Ngành giải trí đang tận dụng (và lạm dụng) trí tuệ nhân tạo như thế nào?

Độ phủ sóng ngày một dày đặc của AI

Trong những năm qua, AI không còn là một khái niệm quá đỗi xa lạ với người dùng Việt. Khi công cụ ChatGPT ra mắt, nhiều người tìm cách đăng ký ứng dụng để được dùng thử. Trên mạng xã hội TikTok, các clip hướng dẫn liên tục lên “top” xu hướng, từ đó phản ánh sự tò mò từ phía người dùng. Ở ngày hiện tại, rất nhiều chatbot (trợ lý trò chuyện ảo) đã được sử dụng, tích hợp ở nhiều ứng dụng, thiết bị khác nhau, không chỉ giúp cho khách hàng có thể trò chuyện với doanh nghiệp mọi lúc mọi nơi, mà những thông tin cơ bản cũng có thể dễ dàng cung cấp tự động đến cho người dùng.

Công nghệ nói trên cũng đang len lỏi vào các trào lưu khá “hot” trên mạng xã hội, thu hút đông đảo người dùng, như chuyển ảnh thật thành phong cách hoạt hình Nhật Bản (anime, Ghibli), chuyển đổi giọng hát/ giọng nói hay tạo video bằng các văn bản mô tả... Tuy vậy không phải ứng dụng nào mới cũng có tác động tích cực. Khán giả đã quen với việc nghe thấy Jisoo hát “Nơi tình yêu bắt đầu” hay Lana Del Rey cover Chester Bennington cũng là thông qua công nghệ này. Thế nhưng gần đây, khi những video chỉnh sửa giọng hát của NSND Lệ Thủy trong bài hát của Văn Mai Hương, BLACKPINK… thì mọi thứ bỗng dưng đi quá giới hạn.

Trên trang cá nhân, nghệ sĩ gạo cội cho biết sau khi nhờ người thân tìm hiểu thì mới biết nhiều bạn trẻ sử dụng công nghệ AI để biến một bài nhạc trẻ thành giọng hát khác. Không chỉ nghe giống mà xen kẽ đó là lời giới thiệu bằng giọng thật của Lệ Thủy được cắt ra trong video “Hồi ký Lệ Thủy”. Nhiều khán giả lớn tuổi không giỏi công nghệ như bà khi nghe thoáng qua tưởng rằng Lệ Thủy hát tiếng nước ngoài, họ không hiểu nên hoang mang và bị sốc. Vì trước giờ bà chỉ hát cải lương và được mọi người yêu thương cũng là do hát cải lương. Do đó việc làm nói trên tuy chỉ bắt nguồn từ việc giải trí, nhưng ẩn sau đó cũng là hệ lụy mang đến cho người trong cuộc.

Không chỉ trong lĩnh vực giải trí mà người dùng cũng rất dễ dàng tạo video có nhân vật ảo đọc theo kịch bản có sẵn bằng ứng dụng D-ID chỉ bằng một vài thao tác đơn giản. Trong thời đại mà việc mua sắm qua livestream (phát trực tuyến) ngày càng gia tăng, thì việc tạo ra những “nhân vật ảo” để thay con người xuất hiện trên các phiên live 24/24 ngày càng phổ biến. Từ đó cho thấy AI không còn quá xa, mà đã xuất hiện ngay trong cuộc sống thường ngày.

Trong ngành sáng tạo, trí tuệ nhân tạo cũng có những bước đầu tiên bước vào ngành này. Chẳng hạn trong ngành xuất bản, có nhiều tác giả đã kết hợp cùng AI để tạo ra các tình tiết, diễn biến cốt truyện sao cho thật hay và thật hấp dẫn. Thậm chí giải thưởng văn chương danh giá như Akutagawa của Nhật Bản cũng có góc nhìn tương đối mới mẻ về hướng đi này. Được biết đây là những AI đã được “đào tạo” bằng các kịch bản phim của Hollywood, từ đó tạo ra nút thắt bất ngờ. 

Ngoài nội dung, thì phần minh họa cũng được thử nghiệm, trong đó có nhiều bìa sách đã được ra mắt bằng các công nghệ tương đối nổi tiếng và dễ sử dụng như Mid Journey. Trong MV ca nhạc, Vũ Thanh Vân cũng là một trong những nghệ sĩ đi đầu về sử dụng công nghệ này, tuy nhiên cô cũng vấp phải phản ứng trái chiều từ nhiều nghệ sĩ truyền thống. Từ những điều trên có thể thấy rằng trí tuệ nhân tạo đang dần có sức ảnh hưởng rất lớn đến mọi khía cạnh cuộc sống. Thế nhưng không thể phủ nhận các công nghệ này cũng có rất nhiều yếu tố cần phải bàn đến, một trong số đó là đạo đức trong ngành sáng tạo cũng như là những “khe hổng” dễ bị lạm dụng bởi đối tượng xấu.

Xét về khía cạnh sáng tạo, tuy ở nước ta các ứng dụng AI chỉ mới chập chững những bước đầu tiên, thế nhưng nghệ sĩ và những người làm nghệ thuật cũng thể hiện rõ thái độ của mình. Trước đó, khi ứng dụng Loopsie chuyển tác phẩm của nhiều nghệ sĩ thành phong cách hoạt hình một cách trái phép, thì nhiều nghệ sĩ cũng đã lên tiếng kịp thời, cho thấy họ không im lặng nếu việc lạm dụng bị đi quá xa. Trong “cuộc chiến” giữa con người và công nghệ, có thể thấy rằng ở ngày hiện tại phần thắng vẫn đang nghiêng về con người, khi sau thời gian tạo được sự yêu thích do mới mẻ lúc ban đầu, thì các sản phẩm tạo bằng công nghệ liền sẽ nhanh chóng rơi vào quên lãng.

Chẳng hạn tuy được đánh giá là khá tiềm năng, thế nhưng đến nay ca sĩ ảo Ann của Việt Nam nói riêng và các mô hình tương tự trên toàn thế giới nói chung vẫn đang hoạt động tương đối cầm chừng, khi phản ứng đến từ người nghe không quá mặn mà. Các ứng dụng chuyển đổi hình ảnh cũng có số phận tương tự, khi không còn nhiều người sử dụng sau thời gian “làm mưa làm gió”. Bìa sách được hỗ trợ bằng AI tính đến ngày nay cũng còn nhiều lỗi tương đối ngớ ngẩn và không có được cá tính một cách riêng biệt… Đây có thể xem là một kết quả không khó đoán trước, khi các sản phẩm được tạo ra bởi thuật toán sẽ không thể nào đạt đến mức độ hoàn thiện 100%.

Thế nhưng đây vẫn là một vấn đề cần phải thận trọng, không nên chủ quan, bởi sự phát triển của AI đang rất nhanh chóng, khi “đầu vào” để đào tạo cho công nghệ này thường rất khổng lồ, và nhiều khả năng sẽ ngày càng hoàn thiện thêm. AI có thể rất tốt nếu được sử dụng một cách đúng mức và có trách nhiệm, thế nhưng mảng tối về sự lạm dụng cũng đang để lại rất nhiều hệ lụy nhức nhối. Vì vậy điều quan trọng nhất là mỗi người dùng cần phải tỉnh táo trên không gian mạng, cũng như ý thức về việc giữ gìn thông tin mang tính cá nhân. Từ đó có thể sử dụng công nghệ nói trên như một công cụ mang tính hỗ trợ, chứ không phải biến con người thành “nô lệ” cho các thuật toán.