Cillian Murphy - Từ "con chiên ngoan đạo" đến chủ nhân tượng Oscar ở tuổi 47
Diễn viên xứ Ireland là trường hợp điển hình cho câu nói "gừng càng già càng cay", với bề dày sự nghiệp gần 30 năm lắm thăng trầm.
Dung dưỡng tâm hồn
Không phải nghệ sĩ nào cũng có đời sống ấm êm như Cillian Murphy. Tuổi thơ của chàng trai này trải qua ít biến động, và gần như chỉ quẩn quanh ở thị trấn nhỏ Douglas được bao quanh bởi những nhà thờ Thiên Chúa giáo yên bình. Vì cả cha mẹ đều là giáo viên, từ thuở lọt lòng, bản thân Murphy đã được định hình giáo dục rõ nét, vì là con trai trưởng trong gia đình bốn anh chị em nên Murphy bộc lộ vai trò "anh cả" từ sớm. Thế nhưng nghệ thuật đã khiến Murphy có những quyết định táo bạo hơn, ngay từ khi còn học trong nhà dòng, nơi Murphy được đánh giá là thành viên năng khiếu nhưng thường xao nhãng học hành thay vào đó là việc ca hát, sáng tác...
Niềm đam mê âm nhạc từng khiến Murphy tin rằng trong tương lai anh có thể trở thành ngôi sao nhạc rock, mặc cho cảm hứng diễn xuất được Murphy đánh giá là "sống động, đỉnh cao"... khi có cơ hội diễn một vở kịch ở trường trung học. Bất chấp lời khuyên từ vị giáo viên nhìn thấy tiềm năng diễn xuất ở Murphy, anh bắt đầu ca hát, chơi đàn guitar khi bước sang tuổi 19, vừa hoàn thành xong việc học trung học. Thậm chí, niềm vui ca hát của Murphy còn được củng cố bởi em trai Páidi, cả hai tưởng tượng họ là... bộ đôi Beatles, lấy tên nhóm nhạc là The Sons of Mr. Green Genes, và từng được một hãng đĩa mời cộng tác nhưng Murphy phủi tay vì thù lao thấp!
Có hai sự kiện khiến Murphy dần từ bỏ âm nhạc để đi theo hướng diễn xuất, đó là việc em trai Páidi phải quay lại trường để hoàn thành nguyện vọng của cha mẹ, còn Murphy vừa thi trượt một trường Đại học Luật bởi tâm trí mải còn vấn vương với The Sons of Mr. Green Genes. Giai đoạn này cũng là thời điểm hình thành nên tính cách, bản ngã của Murphy trong suốt chặng đường nghệ thuật, đó là bản tính tôn trọng quyền tự do bản thân. Murphy từng nói rằng rất may anh đã không ký hợp đồng làm nhạc cho một hãng đĩa, bởi vì như thế sẽ đánh mất đi toàn bộ bản ngã nghệ sĩ của mình. Và tất nhiên, cũng vì từ chối hợp đồng... èo uột đó, anh mới có cơ hội đến với diễn xuất một cách nghiêm túc hơn - "Little Shop of Horrors", một vở nhạc kịch thiên về rock và cả yếu tố kinh dị.
Dù nổi tiếng với phim ảnh, nhưng chính âm nhạc mới là thứ dung dưỡng tâm hồn Cillian Murphy đầu tiên, khi anh còn là một cậu bé với thơ trẻ, có phần nổi loạn nhưng vẫn loay hoay dò đường. Chính những suy tưởng trong âm nhạc suốt năm tháng thanh thiếu niên đã giúp Murphy có cái nhìn chững chạc, khác thường so với những chàng trai cùng lứa, và anh luôn mang tới cảm giác sâu thẳm trong đôi mắt mỗi khi diễn xuất, điều này khiến không khiến đạo diễn sân khấu dành thiện cảm cho Murphy.
Đến London và tìm thấy "mặt trời chân lý"
Sau vài năm tham gia đóng kịch, phim ngắn, Murphy đã gần như quen với guồng quay của công việc diễn xuất, nhưng cơ hội để anh tỏa sáng chỉ đến khi được chọn vào vai chính trong phim kinh dị về ngày tận thế "28 Days Later" năm 2002 của Danny Boyle. "28 Days Later" là dự án có kinh phí thấp với chỉ 8 triệu USD, là thách thức lớn với Danny sau khi "The Beach" trước đó của ông vấp phải nhiều chỉ trích về vấn nạn bảo vệ môi trường biển. Thế nhưng, lựa chọn Murphy đã đúng với Danny. Đôi mắt có phần u hoài, nhân dáng gầy gò và cử chỉ có phần thừa thãi... của chàng trai trẻ vô tình trung lại phù hợp với nhân vật anh thủ diễn trong phim - một bệnh nhân tỉnh dậy trong bệnh viện và phát hiện ra cả London chìm trong chết chóc.
"28 Days Later" không chỉ thu về lợi nhuận lớn nhiều lần, phim còn nhận được nhiều giải thưởng quan trọng, đưa tên tuổi của cả Danny Boyle và Cillian Murphy tỏa sáng, thậm chí phần nhạc nền do Murphy biên soạn cũng giành được nhiều lời khen... Chỉ một năm sau đó, Danny trở thành chủ nhân Oscar với "bom tấn" "Slumdog Millionaire", còn biên kịch của "28 Days Later" là Alex Garland sau này chuyển sang làm phim và cũng rất thành công. Bản thân Cillian Murphy, "28 Days Later" như một cú hích lớn giúp Murphy đến với nhiều dự án phim ấn tượng, bao gồm "Intermission" - phim ăn khách nhất Irish bấy giờ, và "Girl with a Pearl Earring", "Cold Mountain" dù chỉ là vai phụ.
Nếu như mặt trời chói sáng trong "28 Days Later" là cách mà nhân vật do Murphy hạnh phúc trong sự tang thương, thì có một "mặt trời" khác, thú vị không kém là khi Murphy tìm thấy được "tri kỷ" trong nghệ thuật - Christopher Nolan. Lúc Nolan chọn Murphy vào Batman trong "Batman Begins", Murphy không nghĩ mình phù hợp bởi anh chưa bao giờ có cảm hứng với hình tượng siêu anh hùng. Thế nhưng cơ hội chưa chấm dứt, Nolan đã chọn Murphy vào vai phụ trong phim, một nhà tâm lý học bệnh hoạn... và vai diễn ấn tượng này vẫn giúp Murphy ghi điểm với khán giả Bắc Mỹ, sau khi "Batman Begins" thu về gần 400 triệu USD toàn cầu, nhận được đề cử Oscar cho Quay phim, và tất nhiên, mang tới nhiều cơ hội cho Murphy, Nolan lẫn cả dàn diễn viên còn lại.
Mối lương duyên giữa Murphy và Nolan được ví như "mặt trời chân lý", bởi kể từ "Batman Begins", họ hình thành nên tình tri kỷ, cùng đi qua khá nhiều dự án trong đó có "The Dark Knight", "The Dark Knight Rises" và "Inception", "Dunkirk"... Giai đoạn gần một thập niên này, Murphy không thật sự có nhiều đất diễn ở Hollywood vì bản tính trầm lặng, nói không với truyền thông cũng như ít chịu thay đổi ngoại hình, khiến cơ hội hóa thân gặp hạn chế. Quan trọng hơn nữa, dù đóng nhiều phim "bom tấn" của Nolan nhưng chưa một lần Murphy được giao cho vai chính, cơ hội thể hiện bản thân không nhiều. Và rồi, gần 10 năm gắn bó, một Murphy không đòi hỏi vai chính, đất diễn ra sao, thù lao thế nào... đã được Nolan gọi điện mời vào vai chính, trong một dự án tạm gọi là thế kỷ với cả hai!
Cơ hội cho người khiêm nhường, trưởng thành
Việc Christopher Nolan lựa chọn (mà không qua casting) Cillian Murphy cho vai chính không phải chuyện mới ở Hollywood, rất nhiều đạo diễn hàng đầu được quyền và tự mình lựa chọn diễn viên chính cho dự án phim của họ. Điều này có thể dấy lên tranh cãi rằng, vậy thì liệu có công bằng cho tất cả các diễn viên tài năng, xinh đẹp và khát khao thể hiện bản thân ngoài kia? Cần nhớ rằng, Cillian Murphy và Nolan không chỉ có mối thâm tình gần 10 năm, mà trong suốt quá trình trở thành đạo diễn nổi tiếng hàng đầu, Nolan đã nhiều lần nhờ vả Murphy vào... vai phụ trong phim của ông. Năm lần thủ vai phụ, có lẽ là đã đủ để Nolan tin tưởng tuyệt đối vào khả năng hóa thân, độ chín muồi diễn xuất, tâm tưởng, trải nghiệm... để Murphy vào vai J. Robert Oppenheimer, "cha đẻ" của bom nguyên tử - một nhân vật quan trọng.
Chỉ một mình Murphy được biết vai trò của mình trong phim, với kịch bản trên tay và những cuộc gặp riêng với Nolan trong khi đó dàn cast bao gồm Robert Downey Jr. (đoạt giải Nam phụ), Emily Blunt (đề cử Nữ phụ), Matt Damon, Josh Hartnett, Casey Affleck... đều ký hợp đồng đóng phim mà không hề biết vai họ được giao là gì, một cách đo độ tin cậy và đo lường nhân cách rất thú vị của Nolan và phía sản xuất Universal Pictures, bởi có thể thấu hiểu và gắn bó lâu hay không là ở điểm này. Murphy được biết trước vai diễn, cả khi kí hợp đồng, để anh đủ thời gian giảm cân cho phù hợp vai diễn, cũng như thẩm thấu tâm lý nhân vật.
Vụ đụng độ của "Oppenheimer" và "Barbie" tại đợt phim Hè vừa rồi như một phim thử cho việc một tác phẩm khó xem có thể chinh phục khán giả bằng chất lượng thật sự hay không? Và thành tích bộ phim mang lại là cái kết đẹp cho cả Nolan lẫn Murphy khi họ vượt qua giới hạn bản thân. "Oppenheimer" mang về 7 tượng vàng, trong đó Nolan lần đầu tiên thắng (hai) giải sau 8 đề cử, riêng Cillian Murphy lần đầu thắng giải với đề cử đầu tiên trong suốt sự nghiệp dài hơi, vượt qua tên tuổi gạo cội Paul Giamatti.
Thành công của Murphy hiện tại vừa là nguồn cảm hứng vừa là bài học cho bất kì diễn viên trẻ nào mong muốn phát triển sự nghiệp diễn xuất có chiều sâu. Không chạy theo siêu anh hùng, không chạy theo doanh số, cũng không chạy theo chiêu trò để hâm nóng tên tuổi... Murphy vừa là đại diện ưu tú cho lứa diễn viên xứ Anh ở Hollywood, vừa bước vào hàng ngũ những chủ nhân giải Oscar ở tuổi "chín muồi", từng bước khẳng định vị thế ngôi sao thực lực.
