghe nhạc Lý rất khó lòng rời xa chị, bởi hành trình âm nhạc của chị cũng giống như hành trình cuộc sống của họ vậy.

“Lý thực sự chưa bao giờ nghĩ đến việc xê dịch hay không. Nghề của mình thì mình cứ làm thôi.”

Dường như âm nhạc của Lê Cát Trọng Lý không bao giờ là kết quả của việc ở một chỗ, mà chúng luôn sinh ra trên một hành trình nào đó, từ Khù Khờ tour, đến Dreamers Concert,... Việc xê dịch giúp chị như thế nào trong sáng tác?

Lý thì thực sự cũng chưa bao giờ nghĩ đến việc xê dịch hay không. Nghề của mình thì mình cứ làm thôi. Năm nay làm xong cái này thì lại tiếp tục nghĩ thêm cái mới để làm. Phần lớn vì vui thích và còn nhiều năng lượng tuổi trẻ để làm nên cứ làm, vì sợ già thì sanh lười, sanh ngại.

Trên con đường làm nhạc của Lê Cát Trọng Lý, có thể thấy chị luôn thích đến những nơi ít người để ý và chẳng ai nghĩ là lý tưởng để làm sản phẩm, sản xuất MV,... Có điểm chung gì trong các điểm mà chị chọn dừng chân?

Lý thích thiên nhiên, cây, rừng, hoàng hôn và đặc biệt là những cánh đồng hay thảo nguyên rộng lớn. Lý chẳng có ý tưởng làm MV nào cả. Mảng hình ảnh là mảng Lý yếu và cũng không đầu tư mấy vào việc đó. Do có mấy người bạn làm MV giỏi và có tâm huyết. Họ nghĩ, lên kế hoạch và làm hết. Lý chỉ lo phần âm nhạc thôi. Họ bảo mặc gì thì mặc, đứng ở đâu thì đứng, làm gì thì làm. Chỉ có điều do diễn dở quá, không biết diễn nên hầu như là toàn quay ở phía sau lưng, đang đi, đang ngồi hoặc quay từ xa. Hì.

Nếu hình dung âm nhạc là một hành trình, trên hành trình ấy, có điểm bắt đầu và kết thúc không? Ngoài ra, có những “điểm đến” nào mà để lại trong chị ấn tượng sâu sắc?

Lý thích nhạc, đôi khi cũng yêu. Ngoài ra, nghề nghiệp nuôi Lý sống gắn liền với âm nhạc nên mình cứ sống với nó thôi. Trân trọng và gìn giữ, phát triển nghề.

Riêng với bản thân chị, âm nhạc đóng vai trò như thế nào? Trong những ca từ, những thanh âm và ngữ điệu bay bổng đó, đâu là điều đặc biệt nhất âm nhạc đã mang đến cho Lý?

Âm nhạc nếu học tập và rèn luyện đúng hướng có thể phát triển trí tuệ, cả IQ lẫn EQ. Ngay cả bây giờ, Lý vẫn còn tiếp tục học và tập đàn piano để chơi amateur thôi. Lý thích nhạc cổ điển từ bé rồi, nhưng chưa có điều kiện học tập tử tế. Giờ bắt đầu có nhiều tuổi hơn thì lại thích tập và học. Để đầu óc đỡ bị đờ đẫn đi, và cũng để được đọc cái hay của người xưa qua các bản nhạc. Khi mình chơi nhạc không phải để kiếm tiền hay để được ngợi khen, điều đó rất tuyệt vời.

Riêng với các sáng tác, Lý thích sáng tác, nhưng có lẽ cũng sẽ sớm xa dần con đường ấy. Lý thích đọc, và hay có thói quen ghi lại những ý tưởng mình thấy hay từ nhiều tâm hồn mình đọc được. Xong, đến một lúc đúng thời, Lý sẽ viết về những điều ấy, có lúc thì thuần túy kinh nghiệm riêng của mình, có khi thì đến từ một câu nói hay một mẩu hội thoại sâu sắc mình đọc được từ sách. Còn về phần giai điệu, thì có lẽ phần nhiều ảnh hưởng từ nhạc cổ điển và âm nhạc dân gian.

"Lý thích đọc, và hay có thói quen ghi lại những ý tưởng thấy hay từ nhiều tâm hồn mình đọc được. Xong, đến một lúc đúng thời, Lý sẽ viết về những điều ấy."

Lê Cát Trọng Lý từng ra mắt bài “Con đường Santiago” lấy cảm hứng từ chuyện anh chàng đi tìm kho báu. Liệu trên hành trình sống của riêng mình, chị cũng từng có lúc là anh chàng Santiago đó? Và chị đã tìm được “kho báu” của mình chưa?

Lý nghĩ Lý biết kho báu mình cần tìm là gì rồi. Nhưng con đường đến đó là một con đường dài, rất dài, và không thể vội vàng để có ngay được.

Âm nhạc của chị càng về sau càng mang tính thiền, tính đạo khá nhiều. Chị có sợ điều này sẽ khiến khán giả khó cảm nhận được và đẩy họ ra xa?

Miễn là họ còn mua vé, mua album. Mọi việc vẫn tốt đẹp.

Nếu họ hết mua vé, hết mua CD. Lý sẽ nghĩ đến việc làm nghề khác để kiếm sống. Nếu còn viết nhạc, thì sẽ chỉ để cho mình, và những người mình yêu.

Nếu bây giờ bỗng dưng dừng lại tất cả, điều gì sẽ khiến chị cảm thấy mãn nguyện nhất, và có điều gì khiến chị day dứt không?

Đó là đã chưa bao giờ ngừng lại việc tiến lên.

Không có điều gì khiến Lý day dứt, nhưng có nhiều điều khiến mình xấu hổ vì dẫu biết nhiều thứ tốt đẹp, nhưng mình không đủ dũng khí, nghị lực và trí tuệ để làm được như mình muốn. Nhưng không sao, vì đó là một con đường dài rất dài, mà không thể chạy vội đến đích được.

---

Gợi cảm hứng từ chuyên đề “Cuộc đào tẩu dành cho những sinh vật lười biếng” trên L’OFFICIEL Việt Nam. “Đào Tẩu” phiên bản 2022 chính thức trở lại và mang đến trải nghiệm tròn đầy hơn cho tất cả các sinh vật “mê mệt” những chuyến phiêu lưu, với rất nhiều hình thức, từ phỏng vấn, trò chuyện trực tiếp, theo chân những tín đồ xê dịch đến những địa điểm khác nhau trên thế giới.

Bài viết thuộc ấn phẩm L'OFFICIEL Vietnam tháng 06/2021 - The Escapism Issue