Tầm nhìn mới của màn ảnh Việt nhìn từ 2023: Có gì để hy vọng?

Sau thành công của “Bố Già”, khán giả cho thấy sự quan tâm không nhỏ đối với các phim lấy đề tài gia đình, nếu được khai thác đúng mực. Tín hiệu lạc quan từ hai tác phẩm điện ảnh tạm gọi là phim độc lập kinh phí thấp “Đêm Tối Rực Rỡ” và “Tro Tàn Rực Rỡ” dường như thỏa mãn được nhiều yếu tố: cơn khát xem phim có câu chuyện thuần Việt, với những chủ đề quen thuộc như bạo hành gia đình, bi kịch hôn nhân… Thú vị là, cả hai phim có điểm rơi… không giống ai: “Đêm Tối Rực Rỡ” chiếu vào dịp phim Hè bùng nổ bom tấn Hollywood, “Tro Tàn Rực Rỡ” ra mắt mùa lễ hội cuối năm, xen kẽ giữa các phim rỗng tuếch về nội dung, yếu ớt về kỹ xảo ồ ạt đổ bộ khiến công chúng uể oải, bội thực!

Khác với yếu tố mang tính địa phương, “Tro Tàn Rực Rỡ” chọn chất liệu vùng miền để trưng trổ, và đạo diễn kỳ cựu Bùi Thạc Chuyên sử dụng nhiều chi tiết ẩn dụ, dưới lớp lang câu chuyện tưởng đơn điệu nhưng sâu cay của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư, dù chưa thật sự chạm tới đỉnh cảm xúc, vẫn để lại những dư cảm cho người xem. Theo đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh (phim “Thưa Mẹ Con Đi”, “Bằng Chứng Vô Hình”) thì Đồng Bằng Sông Cửu Long không chỉ được khai thác chỉn chu mà dụng công của đạo diễn họ Bùi cũng được nhìn thấy qua hình ảnh các diễn viên thật sự hóa thân vào nhân vật.  

Miền sông nước trong “Tro Tàn Rực Rỡ” có thể được tiếp diễn ở “Đất Rừng Phương Nam” của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng, dưới bàn tay cố vấn của nhà làm phim kỳ cựu Nguyễn Vinh Sơn, đây có thể là dự án nghệ thuật đáng mong chờ nhất năm 2023. Phim đã khởi quay cuối năm 2022 với nhiều bối cảnh đặc thù tại An Giang, Cần Thơ, Đồng Tháp, Trà Vinh…

Liệu với những tín hiệu có phần khả quan cho dòng phim tác giả thì 2023 sẽ là một năm nên đặt niềm tin vào phim nghệ thuật? Theo Trịnh Đình Lê Minh, thị trường phim Việt hiện còn lộn xộn, các phim nghệ thuật nên có rạp chiếu riêng, với những suất chiếu kéo dài tạo ra đời sống cho thể loại phim “kén” người xem: “Thành công của “Đêm Tối Rực Rỡ” là điều đáng mừng vì nó cho thấy ít ra khán giả vẫn có nhu cầu ra rạp xem những phim tâm lý. Nhưng suy cho cùng vẫn là doanh thu, tôi nghĩ rằng đối với các đạo diễn đi theo arthouse, chắc chắn họ sẽ phải tính toán kỹ để sao thu hút được người xem, và vẫn giữ được chất riêng…”. 

Trong khi đó, biên kịch trẻ Trà Đỗ (phim “Nhắm Mắt Thấy Mùa Hè”, “Sài Gòn Trong Cơn Mưa”) cho rằng phim nghệ thuật ở thị trường Việt vẫn có khả năng “sống sót” vì “Trong cái khó ló cái khôn, như dòng nước vậy, địa hình nào cũng sẽ chảy. Điều quan trọng là duy trì dòng chảy cho tới khi ra biển lớn…”.

Ngoài ra, những lùm xùm quanh các chi tiết “thật giả” lẫn lộn, được chính những nhân vật còn sống ngoài đời lên tiếng, dấy lên tranh cãi liệu ekip làm phim có đi quá xa khi hình tượng hóa nhân vật, bất chấp điều đó ảnh hưởng tới những người hâm mộ họ Trịnh. Và từ những tranh luận này, chúng ta nhìn ra được một điểm sáng rằng phim tiểu sử tưởng chừng khô khan và “dễ đoán”, nếu được làm tốt, ít nhất là về mặt hình ảnh như “Em và Trịnh” sẽ có khán giả riêng. Điển hình là con số 100 tỷ thu về không nhỏ với một phim chỉ toàn gương mặt mới như “Em và Trịnh”.

Nếu Trịnh Công Sơn đã trở thành biểu tượng văn hóa đại chúng, ở khía cạnh nào đó, hình ảnh Công Tử của Lục tỉnh miền Nam cũng là một mỹ từ hay ho, đánh động vào trí tò mò của khán giả đặc biệt là thế hệ Gen Z. Dự án phim “Công Tử Bạc Liêu” của Lý Minh Thắng đang vào công đoạn quảng bá phim, sau quá trình tuyển chọn diễn viên và ghi hình. Một vài thông tin quan trọng được hé lộ, theo đó bối cảnh phim sẽ dựa trên căn nhà của cậu Ba Huy - nhân vật nức tiếng với trò tiêu khiển dùng tiền luộc chín trứng…

Cả Phan Gia Nhật Linh và Lý Minh Thắng đều được đánh giá là thế hệ các nhà làm phim chính thống biết nắm bắt xu hướng, khi biểu đồ phim ảnh của họ khá ổn định. Phan có “Em Là Bà Nội Của Anh”, “Cô Gái Đến Từ Hôm Qua”... còn Lý có “Mẹ Chồng”, “Vu Quy Đại Náo”... đều đạt doanh thu khả quan, đóng góp không nhỏ vào công cuộc xây dựng nền điện ảnh Việt tân tiến hơn so với 10, 20 năm trước.

Được dàn dựng bởi đạo diễn trẻ Lê Thanh Sơn (phim “Em Chưa 18”), “Móng Vuốt” có sự tham gia của Kaity Nguyễn - gương mặt diễn viên nữ nổi bật nhất nhì hiện nay, bên cạnh Rocker Nguyễn, Tuấn Trần… Từng là nhà làm phim ăn khách, Lê Thanh Sơn quyết định để cho dàn diễn viên của “Móng Vuốt” sinh hoạt tại nhà chung, nhằm tạo tương tác và phát triển nhân vật tốt nhất. Lấy đề tài sinh tồn, câu chuyện của “Móng Vuốt” xoay quanh một nhóm 7 người chống chọi với ác thú giữa rừng thiêng nước độc. Nhìn chung, với bối cảnh phim thế này, “Móng Vuốt” sẽ vấp phải sự so sánh không nhỏ với các phim Hollywood cùng đề tài.

Năm 2022 cũng đánh dấu một năm “khủng hoảng” của phim giật gân khi thành công nhỏ nhoi của “Cô Gái Từ Quá Khứ” không thể cứu vãn loạt “phim rác” ra rạp bất chấp phản ứng tiêu cực từ khán giả và cả giới chuyên môn. Một trong những phim khá khẩm nhất là “Đảo Độc Đắc” cũng không thể tạo tiếng vang cứu vớt lại chút uy tín của phim Thriller (rùng rợn) vốn được đạo diễn Victor Vũ gầy dựng trước đó qua “Scandal” hay “Người Bất Tử”... Nối tiếp “Đảo Độc Đắc”, trong năm 2023 sẽ có thêm một Hoa hậu thế hệ Gen Z đóng phim, đó là Lương Thùy Linh trong “Bông Hồng Đen” của đạo diễn Thắng Vũ (phim “Mùa Viết Tình Ca”) bên cạnh diễn viên Lãnh Thanh…

“Chuyện Ma Gần Nhà” hay “Bóng Đè”... là hai trong số phim kinh dị “ít dở nhất” từng chiếu rạp năm qua, chứng tỏ các nhà làm phim thuộc đề tài này hoặc quá ẩu hoặc quá xem thường khán giả, dẫn tới làn sóng tẩy chay phim Việt lan rộng. Còn nhớ trước đó, thể loại kinh dị vốn là dòng phim được ưu ái vì dễ thu hồi vốn dù chất lượng không quá tốt, điển hình như trường hợp “Thất Sơn Tâm Linh” hay “Đoạt Hồn”... Tuy nhiên, thực tế cho thấy không có bất kỳ phim kinh dị gắn mác Việt nào thành công trong năm qua, điều này vô tình tạo áp lực cho “Tết Ở Làng Địa Ngục” dự kiến ra rạp hè 2023. Phim do  đạo diễn Trần Hữu Tấn (phim “Bắc Kim Thang”, “Chuyện Ma Gần Nhà”) dàn dựng, dựa theo tiểu thuyết cùng tên của nữ nhà văn Thảo Trang. Nhà sản xuất Hoàng Quân (ProductionQ) đưa ra nhận định về việc “làm đúng thể loại phim” để mong có được lượng người xem riêng, bởi “thời gian đình trệ hai năm dịch, sự phát triển của các nền tảng số… khán giả khó khăn và kỹ tính hơn trong việc xem phim rạp, cả phim nội địa lẫn nước ngoài. Tôi hi vọng sau giai đoạn khó khăn của 2022, thì 2023 mọi công tác làm phim, khâu sản xuất, phát hành… sẽ có chiều hướng tích cực hơn”.

Mượn lời của Trịnh Đình Lê Minh, mùa phim 2023 có thành công hay không, một phần cũng nhờ vào loạt phim Tết chiếu rạp vì “Các phim này cần tạo ra cú hích, mang câu chuyện có thông điệp chạm tới khán giả… thì có thể vực lại niềm tin khán giả rằng họ xem phim Việt vì đồng cảm với nhân vật hoặc câu chuyện, chứ không phải ngưỡng mộ ekip sản xuất phim vì dù sao chúng ta cũng khó đạt tới trình độ kỹ thuật tân tiến như Hollywood”.