Từ bỏ lối sống "YOLO", giới trẻ hướng đến "YONO" - Chỉ cần một là đủ
"Do những khó khăn đang diễn ra trên thị trường việc làm và giá cả tăng cao, người trẻ có chỉ số đau khổ về kinh tế được nhận thức cao nhất trong tất cả các nhóm tuổi", theo Liên đoàn công nghiệp Hàn Quốc.
Choi Ye-bin, một giám đốc sự kiện 27 tuổi, đã duy trì sổ chi tiêu trong suốt bốn năm qua. Cô bắt đầu thói quen này khi cảm thấy có khoảng cách giữa số tiền được cho là chi tiêu và số tiền thực tế mà cô chi tiêu. Chi phí nhà ở và chi phí thực phẩm, bao gồm cả ăn ngoài đã chiếm phần lớn chi tiêu của cô. Gần đây, cô cảm thấy rõ ràng chi phí ăn ngoài tăng lên.
"Khi không có lịch hẹn, tôi cố gắng không ăn ngoài. Nếu tôi có hai cuộc hẹn trong một tuần, tôi coi đó là dấu hiệu cảnh báo và điều chỉnh cho phù hợp", Choi chia sẻ với tờ The Korea Times.
Giống như Choi, ngày càng nhiều người trẻ Hàn Quốc và châu Á đang thay đổi thói quen chi tiêu theo hướng tiết kiệm. Trong thập kỷ qua, xu hướng chủ đạo là lối sống "YOLO" (được hiểu là "Bạn chỉ sống có một lần"), nơi mọi người ưu tiên hạnh phúc tức thời hơn là đầu tư vào tương lai không chắc chắn. Xu hướng này cũng bị ảnh hưởng đáng kể bởi sự gia tăng của các hộ gia đình chỉ có một người.
Tuy nhiên, bữa tiệc chi tiêu đã kết thúc, tạo ra một lối sống mới "YONO" (You Only Need One - Bạn chỉ cần một). Nó đề cập đến một mô hình tiêu dùng liên quan đến việc giảm chi tiêu không cần thiết. Choi cho biết: "Tôi từng cảm thấy việc chi tiền cho các khoản đầu tư cá nhân hoặc hưởng thụ được xã hội ngưỡng mộ. Ngày nay, rõ ràng là không phải vậy".
Số liệu thất nghiệp của Gen Z đã tăng lên mức cao kỷ lục là 21,3% vào năm 2023.
Ví dụ, trong khi vẫn còn những người thích omakase (món ăn Nhật Bản đắt tiền được đầu bếp chế biến riêng cho người ăn), mọi thứ đã thay đổi. Những người ở độ tuổi 20 thà dành số tiền đó cho thứ khác. Điều này khiến Choi nhớ đến phản ứng của thế hệ cũ khi những người trẻ tuổi lần đầu tiên bắt đầu thích nền văn hóa ẩm thực đó.
Lạm phát cao và tốc độ tăng trưởng thu nhập thấp đã thúc đẩy giới trẻ Hàn Quốc chỉ chi tiêu vào những thứ thiết yếu. Dữ liệu từ Cục Thống kê Hàn Quốc cho thấy từ năm 2021 đến năm 2023, tỷ lệ lạm phát lần lượt là 2,5%, 5,1% và 3,6%. Trong cùng thời gian, mức tăng lương hàng năm chỉ là 2,5%, 0,9% và 1,6%. Dữ liệu từ Ngân hàng NH NongHyup, nơi phân tích dữ liệu giao dịch thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ của khách hàng sử dụng thẻ từ ngày 1 tháng 1 năm 2022 đến ngày 30 tháng 6 năm 2024, cho thấy sự khác biệt rõ ràng.
Theo đó, số lượng giao dịch ăn uống bên ngoài của những người trẻ tuổi trong độ tuổi 20 và 30 đã giảm 9 phần trăm trong nửa đầu năm nay so với cùng kỳ năm ngoái. Ngược lại, mức tiêu thụ thực phẩm tại cửa hàng tiện lợi tăng 21%. Số lượng giao dịch tại các cửa hàng bách hóa giảm 3%, và lượng tiêu thụ cà phê đắt tiền tại những nơi như Starbucks và một số thương hiệu tương tự cũng giảm 13%. Trong khi lượng mua ô tô nhập khẩu giảm 11%, lượng mua ô tô trong nước tăng 34%.
"Lạm phát chủ yếu ảnh hưởng đến các lĩnh vực mà người trẻ chi tiêu nhiều nhất, dẫn đến chi phí sinh hoạt tăng trực tiếp đối với những người chuẩn bị đi làm hoặc có thu nhập thấp", Liên đoàn Công nghiệp Hàn Quốc viết trong nghiên cứu năm 2022. "Do những khó khăn đang diễn ra trên thị trường việc làm và giá cả tăng cao, người trẻ có chỉ số đau khổ về kinh tế được nhận thức cao nhất trong tất cả các nhóm tuổi".
Ngoài ra, sự quan tâm ngày càng tăng đối với việc quản lý tài sản ở giới trẻ cũng đóng vai trò nhất định.
"Chúng tôi là thế hệ phải có sự nghiệp trọn đời, nơi chúng tôi phải tự chuẩn bị cho chi phí sinh hoạt khi về hưu. Tôi muốn dùng tiền để đầu tư hơn là chỉ lãng phí nó", Lee, một nhân viên văn phòng 30 tuổi, cho biết.
Tuy nhiên, xu hướng này không có nghĩa là người trẻ tiết kiệm trong mọi khía cạnh của cuộc sống, vì cùng lúc đó, chi tiêu ở nước ngoài cho sở thích cũng tăng lên. Thay vì sở hữu hàng hóa, những người trẻ tuổi không ngần ngại chi tiêu cho những trải nghiệm như thể thao hoặc du lịch nước ngoài.
"YONO" - Quên đi bữa ăn ngoài, chi tiêu ít hơn và trở nên tiết kiệm
Phương Tây và Trung Quốc không phải là ngoại lệ
“Underconsumption-core” (tạm dịch: tiêu dùng dưới mức) đang lan truyền trực tuyến khi những người sáng tạo nội dung lãng mạn hóa lối sống thu hẹp. Bắt nguồn từ sự tiết kiệm và tối đa hóa tiện ích của hàng hóa hiện có, xu hướng này chống lại văn hóa linh hoạt của tiêu dùng đại chúng.
Trên TikTok, có hơn 47,1 triệu bài đăng (tại thời điểm viết bài) dành riêng cho "lõi tiêu dùng dưới mức". Các đoạn clip cho thấy mọi người tái sử dụng lọ thủy tinh, thực hiện các quy trình chăm sóc da tối thiểu, trang điểm cho đến khi hỏng, sở hữu đồ nội thất cũ và đi cùng một đôi giày thể thao mỗi ngày.
Triết lý phản vật chất này đã lan rộng sang Trung Quốc. Trên mạng xã hội Xiaohongshu, các hashtag như #minimalismlife (#极简生活) và #lowdesirelife – được so sánh với “underconsumption-core” đang thu hút hàng chục triệu lượt xem khi người tiêu dùng chuyển sang lối sống có ý thức và đơn giản hơn. Giống như trên TikTok, những video này thường cho thấy những người sáng tạo chia sẻ các mẹo về cách tiết kiệm tiền, tái sử dụng các sản phẩm hiện có và chỉ mua những gì họ cần.
Thế hệ mới đang định nghĩa lại thành công và sự viên mãn, chuyển từ lối sống phô trương sang lối sống có ý thức và trải nghiệm hơn".
Không phải ngẫu nhiên mà chủ nghĩa tiêu dùng có ý thức đang thu hút sự chú ý trực tuyến. Phong trào này xuất hiện trong bối cảnh kinh tế bất ổn, căng thẳng địa chính trị và mối quan tâm ngày càng tăng về môi trường trên toàn thế giới. Theo tờ Wall Street Journal, số liệu thất nghiệp của Gen Z đã tăng lên mức cao kỷ lục là 21,3% vào năm 2023. Vào tháng 6 năm nay, con số này là 13,2%.
Theo đó, trong một nghiên cứu do công ty Gen Z YPulse thực hiện, 45% người tham gia trong độ tuổi từ 13 đến 22 cho biết những người có sức ảnh hưởng không còn tạo ra sức mạnh như trước nữa.
Sự trỗi dậy của Underconsumption-core trùng với sự trỗi dậy của “deinfluencers” trên toàn thế giới. Làn sóng mới của những người chống lại ảnh hưởng này đã trở nên nổi tiếng trực tuyến thông qua việc vạch trần các mốt nhất thời, đề xuất các lựa chọn thay thế rẻ hơn và ngăn cản việc mua sắm không cần thiết.
Trong bối cảnh nhiều đất nước đang hỗn loạn về kinh tế - xã hội, những cư dân mạng có nhận thức văn hóa này đang tiên phong trong các xu hướng lối sống mới, bao gồm “nằm im”, “để mặc nó thối rữa”, “cái nghèo tột cùng” và “lối sống ít ham muốn”.
Sự thay đổi này không phải là từ chối hoàn toàn việc tiêu dùng, mà là tiêu dùng có ý thức hơn. Đó là động thái hướng tới chi tiêu hợp lý, trong đó các giao dịch mua được đánh giá dựa trên giá trị lâu dài và sự phù hợp với các giá trị cá nhân.
Nguồn: The Korea Times, Jing Daily
