Vùng cafe lâu đời nhất của Đà Lạt, cũng là vùng nghèo nhất và buồn nhất...

Đồng bào dân tộc, kể cả người Kinh trồng cà phê ở Lâm Đồng vẫn đang bị thương lái làm cho kiệt sức, bần cùng hóa. Đồng bào dân tộc Chil, thôn Đăng Gia Rít B, và thôn 1 xã Dasar là dân tộc trồng cà phê lâu đời nhất, nhưng cũng là những thôn nghèo nhất vùng Lạc Dương. Trong đó có khoảng 50 hộ nhưng phần lớn diện tích trồng cà phê đã bị mất hết vì… vay nóng. Vay 5 triệu trong vòng vài năm trở thành 50 triệu, đó là lúc các thương lái lấy đất của họ. Thế nên, hiện chỉ còn vài hộ là có vườn cà phê.

Điều này thôi thúc tôi làm điều gì đó, để giúp các hộ dân không phải bán tươi nữa. Vì bán tươi sẽ bị ép giá, chẳng còn gì để sống. Chỉ cần chở cà phê xuống dốc, thương lái đã chặn lấy hết, rồi lại tay trắng. Năm nào cũng âm riết rồi mất hết ruộng vườn, dồn dồn vào nhau mà sống. Nguy cơ mất đất đai, mất nghề nghiệp, mất nhà cửa lúc nào cũng rình rập, mà không có sự hỗ trợ nào của Nhà nước.

Thương lái sẽ mua với giá thấp nhất có thể để bán ra với giá cao nhất có thể trong ngày. Điều đó đã thành thói quen, và họ cũng không biết bán cho ai khác. Tôi không muốn mua từ những người trung gian đó, vì không kiểm tra được chất lượng, không phân theo từng dòng cà phê được, và cũng không muốn mua với giá thấp để ép người nông dân.

Bắt nguồn từ câu hỏi “làm sao hỗ trợ để họ có thể vươn lên từ chính mảnh vườn của mình?”, từ đó, tôi quyết định làm việc trực tiếp với người nông dân, cố gắng hết sức để mua cao hơn thị trường từ hai đến ba giá, thuyết phục họ làm đúng quy trình, kỹ thuật mình mong muốn, trong suốt quá trình chăm sóc cây và thu hoạch mình theo sát, không được sử dụng các thành phần hóa học, hoàn toàn dùng phân hữu cơ, không dùng thuốc diệt cỏ, cỏ mọc chỉ cắt đi bón cho cây.

Hơn nữa, việc phơi cũng phải để trên giá, phải hái trái chín mọng và xử lý lên men ngay trong 48 giờ đầu, mới khơi dậy được tất cả mùi vị của hạt… Đó chính là cách để trở về gìn giữ cà phê gốc của mình.

Tôi nhớ lại những ngày đầu làm Là Việt, ngày đó, bán cà phê organic nhưng không ai mua, thậm chí, biếu tặng cũng không ai uống, vì định vị không giống cà phê theo kiểu đại trà. Có lần đến nhà bạn chơi, thấy cà phê mình biếu vẫn để nguyên trên giá, tôi buồn lắm.

Đó là lý do vì sao ban đầu tôi chọn con đường xuất khẩu, và từng bước làm quen với người tiêu dùng trong nước. Cứ nhẫn nại, kiên trì, từng bước một… đi một hồi tới Sài Gòn. Sau 6 năm, cà phê đặc sản đã tiếp cận với giới cà phê sành điệu của Việt Nam, anh tin bản chất có sẵn chất lượng, người ta sẽ dùng nó ở thời điểm thích hợp.

Yêu cầu của người làm cà phê là phải kiên trì, nếu dừng lại thì mọi điều họ làm trước đó đều trở nên vô nghĩa.

Đó là lý do vì sao người làm cà phê tương tự chơi với nhau. Nếu không có công cụ hỗ trợ kỹ thuật, không có thị trường, thì thị trường sẽ không trả lại giá trị xứng đáng, minh bạch. Trong môi trường ban đầu chia sẻ rất khó, bản chất mỗi người đều có ý chí vươn lên, muốn làm tốt, cùng nhau, nếu ai cũng muốn đi một mình thì rất khó.

Nông nghiệp Việt Nam đều phải theo mô hình kinh tế chia sẻ để tăng giá trị sản phẩm. Các nhà vườn, nhà sản xuất, kinh doanh cà phê phải vượt qua định kiến trong đầu để cùng ngồi với nhau uống ly cà phê, khiến mọi thứ tốt hơn bằng việc chia sẻ các giá trị. Nông nghiệp luôn cô đơn và vất vả, nông nghiệp bị kìm hãm bởi thời gian, thời tiết, đất đai… Đã qua rồi cái thời chụp giật cơ hội, mình cần phải tạo ra chất lượng mới được thị trường ghi nhận.

Ghi theo lời kể của anh Trần Nhật Quang, Giám đốc Công ty cà phê Là Việt. 

"Làm điều gì đó đi" là một series những câu chuyện nhỏ, những đóng góp bình dị, những điều bỗng dưng một hôm muốn và làm mà thấy thật hạnh phúc và có ý nghĩa. Tập này được mang đến bởi F.A.C.E - The Fashion Design Academy. Tìm hiểu thêm thông tin chi tiết tại đây.