#LOCinematic: Nick Knight, và tương lai điện ảnh của thế giới thời trang
Đối mặt với sự thật rằng xã hội hiện đại và những nền tảng số đang nhấn chìm người xem trong quá nhiều hình ảnh, đâu là tương lai của “fashion image making”?
Hành trình đến với tham vọng làm phim
Nhiếp ảnh gia (NAG) Nick Knight là cái tên tiên phong trong lĩnh vực nhiếp ảnh nói chung và nhiếp ảnh thời trang nói riêng. Với sự nghiệp thăng hoa vào những năm 80-90 và kéo dài tới tận thời điểm hiện tại, Nick thể hiện tầm nhìn biểu tượng khi hợp tác thành công cùng một loạt những tên tuổi lớn, từ Dior, Tom Ford cho đến Alexander McQueen, John Galliano và Yohji Yamamoto. Liên tục thách thức và tái định nghĩa ranh giới giữa nhiếp ảnh và thời trang, năm 2000, Nick chính thức thành lập SHOWstudio. Cùng nền tảng thử nghiệm mới, NAG nổi tiếng có đủ tự tin để khẳng định rằng tương lai của ngành công nghiệp thời trang chính là điện ảnh.
“Tôi đã bắt đầu ghi hình những buổi chụp của chính mình từ những năm 1980. Bắt đầu bằng việc đặt chân máy và hướng ống kính quay phim về phía người mẫu trong suốt 8 tới 10 tiếng ‘on set’. Cuốn phim hoàn chỉnh sau đó được lưu trữ với hy vọng rằng chúng sẽ có tác dụng về sau. Theo thời gian, tôi kiểm tra nguồn sáng cũng như cách bối cảnh hoạt động, để nhanh chóng nhận ra rằng ánh sáng NAG sử dụng trong ảnh tĩnh hoàn toàn có thể áp dụng lên phim” (Nick Knight trả lời tạp chí Creative Lives in Progress năm 2018). Như vậy, vào những năm 80, dưới vai trò NAG, Nick đã bắt đầu ấp ủ tham vọng sát nhập công việc NAG với vai trò nhà làm phim. Tuy nhiên ở thời điểm này, truyền hình và điện ảnh chính thống chưa có sự nhìn nhận nghiêm túc dành cho phim thời trang. Dù bắt đầu rất sớm, Nick buộc phải chờ tới 10 năm sau, khi Internet trở nên phổ biến để những cuốn phim bắt đầu có một nền tảng trình chiếu và phân phối. Như vậy, SHOWstudio thành lập khi khái niệm về phim thời trang vẫn còn rất nguyên thuỷ và tự do, “không có bất kỳ luật lệ nào, kể cả về độ dài, số đông có thể xem phim của SHOWstudio bằng điện thoại, máy tính, TV và nếu chúng ta đủ quyết tâm, tiến tới màn ảnh rộng là tương lai không xa”.
20 năm sau, nút thắt chuyển giao 2019 - 2020 chứng kiến sự thay đổi trong nhận thức của cộng đồng thời trang về tầm quan trọng của những thước phim. Chiến dịch cách ly diện rộng chặn đứng tất cả mọi hoạt động trình diễn diễn vật lý. Và ngay lập tức, các nhà mốt thay đổi cách thức cạnh tranh từ một vị trí danh giá trong lịch trình Tuần lễ Thời trang sang lĩnh vực hình ảnh động không mới mẻ nhưng đủ mạo hiểm. Về bản chất, cuốn phim 360 độ là cách thức tối ưu để nhà thiết kế (NTK) thể hiện ý đồ đằng sau sáng tạo. Không có NTK nào làm nên những trang phục đứng yên. Như vậy, rất khó để tranh luận rằng cách tốt nhất để thể hiện thời trang là thông qua nhiếp ảnh tĩnh.
Quan sát cuộc cách mạng phim ảnh thời trang
30 năm sau thế hệ của Nick Knight, không ai có thể phủ nhận những nỗ lực của Giám đốc Sáng tạo (GĐST) Glenn Martens khi hiện thực hóa ước mơ của hàng ngàn sinh viên thời trang bằng cách mở 2000 chỗ miễn phí tại show diễn của Diesel trong 3 mùa gần nhất. Hành động này được coi là màn tiếp nối cho tham vọng khiến thời trang tiếp cận được với tất cả những ai có nhu cầu. Trước đó, Glenn hợp tác với đạo diễn Frank Lebon trong bộ phim dài gần 8 phút thể hiện danh giới mờ nhạt giữa hiện thực và ảo giác (Diesel Xuân Hè 2022) và chuỗi video “Be A Follower”.
Tuy những nỗ lực diễn ra qua nhiều thế hệ sáng tạo, kết nối duy nhất được giới phê bình hàn lâm coi là chính thống giữa thời trang và điện ảnh bị trói buộc trong màn hỗ trợ của trang phục và các nhà tạo mẫu trên phim trường. Rất hiếm nhà làm phim chọn khai thác các bộ sưu tập trong vai trò chủ đề chính. Trong khi đó, thập niên 90 và đầu 2000 là thời điểm thăng hoa của loạt NTK với góc nhìn điện ảnh bậc nhất, từ Thierry Mugler cho tới Alexander McQueen và John Galliano. Như một kết quả thiết yếu, năm 2000 khi Nick Knight bắt đầu bước chân vào sân chơi phim ảnh cùng SHOWstudio, nền tảng này nghiễm nhiên dẫn đầu xu hướng. Nói cách khác, SHOWstudio chính là tương lai, trong bối cảnh văn hóa nơi điện thoại di động gắn máy ảnh và chương trình truyền hình thực tế vẫn còn là giấc mơ ít người nghĩ tới. Việc SHOWstudio tiếp cận phim ảnh và bắt đầu chiếu trực tiếp các màn diễn thời trang trở thành bước ngoặt cho toàn bộ hệ thống. NTK đầu tiên đặt cược vào phương thức thể hiện mới là Alexander McQueen. “Thay vì diễn cho 300 nhà báo và nhà phê bình (mà phần lớn đều trông khô khan khủng khiếp!) chúng tôi đã thành công tiếp cận tệp người xem rộng hơn gấp nhiều lần. Quan trọng nhất, tất cả họ đều khao khát được thưởng thức loạt thiết kế mới”. Đối với Nick Knight, khi hàng triệu người sẵn sàng xem buổi trình diễn vốn dĩ chỉ dành cho 300 người, thời trang đang tiến gần tới truyền hình đại chúng hơn bao giờ hết.
Bộ phim được đón nhận rộng rãi nhất của SHOWstudio là “S.W.A.L.K” và “S.W.A.L.K. II”, thực hiện cho Maison Margiela liên tiếp 2 mùa Thu Đông 2020 và Xuân Hè 2021. Trong buổi phỏng vấn hậu trường, GĐST John Galliano làm rõ quan điểm như sau: “Yêu cầu thiết yếu dẫn đến phát triển chính là sự kiên nhẫn, kể cả trong những tình huống tồi tệ nhất. Chấp nhận hoàn cảnh đồng nghĩa với việc thả lỏng để hoàn cảnh dẫn chúng ta đến với giải pháp. Đại dịch và ‘cái chết tạm thời’ của sàn diễn vật lý khiến tôi không thể ngừng nghĩ về cơ hội cho cả thế giới thấy Maison Margiela, một cách trung thực hơn. Chúng tôi sẽ trình chiếu toàn bộ quá trình, tiết lộ những đoạn tin nhắn không che, quan điểm của nhà mốt trong đủ loại vấn đề, từ đạo đức nghề nghiệp tới thời trang bền vững, và dĩ nhiên, không thể thiếu nội dung các buổi họp kín. Để làm được tất cả, một thước phim là phương tiện hoàn hảo. Tôi đã nghĩ ngay tới Nick Knight”. Trong môi trường thời trang nơi kiến thức chuyên sâu dễ bị che khuất bởi vẻ ngoài hào nhoáng, SHOWstudio kì vọng “S.W.A.L.K” sẽ là bước đệm để công chúng tích cực tìm đến phim cũng như xem xét các bộ sưu tập thời trang như một tài liệu lưu trữ nghiêm túc.
Thế hệ những nhà làm phim mới
Phương tiện mới trở nên phổ biến đồng nghĩa với việc cánh cửa sáng tạo bắt đầu mở rộng cho những tài năng trẻ. Kể từ mùa Xuân Hè 2021, Mugler và nhóm đạo diễn Torso đánh bật đường băng vật lý bằng những thước phim triệu lượt xem, đăng tải miễn phí trên nền tảng YouTube. “Torso là tập hợp của 2 cá nhân đam mê điện ảnh (David Toso và Solomon Chase). Họ mơ về màn ảnh rộng và cũng cực kỳ tham vọng với thời trang, trong khi mục đích chính của tôi là khiến sàn diễn thoát hẳn ra khỏi những định nghĩa thông thường” – GĐST Casey Cadwallader trả lời tạp chí Perfect năm 2021. Mugler không ngần ngại để người mẫu mặc trang phục của thương hiệu và thực hiện hàng loạt những cú nhảy, nhào lộn và cả những cú ngã. Sự quan tâm dành cho các pha hành động nguy hiểm và khoản đầu tư cho diễn viên đóng thế chuyên nghiệp là bước đầu tiên Mugler thực hiện để đến gần hơn với màn ảnh. Hiện tại, thương hiệu Pháp đã quá quen thuộc với CGI cũng như trí tuệ nhân tạo trong sản xuất phim. Khác với dòng phim tài liệu, nghệ thuật (arthouse) của SHOWstudio, GĐST Casey Cadwallader yêu thích siêu anh hùng, khoa học viễn tưởng và hành động. Chọn những dòng phim đại chúng nhất, Mugler dễ dàng có được lượng người hâm mộ trung thành vượt qua cả cộng đồng thời trang. Việc được nhìn thấy Hunter Schafer bay lượn trong bộ bodysuit đính đá (phim quảng cáo nước hoa Mugler Elixir) hay Bella Hadid thực hiện những cú ngã từ độ cao 4m (Mugler Thu Đông 2021) rõ ràng đã vượt xa kỳ vọng dành cho màn trình diễn thời trang thông thường.
Thắng lớn trong cuộc đua phim ảnh, mùa Thu Đông 2022, Cadwallader thể hiện rõ sự lưỡng lự trong quyết định có trở lại sàn diễn vật lý hay không. Trong khi những bộ phim của Mugler thu hút hơn 30 triệu lượt xem trên tất cả các nền tảng, thương hiệu đã kịp học được cách khán giả giải trí, cũng như cách khiến họ bất ngờ. Bên cạnh đó, phim thời trang đang khiến hình thức kinh doanh “see now buy now” của Mugler trở nên tiện lợi hơn bao giờ hết. Gần như tất cả mệnh lệnh từ “truy cập trang web” cho tới “thêm vào giỏ hàng” đều có thể diễn ra qua những cú chạm cảm ứng liền mạch. Trong khi rất nhiều cá nhân cả trong và ngoài lĩnh vực thời trang chọn phớt lờ công nghệ, Nick Knight đã tìm ra cách khiến Internet trở thành công cụ trình chiếu cho phim ảnh của chính mình. Tương tự, Mugler nhanh chóng biến phim thành một đặc trưng thương hiệu. Đây là một trong số rất ít những nhà mốt không còn cần tới show diễn thời trang.
Tóm lại, ngành công nghiệp thời trang đang hiện đại hóa cùng số lượng hình ảnh khổng lồ được làm ra mỗi ngày bởi NAG, nghệ sĩ 3D, v.v. Tới thập niên 2020, trí tuệ nhân tạo “tham gia” thị trường lao động và trở thành đối thủ mạnh mẽ. Những mối đe dọa thế hệ làm hình ảnh truyền thống đang phải đối mặt là thật, tuy nhiên, càng hỗn loạn, cánh cửa tiếp cận phương tiện mới lại càng rộng mở cho bất kỳ ai.
——
