L'O Tết: Giải "bài toán khó" cho mùa phim Tết 2024
Phim Việt chiếu Tết luôn là "đặc sản" mà khán giả thập phương dù ưa chuộng hay phớt lờ, cũng đều đặn ghi dấu ấn mỗi năm. Năm ngoái, Trấn Thành tuy san sẻ suất chiếu với đối thủ "nặng ký" nhưng vẫn thắng áp đảo với hơn 400 tỷ đồng, chiếm gần 40% tổng thu doanh thu phim Việt cả năm!
"Mai" và chuyện chơi chữ của Thành!
Theo các nguồn tin chính thức,"Mai" từng là dự án được Trấn Thành ấp ủ trước cả "Nhà Bà Nữ" nhưng vì yếu tố khách quan, nam nghệ sĩ quyết định dời lại khâu sản xuất để đầu tư thêm vào phần kịch bản. Sau khi "Nhà Ba Nữ" phá vỡ mọi kỷ lục phim Việt từ xưa tới nay, cái tên Trấn Thành ngay lập tức trở thành hiện tượng mới của phim Việt chiếu Tết vốn hàng chục năm trước thường được dành cho các nghệ sĩ kịch... với dòng phim hài "mì ăn liền". Quay trở lại mùa phim Tết lần thứ hai dưới cương vị đạo diễn và nhà sản xuất, "Mai" của Trấn Thành được dự đoán sẽ mang tới cho khán giả và giới mộ điệu góc nhìn sâu sát hơn về vai trò của nam nghệ sĩ, liệu anh có phải là một nhà làm phim thông minh và tài giỏi, liệu khán giả có còn ủng hộ anh sau khi những điều tiếng nổ ra suốt một năm qua, và cái tên "Mai" liệu có là ẩn ý thâm sâu nào đó của nghệ sĩ nam hàng đầu làng giải trí này hay không?
"Mai" ở trong hoa mai, một loài hoa thường được nhớ đến mỗi độ Xuân về Tết đến, vì thế Mai cũng ngầm ám chỉ tài lộc, may mắn. Trong đời sống, Mai ngoài là tên chủ yếu dành đặt cho phái nữ, còn là ẩn ý về một ngày mai, về tương lai, về điều bất ngờ không thể dự đoán trước. Với nghệ thuật, nhắc đến Mai trong tên nhân vật, khán giả được dịp nhớ đến "Để Mai tính" của Charlie Nguyễn, một trong những phim com-rom thành công nhất vào thời kì cách mạng rạp chiếu phim Việt. Bấy nhiêu điều ấy đủ để thấy Trấn Thành phải quyết tâm lắm mới dành cho bộ phim nhan đề vỏn vẹn một chữ "Mai" - cũng là phim về phái nữ, tiếp nối theo sau câu chuyện về thân phận người phụ nữ đa dạng trong "Nhà Bà Nữ". "Mai" trong ngày mai, không chỉ là tương lai của nhân vật, mà còn cả chính Trấn Thành vì nếu thành công, anh sẽ vượt qua cửa ải chính mình và gần như lập cú hattrick cho cả ba phim điện ảnh từ “Bố Già”.
"Mai" thuật lại câu chuyện tình yêu lãng mạn giữa Mai - một cô gái cá tính, hành nghề mát-xa dạo, và chàng thanh niên trẻ sống cùng một khu chung cư cũ, tất nhiên gặp nhiều lận đận bởi xuất phát điểm thấp của họ. Nếu ra rạp vào mùng 1 Tết (ngày 10/2), “Mai” vừa khớp với thời gian diễn ra ngày Lễ tình nhân 14/2. Đây là bài toán được cân nhắc kĩ khi Trấn Thành chọn một phim thuần túy tình cảm đôi lứa cho mùa phim trọng điểm. Hai vai diễn chính được trao cho Phương Anh Đào và Tuấn Trần - những gương mặt ít nhiều tạo được thiện cảm trong khoảng hai năm gần đây, đặc biệt là Phương Anh Đào - "ngọc nữ" chuyên trị các dạng vai phức tạp, và Mai - một cô gái sở hữu bí mật đen tối, có vẻ như rất phù hợp dành cho diễn viên gốc Bạc Liêu. Bên cạnh các vai chính, "Mai" quy tụ một vài gương mặt được cho là "người nhà" của Trấn Thành như NSƯT Ngọc Giàu, NSND Việt Anh, Khả Như, Uyển Ân... Trong số này, nổi bật nhất là Nghệ sĩ Hồng Đào với tạo hình khác lạ.
Nhìn chung, bỏ qua câu chuyện Trấn Thành có vẻ ưu ái các diễn viên thân quen, bởi các đạo diễn thành danh khác trên thế giới cũng thường có cho mình những "regular actors" ám chỉ các diễn viên mà họ vừa coi là đồng nghiệp, vừa là tri kỷ... thì có những câu chuyện bên lề khác buộc nam nghệ sĩ này đối diện. Nếu làn sóng "yêu ghét" ở showbiz Việt chỉ trỗi dậy một thời gian ngắn rồi vụt tắt, thì có lẽ Trấn Thành sẽ là phép thử rõ ràng nhất. Trước "Nhà Bà Nữ", dù từng gây nhiều tranh cãi xoay quanh đời tư, các phát ngôn... Trấn Thành vẫn sở hữu lượng người hâm mộ đông đảo, truyền thông báo chí cũng không ít lần công nhận năng lực và tư duy của Trấn Thành. Thế nhưng sau "Nhà Bà Nữ", một bộ phận khán giả yêu điện ảnh cho rằng nam nghệ sĩ làm phim thiếu tính điện ảnh, sáo rỗng về ngôn từ, sử dụng quá nhiều thoại, tiếng lóng khiến phim trở nên "ồn ào" không đáng. Chưa dừng ở đó, đỉnh điểm là "Đất Rừng Phương Nam" - bộ phim do Trấn Thành góp vốn, nhận một vai nhỏ... gặp phản ứng dữ dội từ công chúng xa gần. Câu chuyện về "Đất Rừng Phương Nam" thời điểm hiện tại có lẽ đã cũ, song nó khiến mức độ yêu thích Trấn Thành của đại số đông khán giả, giảm xuống đáng kể. Điều đáng nói là tất cả các bình luận tiêu cực đều chỉ xoay quanh chuyện văn hóa làm phim, không phải vì tài năng hay lỗi lầm đáng kể nào của nam nghệ sĩ. "Đất Rừng Phương Nam" không tỏa sáng tại phòng vé, và người hâm mộ lẫn giới phê bình tò mò muốn biết liệu với "Mai" - chuyện gì sẽ đến?
"Mai" không có ngôi sao phòng vé, hay nói đúng hơn là ngoài Trấn Thành, không có cái tên nào đủ lực để hút khán giả ra rạp và ngoài "nội dung mang tên Trấn Thành" thì câu chuyện tình đôi lứa liệu có trở thành điểm nóng để khán giả đổ xô đi xem? Tại buổi công chiếu hôm 30 tháng 1 vừa qua, phản ứng của phần lớn khán giả đi xem là... khóc sưng mắt, có phải đây chính là ý đồ của "Mai" để nhằm chữa lành vết thương lành ngày đầu năm, tương tự "Nhà Bà Nữ"? Khán giả đang dị ứng với các câu thoại triết lý nhân sinh, có nên cân nhắc khi trong phim Trấn Thành tiếp tục thủ một vai "giáo điều" chẳng kém các vai diễn trong "Bố già", "Đất Rừng Phương Nam"? Và nếu có ý định bỏ qua "Mai" thì khán giả còn có lựa chọn nào khác cho phim Việt chiếu Tết?
Công thức cho phim Tết
Một tác phẩm hay thường cần có kịch bản chắc tay, tình tiết hấp dẫn thì với phim Tết, liệu có cấu trúc nào để phù hợp với thị hiếu đại chúng ngoài chuyện mang đến tiếng cười, dù là hóm hỉnh, duyên dáng hay kệch cỡm? Hơn chục năm trước, khán giả không có nhiều sự lựa chọn, càng không có những thước đo sát sao về việc đánh giá một tác phẩm. Vì vậy mà nhiều năm, người yêu phim Việt thở dài ngao ngán khi mỗi độ Xuân về là rạp phim lại "phủ sóng" những tác phẩm "rác", không đạt tiêu chuẩn điện ảnh, trình làng vẫn mang về doanh thu khổng lồ. Dần dà, mùa phim Tết bắt đầu mất dần vị thế “độc tôn” trong việc hốt bạc khi có các tác phẩm khác thành công dù chiếu vào mùa Hè, hoặc mùa Lễ hội… Từ câu chuyện của "Em chưa 18" - thành công vang dội năm 2017 dù chiếu dịp thấp điểm, các nhà sản xuất bắt đầu suy ngẫm về phim chiếu Tết, cùng lúc đó, khán giả cũng khắt khe hơn trong việc chọn xem phim... Tiếng cười là một chuyện, nó phải mang đến câu chuyện ít nhiều giá trị, phù hợp với đời sống số đông và tôn trọng các điều kiện tất yếu của một tác phẩm gắn mác điện ảnh.
Sự trở lại của đạo diễn Nhất Trung với "Gặp lại chị bầu" là câu hỏi nhỏ mà chúng ta chưa thể phân định chính xác liệu phim hài com-rom (hài lãng mạn) có còn thành công mùa Tết này hay không. Cách đây năm năm, Nhất Trung từng hốt bạc (gần 192 tỷ đồng) với "Cua lại vợ bầu" (do Trấn Thành và Lan Ngọc đóng chính) - thời điểm này có thể gọi là đỉnh cao của Trấn Thành - cái tên "bảo chứng phòng vé". Việc đối đầu trực tiếp giữa Nhất Trung và Trấn Thành chắc hẳn sẽ mang đến nhiều bàn luận, khi hai "ông trùm phim Tết" cùng lúc phát hành. Khán giả tất nhiên là người hưởng lợi bởi họ hoàn toàn có thể ủng hộ cả hai phim, như cách Hollywood từng thành công với "Barbie" và "Oppenheimer" Hè năm ngoái. Mặc dù đều là câu chuyện tình oan trái nhưng "Gặp lại chị bầu" ít kịch tính, đào sâu tâm lý hơn "Mai", do đó có thể dễ tiếp cận phần lớn khán giả phổ thông, những người chỉ có nhu cầu giải trí đơn thuần, ít bận tâm và suy nghĩ.
Dàn diễn viên của "Gặp lại chị bầu" cũng tương tự như "Mai", vẫn là các gương mặt thành danh từ sân khấu hài kịch, bao gồm Lê Giang, Quốc Khánh, Ngọc Phước... và cặp đôi chính là Diệu Nhi - Anh Tú, đôi vợ chồng nghệ sĩ từng gây "sốt" với đám cưới vào 2022. Câu chuyện phim xoay quanh Phúc - chàng diễn viên nghiệp dư có quá khứ không bình yên, nhưng khi gặp được Huyền, mối quan hệ tình cảm bắt đầu khiến anh thay đổi nhận thức về cuộc sống bôn ba của mình... Cốt truyện của phim khá giống mô-típ các phim tình cảm hài của Thái, chấm phá một chút li kì, một chút hành động, một chút nước mắt để chinh phục khán giả... nhìn chung người hâm mộ cũng khó mong chờ nhiều hơn với những dự án không đặt nặng tính điện ảnh như "Gặp lại chị bầu". Ngoài Diệu Nhi - Anh Tú, "Gặp lại chị bầu" không có nhiều chiêu trò để đấu lại "Mai" vì tay nghề Nhất Trung vốn ít được đánh giá cao, chưa kể sau thất bại của "Cù lao xác sống" và "1990" cùng loạt phim kém chất lượng khác, khán giả dường như chẳng mấy mặn mà với nhà làm phim này.
Giữa lúc phim Tết chộn rộn các thể loại hài, tình cảm… thì sự xuất hiện của "Sáng đèn" dường như là một điểm sáng động lòng trắc ẩn khi lấy bối cảnh hưng thịnh - suy vong của cải lương ở miền Tây sông nước. Dự án của đạo diễn Hoàng Tuấn Cường gây chú ý khi lựa chọn đề tài "nặng ký", đặc biệt là chiếu vào mùa Tết - hướng đi khác biệt này liệu có đem tới thành công đầu tiên cho vị đạo diễn liên tục bị chê vì... phim dở? Câu chuyện "Sáng đèn" xoay quanh một đoàn cải lương Viễn Phương theo "thời thế" phải chuyển thành một đoàn ca nhạc tạp kỹ. Bối cảnh phim diễn ra vào những năm đầu 90 kéo dài tới 2000, khắc họa thăng trầm nghiệp diễn với loạt gương mặt nghệ sĩ cải lương bao gồm Chí Tâm, Kim Tử Long... cùng một số diễn viên truyền hình/ sân khấu kịch quen thuộc như NSƯT Hữu Châu, Lê Phương, Bạch Công Khanh... Nhìn chung, ý tưởng "Sáng đèn" có vẻ hứa hẹn, nhất là khi nhà làm phim này tiết lộ có sử dụng chất liệu cải lương trong các tình tiết phim, điều này hiếm thấy ở các tác phẩm phim Việt hiện tại - tuy nhiên nếu làm không tới, rất có thể phim sẽ trở nên "kệch cỡm" và "giả tạo" bởi toàn bộ dàn nghệ sĩ tham gia "Sáng đèn" đều đang thiếu tính điện ảnh, mà đây là phim truyện chiếu rạp, không phải một vở kịch sân khấu.
Đứng sau "Sáng đèn" tiếp tục là Mega GS - đơn vị từng phát hành các phim trước của đạo diễn Hoàng Tuấn Cường, cho biết "Sáng đèn" rất khác biệt so với những phim Tết còn lại. Tuy nhiên với khán giả, những hứa hẹn chỉ mang tính... quảng bá, bởi chất lượng phim thật sự hay mới có khả năng lan tỏa tới số đông người xem, tạm gọi là hiệu ứng "truyền miệng". "Sáng đèn" chắc chắn sẽ có ít lợi thế hơn hai tác phẩm tình cảm đương đại kể trên, nhưng vẫn có khả năng thu hút lượng lớn khán giả... miền Tây và Nam bộ vì "đánh" vào chủ đề cải lương, miệt vườn cùng tình cảm sâu sắc của những nghệ sĩ yêu nghề, đau đáu lý tưởng... Nhìn chung, "Sáng đèn" là một phép thử cần có vào thời điểm khán giả hết sức... khó đoán, và cũng để nới rộng mùa phim Tết thêm đa dạng thể loại, sân chơi càng đông thì khán giả càng vui bởi sẽ không còn chuyện "bao thầu" mùa Tết.
"Sáng đèn" có lẽ là phim chịu thua thiệt nhiều nhất trên các diễn đàn hiện nay, khi so với ngay cả một tác phẩm mới toanh vừa công bố ra rạp dịp Tết nguyên đán này - "Trà" của đạo diễn Lê Hoàng. Đạo diễn Lê Hoàng vốn nổi tiếng từ loạt phim về nghề "vũ thoát y" đầu những năm 2000, nhưng "Trà" là phim đầu tiên của anh được chọn chiếu rạp vào ngày mùng một Tết - một quyết định khá liều lĩnh từ nhà phát hành Betagroup. Mặc dù sở hữu cái tên Việt Hương - cũng là “cây đa đề” trong làng phim Tết chục năm trước, nhưng không phải ngôi sao phòng vé, trong khi đề tài ngoại tình và cảnh nóng lại được nhận xét là chưa phù hợp chiếu dịp Tết nhất. Nhưng chính vì tranh cãi, "Trà" lại phủ sóng mặt báo nhiều hơn cả "Sáng đèn", chưa kể thông tin cảnh nóng phim bị kiểm duyệt đến 70% càng khiến dân tình tò mò, chờ đợi… Giữa một loạt phim có phần… nhẹ nhàng, thì liệu "Trà" có phải món ăn độc lạ, nhiều khả năng gây bất ngờ?
Hiện ngoài bốn tác phẩm gắn mác Việt kể trên, phim Tết còn có sự góp vui của một vài tác phẩm Hollywood nhưng theo quan sát thì từ nhiều năm qua, công chúng vẫn lựa chọn phim Việt cho phù hợp không khí, cũng như tìm kiếm nụ cười, niềm vui ở trong một câu chuyện gần gũi, mang phong vị quê nhà. Do đó, phim ngoại chiếu rạp sẽ không phải ưu tiên của các nhà phân phối, sắp xếp lịch chiếu… Hơn nữa, khi điện ảnh Việt đang trở thành một trong 12 ngành kinh tế mũi nhọn, thúc đẩy không nhỏ trong việc gia tăng GDP, thì việc đóng góp và xây dựng văn hóa xem phim tại rạp là điều thiết yếu của không chỉ nghệ sĩ mà còn những bộ ngành liên quan. Với hướng đi này, chắc chắn khán giả sẽ cùng các nghệ sĩ là người “giải bài toán” của điện ảnh nội địa, mà cụ thể là dịp Tết 2024!
