Có một hệ tư tưởng Nguyễn Nhật Ánh trên màn ảnh rộng?

Nguyễn Nhật Ánh không mấy xa lạ với độc giả thuộc thế hệ 7x, 8x... Ông nổi tiếng là "cây bút của tuổi thơ" với bề dày các tác phẩm văn học lấy đề tài học đường, tái hiện quãng trời tươi đẹp thời hoa niên mà chính tác giả từng thừa nhận rằng vì bản thân rời quê hương, xa tuổi thơ từ sớm mà luôn đau đáu nghĩ về nó. Có lẽ vì thế, các tác phẩm của ông, dù dành cho lứa tuổi thiếu niên, hay thậm chí là thanh niên, dù trong trẻo và hồn nhiên... nhưng luôn đau đáu một nỗi niềm, sự u hoài cổ điển, và trên hết và tôn thờ cảm xúc thanh tân. Ngoài khai thác tài tình tâm lý tuổi học trò, Nguyễn Nhật Ánh còn tinh nhạy trong việc thể hiện cảm xúc yêu đầu đời, thuần khiết và có chút đượm buồn. Những tác phẩm lãng mạn nhất của ông, đã được dựng thành phim, từ "Cô gái đến từ hôm qua" đến "Mắt biếc", "Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh"... đọng lại không chỉ cột mốc về doanh thu, mà còn khiến trái tim người xem thổn thức. Phim từ truyện Nguyễn Nhật Ánh, gần như, nghiễm nhiên, trở nên có sức hút trong công chúng yêu nghệ thuật thứ 7!

Không chỉ nổi trội về phần hình thức, cả ba tác phẩm đều có sức lan tỏa mạng xã hội, trong đó "Mắt biếc" tạo nên thế hệ diễn viên trẻ tài năng, câu chuyện tình day dứt trong phim cũng trở thành "nội dung" được chia sẻ, thậm chí nhạc phim hay áp phích phim cũng được dân tình "chế biến" nhiều phiên bản khác nhau. Cả ba cũng là phim chuyển thể hiếm hoi hầu như không gặp bất kì phản ứng tiêu cực nào về việc bám sát chủ đề, tư tưởng bởi rõ ràng thông điệp tình yêu cao thượng luôn được các nhà làm phim tôn trọng đến cuối cùng. Hai đạo diễn của "Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh" và "Cô gái đến từ hôm qua" là Victor Vũ và Phan Gia Nhật Linh, người khẳng định vị thế hàng đầu, kẻ trở thành cái tên làm phim ăn khách mới. 

"Ngày xưa có một chuyện tình" là dự án đánh dấu lần thứ tư một truyện dài của Nguyễn Nhật Ánh được chuyển thể lên màn ảnh rộng, dưới bàn tay của ekip khá trẻ, dẫn đầu là đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh - nhà làm phim triển vọng với tác phẩm tình cảm lãng mạn "Thưa mẹ con đi" hồi 2019. Lựa chọn một truyện dài ra đời vào năm 2016, dù với bối cảnh đồng quê, nhưng giọng văn giản dị, gần gũi, gọn gàng của Nguyễn Nhật Ánh vẫn đủ sức chinh phục, khiến độc giả sụt sùi vì xúc cảm tinh khôi của các nhân vật trẻ đi tìm tình yêu đầu đời. Nếu "Mắt biếc" là sự tiếc nuối vì thời cuộc, thì "Ngày Xưa Có Một Chuyện Tình" là sự tiếc nuối tuổi Xuân, cho một thứ tình cảm thiêng liêng khó định nghĩa thành lời. 

Dễ thấy nhất ở nhiều phim Việt, là hầu như không quá đa dạng về bối cảnh thực tế. Có quá nhiều phim lựa chọn quay đi quẩn lại chỉ một vài địa điểm ghi hình quen thuộc như Đà Lạt, hoặc các chung cư cũ ở Sài Gòn khiến cho hình ảnh thực tế trong phim Việt không quá mới mẻ hay gây tò mò, bởi không nhiều phim như "Em và Trịnh" đầu tư phục dựng kí ức xưa từ những bối cảnh có sẵn. Trong lúc khán giả đang dần bội thực vì phim nào cũng... lên Đà Lạt thì việc lựa chọn những miền đất nông thôn như "Ngày xưa có một chuyện tình" lại vô tình phù hợp với trào lưu... "chữa lành" nở rộ trên mạng xã hội những ngày gần đây. "Chữa lành" hiểu nôm na theo cách của người trẻ hiện nay, là tìm về những nơi thật sự trong lành, đủ để "hide away" khỏi xô bồ và phiền muộn của cuộc sống thường nhật, khác với "du lịch chữa lành" mang tính chất thiền định có phần xa xỉ.

"Ngày xưa có một chuyện tình" không chỉ đáp ứng hình ảnh: những đồng lúa thẳng tắp, dòng suối trong vắt, hay hình ảnh khói lam chiều trên những cánh đồng đã gặt... mà còn là bối cảnh cổ điển của cuối những năm 80 đầu 90, nơi mạng xã hội hay các phương tiện giải trí còn xa lạ... quả thật rất phù hợp với tư tưởng ẩn mình vào thiên nhiên, sống chậm lại để cảm nghiệm rõ mồn một những điều nhỏ bé chung quanh. Theo Trịnh Đình Lê Minh, việc lựa chọn các cảnh quay tại Phú Yên ngốn nhiều thời gian hơn anh nghĩ, "chúng tôi mất chừng 3 tháng để đi khắp các thị xã, thị trấn ở Phú Yên để tìm những căn nhà, góc làng mang hơi thở của thập niên 90" - Minh chia sẻ, anh cũng không phủ nhận việc bản thân và ekip sản xuất kì vọng những hình ảnh mà họ dày công tìm kiếm, không chỉ khiến người xem lay động mà còn khiến khán giả sau đó có thể lựa chọn du lịch văn hóa qua các địa điểm này, để đóng góp một phần tôn vinh vẻ đẹp dân dã của địa phương.

Nếu Avin Lu (vai Vinh) là một phát hiện của màn ảnh sau vai diễn "nặng kí" trong "Em và Trịnh" thì cả Ngọc Xuân (vai Miền) và Đỗ Nhật Hoàng (vai Phúc) đều là những cái tên lần đầu thủ vai chính, thậm chí lần đầu đóng phim điện ảnh. Trước "Ngày xưa có một chuyện tình", Avin Lu đã tham gia diễn xuất qua một vài tác phẩm và có thể nói đã có ít nhiều kinh nghiệm, thậm chí trước cả khi rẽ hướng sang diễn xuất, Avin Lu đã từng đi theo con đường ca hát nhưng không thật sự tạo được bước ngoặt. Nhiều người so sánh anh với Trần Nghĩa - cũng là một gương mặt nam triển vọng, có ngoại hình mảnh khảnh... thế nhưng ở Avin Lu còn có sự tinh nghịch, tinh tế và khán giả kì vọng anh có thể tiến dành đến vị thế sao trẻ sau bộ phim này. 

Đỗ Nhật Hoàng cũng là gương mặt vừa lạ vừa quen, từng tham gia một gameshow đình đám và ghi được dấu ấn nho nhỏ, song ở cả hai lĩnh vực mà chàng trai này theo đuổi là vũ công và diễn xuất thì gần như Hoàng chưa có sự đột phá nào ngoài ngoại hình ăn điểm. Nhưng theo đạo diễn phim, lựa chọn Đỗ Nhật Hoàng phần lớn đến từ sự chân phương, tự nhiên trong diễn xuất của Hoàng. Không chỉ thế, tạo hình của Phúc trong phim cũng giúp Hoàng phát huy vẻ đẹp góc cạnh, mang đậm tính điện ảnh.

Việc "Ngày xưa có một chuyện tình" không quy tụ ngôi sao, hoàn toàn là các gương mặt trẻ là điểm cộng không nhỏ trong dòng chảy phim Việt hiện nay, khi các nhà sản xuất thường phải chạy đua theo tên tuổi ngôi sao, mà quên mất việc tuyển lựa diễn viên là để giúp tìm ra những gương mặt thật sự phù hợp, thậm chí có khả năng trở thành ngôi sao tương lai. Hơn nữa, khán giả xem phim ngày nay đã bắt đầu thông thái hơn, tên tuổi lớn chỉ để quảng bá cho phim, song chính những diễn viên hợp vai mới thật sự đọng lại cảm xúc lâu dài, từ đó tạo ra thế hệ diễn viên trẻ phát triển.