Quảng bá tính Việt qua âm nhạc: Nhiều động lực, lắm rào cản

Có một thực tế là âm nhạc hiện đại của Việt Nam bắt đầu khá muộn so với thế giới, nên việc theo kịp dòng chảy âm nhạc quốc tế vẫn sẽ tồn tại rất nhiều trở ngại. Thế nhưng trong những năm qua, khoảng cách nói trên ngày càng gần lại. Với các lễ hội âm nhạc diễn ra suốt năm, nhiều đêm diễn lớn của các ngôi sao quốc tế như BLACKPINK, Maroon 5, Charlie Puth… đã được tổ chức là minh chứng rõ ràng nhất cho một nền âm nhạc đang dần chuyển mình, từ đó có nhiều khả năng trở thành điểm đến tiềm năng cho việc thưởng thức nghệ thuật.

Đây cũng đồng thời là cơ sở cho sự kết hợp giữa các nghệ sĩ Việt và quốc tế. Từ những dự án mang tính giao lưu trong nội bộ giữa các hãng đĩa, các dự án này ngày càng chuyên nghiệp và cá nhân hơn. Thời gian vừa qua có Vũ. với ban nhạc Hongkong - Dear Jean trong single “Những lời hứa bỏ quên”, Chillies với nam ca sĩ đến từ Nhật Bản – Morisaki Win trong “Đại lộ mặt trời”, hay trước đó Tlinh, Wren Evans, Suboi… cũng có cơ hội hợp tác với những ngôi sao đến từ Âu – Mỹ cũng như Hàn Quốc.

Với lợi thế của sự năng động, không ngại khó khăn, hiện nay ngày càng có nhiều nghệ sĩ trẻ quan tâm đến việc thể hiện tính Việt trong sản phẩm sáng tạo. Điều này cho thấy các nghệ sĩ trẻ không những đã không bỏ quên mà đang ngày càng tìm tòi hơn nữa để kết nối bản thân với bản nguyên và nguồn cội. Những thành công lớn có thể kể đến Hoàng Thùy Linh với 2 dự án “Hoàng” và “LINK” thực hiện cùng DTAP, Phương Mỹ Chi với “Vũ trụ cò bay” hay gần đây nhất là “Em Xinh” của MONO.

Tại đây ta sẽ được nghe những làn điệu truyền thống qua giọng hát của Hương Thanh, âm sắc đàn nhị của Guo Gan và đàn koto của Hihara. Đó là bài dân ca “Hoa Lài” (Trung Quốc), “Hoa anh đào” (Nhật Bản) cũng như “Còn Duyên”, “Lý Quạ Kêu”, “Lý Ngựa Ô Huế”… của Việt Nam. Các bài hát này đều có được sự giao thoa giữa 3 dân tộc, không quá nặng nề tính chất bản địa của riêng văn hóa nào, khiến chúng không chỉ mới lạ mà còn dễ nghe.

Hay ngay cả trước đó, khi hợp tác với nghệ sĩ guitar người Pháp gốc Việt Nguyên Lê để cho ra mắt các dự án kết hợp truyền thống với âm hưởng Jazz như “Tales from Viêt-nam” (1996), “Moon and Wind” (1999), “Dragonfly (2001)”, “Fragile Beauty” (2007)… thì nữ ca sĩ Hương Thanh vẫn luôn tâm niệm “Nếu nhạc dân gian đã quá hay rồi, thì mình phải gặp những nhạc sĩ giỏi để thấy dẫu 2 đất nước có thể khác nhau nhưng vẫn tạo ra một bản nhạc hay”. Do đó bà thường chọn giữ đúng giai điệu truyền thống khi làm việc với những nhạc công nước ngoài, còn phần quan trọng là phối khí thì họ có thể tự do sáng tạo, từ đó cộng hưởng với tính dân gian đã có từ trước. Nguyên Lê cũng từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn, rằng:

Ngô Hồng Quang với nhiều album cũng là một người nặng lòng như thế. Các tác phẩm của anh thường xuất hiện nhiều nhạc cụ dân tộc đặc trưng, hoặc sử dụng lại làn điệu đã quá quen thuộc, từ đó tạo ra thử nghiệm mới mẻ. Chẳng hạn trong đĩa “Nhìn lại”, anh đã sử dụng đàn nhị, đàn môi, sáo và khèn để kết hợp với âm nhạc điện tử. Còn trong “Nam nhi”, anh đã kết hợp các bài Quan họ với phong cách acapella, ngũ tấu đàn dây cũng như beatbox. Hẳn nhiên âm nhạc của nam nghệ sĩ mang nhiều tính chất thử nghiệm, nên sẽ đến được gần hơn với thị trường châu Âu – nơi rất phát triển loại hình fusion hay experimental.

Chính việc nhận diện được tệp khán giả một cách đúng đắn mà những nghệ sĩ nói trên đã tìm thấy được thành công riêng mình. Chẳng hạn vào năm 2017, dự án “Hà Nội Duo” của Nguyên Lê và Ngô Hồng Quang đã giúp cả hai có được đề cử Nhạc sĩ của năm tại Giải Echo Jazz (Đức). Đây là giải thưởng của hãng thu âm ACT tại châu Âu – một thương hiệu lớn được những người yêu Jazz đặc biệt quan tâm. Còn với Hương Thanh, vào năm 2007, bà cũng là ca sĩ Việt Nam đầu tiên và duy nhất nhận giải Prix Musiques du Monde của Pháp, vì các nỗ lực giữ gìn âm nhạc dân tộc.