Báo cáo về sức khoẻ tâm thần của WHO và những bài học cho năm 2021
Các con số quan trọng về sức khoẻ tâm thần
- Gần 1 tỷ người sống chung với chứng rối loạn tâm thần và ở các nước có thu nhập thấp, hơn 75% người mắc chứng rối loạn này không được điều trị. Hàng năm, gần 3 triệu người chết do lạm dụng chất kích thích . Cứ sau 40 giây lại có một người chết do tự sát . Khoảng 50% các rối loạn sức khỏe tâm thần bắt đầu từ năm 14 tuổi .
- Ước tính có hơn 160 triệu người cần hỗ trợ nhân đạo vì xung đột, thiên tai và các trường hợp khẩn cấp khác. Tỷ lệ rối loạn tâm thần có thể tăng gấp đôi trong những cuộc khủng hoảng như vậy.1 trong 5 người bị ảnh hưởng bởi xung đột được ước tính có tình trạng sức khỏe tâm thần.
- Đại dịch COVID-19 đã làm gián đoạn hoặc trong một số trường hợp, làm ngừng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần quan trọng ở 93% quốc gia trên toàn thế giới, trong khi nhu cầu về sức khỏe tâm thần ngày càng tăng. Với tính chất mãn tính của căn bệnh này, điều này dẫn đến một tác động kinh tế đáng kể trên toàn thế giới. Các quốc gia dành ít hơn 2% ngân sách y tế của họ cho sức khỏe tâm thần. Dự kiến trong mười năm tới, trầm cảm sẽ gây gánh nặng cho các quốc gia hơn bất kỳ căn bệnh nào khác.
Những bài học dành cho năm 2021
Đầu tư vào sức khỏe tinh thần có ý nghĩa kinh tế tốt. Dưới đây là một số bài học rút ra từ tình trạng sức khoẻ tâm thân năm 2020
- Đại dịch COVID-19 đã phơi bày những lỗ hổng của hệ thống y tế trên toàn cầu. Để các hệ thống y tế đạt được sự bền vững, chăm sóc sức khỏe ban đầu cần được phát huy mạnh mẽ hơn. Các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu chỉ có thể được coi là mạnh nếu chúng đáp ứng được cả hai yếu tố tạo nên sức khỏe: thể chất và tinh thần.
- Theo WHO, cứ 1 đô la đầu tư vào sức khỏe tâm thần sẽ mang lại 4 đô la lợi tức đầu tư. Ví dụ ở Ukraine, người ta ước tính rằng trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2030, nước này có thể tiết kiệm được 2 đô la cho năng suất phục hồi và giá trị kinh tế gia tăng, nếu đầu tư 1 đô la vào việc điều trị các chứng rối loạn tâm thần thông thường.
- Đầu tư vào sức khỏe tâm thần đòi hỏi một cách tiếp cận đa ngành và tổng hợp. Một “cách tiếp cận toàn xã hội”, với sự tham gia của cộng đồng, cùng với các dịch vụ chăm sóc ban đầu, sức khỏe cộng đồng, bảo trợ xã hội, tổ chức việc làm và giáo dục.
- Chính phủ cần phân bổ nguồn lực từ hỗ trợ phát triển và ngân sách y tế trong nước để thực hiện các chương trình sức khỏe tâm thần dựa vào cộng đồng và tăng cường điều trị tổng thể các rối loạn tâm thần.
- Ưu tiên các nhu cầu tâm lý xã hội của các nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm cả những người phải di dời, là yếu tố quan trọng đối với đầu tư của một quốc gia vào sức khỏe và nguồn nhân lực.
- Để có các chương trình sức khỏe tâm thần bền vững, cần có sự hợp tác và trách nhiệm giữa một số ngành của chính phủ. Tất cả các nhà lãnh đạo cần phải lên tiếng về chủ đề này. Sự hỗ trợ cho sức khỏe tâm thần này phải kết hợp giữa chính trị, tài chính và liên ngành.
Đạt được các mục tiêu phát triển bền vững vào năm 2030
Mở rộng quy mô và tốc độ giải quyết bệnh tâm thần là điều cần thiết để đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) về đảm bảo cuộc sống lành mạnh và phúc lợi cho mọi người ở mọi lứa tuổi vào năm 2030. Nếu không làm như vậy, có thể gây ra những tác động kinh tế xã hội tàn phá. Đầu tư vào sức khỏe gặt hái được nhiều lợi ích cả trong và ngoài ngành y tế.
Chúng ta đang chứng kiến cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần diễn ra đồng thời với đại dịch. Dữ liệu chỉ ra những hậu quả mà thế giới sẽ phải đối mặt nếu sức khỏe tâm thần chiếm ghế sau. Chúng ta chỉ còn lại một kết luận đơn giản: nói một cách đơn giản, không có sức khỏe nếu không có sức khỏe tinh thần!
Dương Hương (Theo WEF)
