Limerence Traps - Những cái bẫy cảm xúc cần tránh khi yêu
Limerence là một kiểu si mê chiếm lĩnh – một trạng thái mà tâm trí bị đẩy vào cơn xoáy của suy nghĩ ám ảnh, khao khát được đáp lại, và sợ hãi bị lãng quên.
Đôi khi ta gặp một người lạ và bỗng thấy rung động mãnh liệt, như thể đã chờ nhau từ rất lâu. Ta bắt đầu mơ về viễn cảnh một ngôi nhà đầy nắng, vài đứa trẻ, những buổi chiều có tiếng cười. Nhưng khi cảm xúc phai nhạt, bạn bắt đầu nhận ra mình không thực sự hiểu người kia, cũng chẳng rõ chính xác mình đang cảm thấy gì. Thứ còn lại là một khoảng trống và những suy nghĩ lặp lại không dứt. Trạng thái này có tên: limerence.
Limerence là sự si mê ám ảnh, nơi cảm xúc bị điều khiển bởi khao khát được đáp lại và nỗi sợ bị lãng quên. Nó không phải là tình yêu, mà là cuộc giằng co giữa hy vọng và hoảng loạn. Càng gắn bó, ta càng sợ mất. Càng yêu, ta càng sợ bị từ chối. Và nỗi sợ ấy, nhiều khi, không đến từ người kia, mà đến từ chính cách ta yêu.
Biểu hiện kiểu gắn bó lo âu
Nếu bạn từng vui cả ngày chỉ vì một tin nhắn “Anh nhớ em!”, và sụp đổ chỉ vì một cuộc gọi nhỡ bên kia chưa hồi đáp – có lẽ bạn không yêu, mà đang sống trong cơn nghiện cảm xúc. Sự thăng trầm quá mức trong tình yêu thường là dấu hiệu của kiểu gắn bó lo âu. Nó không hẳn là yêu, mà là cần. Một kiểu cần người kia để xác định giá trị của mình.
Người có kiểu gắn bó này thường mâu thuẫn, vừa khao khát được tan chảy vào người mình yêu, vừa sợ bị bỏ rơi đến mức mọi hành vi nhỏ nhặt cũng trở thành dấu hiệu báo động. Một tin nhắn gửi trễ, hay một cái nhìn ngập ngừng, tất cả đều có thể thổi bùng lên những cơn suy diễn không hồi kết.
Một nghiên cứu năm 2011 trên Journal of Personality cho thấy những người mang kiểu gắn bó này phản ứng cực đoan trước nỗi sợ bị từ chối. Họ lặp đi lặp lại vô vàn kịch bản trong đầu – từ khóc lóc, níu kéo, đến phẫn nộ – như thể cố chứng minh cho bản thân thấy tình cảm đối phương vẫn tồn tại. Nhưng chính chu kỳ ấy lại đẩy họ xa khỏi sự kết nối thật sự. Và limerence, thứ cảm xúc nhân danh tình yêu, hóa ra chỉ là sự phản chiếu méo mó của chính nỗi cô đơn sâu thẳm.
Tâm lý khan hiếm
Với nhiều người, câu hỏi "Nếu mình không bao giờ tìm được ai khác tốt hơn thì sao?" thường xuyên xuất hiện, đặc biệt sau một thời gian dài độc thân. Khi bạn bè lần lượt yên bề gia thất, mạng xã hội thì không ngừng nhắc bạn đã “đến tuổi”, bạn dễ rơi vào cái bẫy cho rằng mối quan hệ hiện tại là cơ hội duy nhất để có được tình yêu.
Một nghiên cứu trên Current Psychology từng nói, cảm giác thiếu thốn (về thời gian, cơ hội hay tình cảm) sẽ bào mòn sự tự tin, khiến bạn khó tin rằng điều tốt hơn có thể xảy đến. Bạn không còn chờ đợi điều tử tế, bạn chỉ sợ mất luôn cả thứ tạm bợ đang có. Và thế là bạn giữ. Giữ thật chặt. Không phải vì yêu đến thế, mà vì sợ chẳng còn ai khác nữa. Với những ai thuộc cộng đồng thiểu số, nỗi lo ấy còn mãnh liệt hơn. Sự lựa chọn vốn đã ít, lại càng hiếm. Mỗi lần gặp một người “có vẻ phù hợp”, bạn cảm thấy mình phải quyết ngay, như thể đang tranh mua món hàng cuối cùng còn sót lại trên kệ.
Khi tình yêu được xây trên nỗi sợ, bạn không còn nhìn rõ người kia là ai, mà chỉ thấy họ như một phao cứu sinh trong cơn hoảng loạn. Mọi cái chạm mắt vụng về, mọi câu hỏi chưa kịp trả lời đều khiến tim bạn đập hụt một nhịp. Bởi trong đầu bạn, họ không chỉ là người bạn thích, mà là người duy nhất có thể làm bạn không còn cô đơn nữa. Hãy tự hỏi mình vài điều giản dị mà thường khó thừa nhận: Rằng liệu bạn có đang bỏ quên chính mình chỉ để chạy theo một người khác, để rồi khiến tâm trạng lên xuống như tàu lượn? Rằng có khi nào bạn từng thấy mình kém giá trị, chỉ vì họ chưa từng xác nhận bạn đủ quan trọng?
Chúng ta dễ yêu khi chưa hiểu nhau, khi tất cả vẫn là giả định đẹp đẽ. Nhưng để ở lại, để chọn yêu một cách tỉnh táo, bạn cần thời gian và cả lòng dũng cảm. Dũng cảm để nhận ra rằng, đôi khi, thứ bạn đang giữ chặt không phải là người yêu, mà là một ảo tưởng về việc có ai đó ở bên. Và khi bạn buông tay khỏi sự tuyệt vọng, bạn mở ra cơ hội cho một thứ tình yêu không cần phải níu kéo. Một tình yêu không làm bạn thấp thỏm, và không khiến bạn quên mình là ai.
Ảnh: roses_are_rosie
