Công tử Bạc Liêu: Học cách xài tiền như cậu Ba Hơn!

Giữa 2022, dự án "Công tử Bạc Liêu" khởi xướng và nhận được sự chú ý từ truyền thông trong nước. Đây cũng là thời điểm dòng phim tiểu sử, hoặc tiểu sử hư cấu bắt đầu tạo dựng sức hút nơi công chúng, và khiến khán giả tò mò. Điểm chung của dòng phim này, là yếu tố văn hóa, nguồn cội và đặc biệt gần gũi với đám đông công chúng, nhất là những khán giả coi trọng bản sắc. 

Tất nhiên bất kỳ dòng phim, thể loại nào sẽ có yếu điểm và những tác phẩm điện ảnh dựng từ giai thoại, sự tích, nhân vật có thật... đều mang tiềm ẩn về phép so sánh, trí tưởng tượng và cả những đoạn kết mà nhiều người đã "thuộc lòng". "Công tử Bạc Liêu" vốn dĩ dựa trên câu chuyện chơi ngông của Bạch công tử - ám chỉ công tử Bạc Liêu, một người đàn ông luôn xuất hiện trong bộ suit trắng, và luôn tìm cách... xài tiền triệt để vì quá giàu có. 

Thế nhưng, đạo diễn Lý Minh Thắng và nhà sản xuất Thủy Nguyễn quyết định vay mượn thêm những kịch tính, dệt thành chuỗi câu chuyện có đầu đuôi, trước sau và giàu cảm xúc, cho cậu Ba Hơn - Công tử Bạc Liêu (theo nguyên mẫu có thật là Trần Trinh Huy). Bộ phim vì thế, bớt tẻ nhạt và... dễ đoán, dù bản chất kịch bản còn nhiều vấn đề.

An Nam có lẽ là danh từ xuất hiện nhiều nhất trong phim, thông qua thoại, nhìn từ hình ảnh... và chỉ thua mỗi danh xưng Công tử Bạc Liêu của Ba Hơn. An Nam là quốc danh Việt Nam cũ, được sử dụng trước năm 1945. Trong phim, An Nam vừa là cách gọi tên nước Việt, vừa là tên của một trong những bối cảnh quan trọng của phim - ngân hàng An Nam thạnh vượng. Ở xứ An Nam, hay nói chính xác hơn là Lục tỉnh Nam Kỳ, nổi bật nhất hình ảnh cậu thanh niên du học Pháp, con trai ông Lịnh, một "trọc phú" ngày xưa.

Ỷ gia đình "tiền xa ba đời không hết", Ba Hơn chẳng mấy bận tâm tới chuyện học hành, càng không muốn quản thúc ngân hàng mà ba cậu dành cho. Thay vào đó, Ba Hơn sống cuộc đời tự do... như những cánh chim, cậu sang Pháp... lấy bằng phi công, mộng tưởng sắm cho mình chiếc máy bay riêng, cho thỏa sức vẫy vùng. Ba cậu, ông hội đồng Lịnh, tất nhiên không đồng ý, thậm chí dùng đến đòi roi để răn dạy con trai nhưng quên rằng, Ba Hơn là lớn, chí hướng của cậu ta hoàn toàn khác với ông. 

Dù hai cha con xung khắc, nhưng ông Lịnh vẫn thầm lặng đứng phía sau theo sát bước đi của Ba Hơn, từ việc lên Sài Gòn lập nghiệp, rồi rơi vào lưới tình của một ca kỹ, hay những trò mua vui "đốt tiền"... Nhìn chung, người xem dễ thấy nhất ở An Nam, là một Ba Hơn xài tiền như "nước", bất chấp mọi quy ước đạo đức, cả chuyện đem tiền đi nhóm lửa nấu chè "cua gái", hay dùng toàn bộ tiền tiết kiệm của người dân nghèo khổ, hòng sắm cho bằng được chiếc phi cơ.

Tưởng rằng, đời sống nhân vật sẽ được vẽ theo hướng tích cực, thì đột nhiên nút thắt câu chuyện lại được "mở" một cách khá lê thê và miễn cưỡng với phân đoạn... đòi lại công bằng cho Ba Hơn, từ những người dân nghèo xứ An Nam. Có lẽ các nhà làm phim muốn nâng tầm công tử Bạc Liêu, nhưng quá trình xây dựng một chàng công tử giỏi giang bị rút ngắn, hoặc thậm chí không có quá trình này, dẫn đến việc khiên cưỡng khi cậu Ba Hơn được tung hô, cổ động như một người tốt bị thời cuộc đè bẹp. 

Rõ ràng, từ ban đầu Ba Hơn đã là một hình mẫu thú vị, thức thời. Nhưng dù muôn lối ăn chơi cái gì cũng biết, cậu Ba Hơn lại không biết cách... kiếm tiền. Quá trình xây dựng ngân hàng An Nam thạnh vượng, hay việc chàng ta tham vọng "đấu giá" chính ngân hàng của mình... cho thấy Ba Hơn tưởng nhanh nhẹn, tài trí nhưng rốt cuộc là chỉ như một... nghệ sĩ, trình diễn để góp vui cho đời, nhiều hơn là giúp đời. Giá như ở khía cạnh "kinh doanh", kịch bản phim chi tiết và thuyết phục hơn, có lẽ Ba Hơn không chỉ nổi danh vì cách xài tiền, mà còn xứng danh vì cách kiếm tiền. 

Nếu bỏ qua phần kịch bản, điểm đáng khen nhất của "Công tử Bạc Liêu" chính là phần hình ảnh. Tác phẩm của Lý Minh Thắng sở hữu những cảnh quay đẹp mắt, đậm chất điện ảnh, và có lẽ là một trong những phim Việt mang tính thẩm mỹ cao nhất năm. Những khung hình tinh xảo, cách đặt để góc máy, sắp xếp bố cục... trong nhiều phân đoạn, "Công tử Bạc Liêu" truyền cảm hứng và cho thấy tư duy hình ảnh rất tốt của ekip sản xuất phim. Đây cũng là tác phẩm gây thiện cảm vì không lạm dụng flycam, không phô trương sự... giàu có. Bên cạnh đó, khâu thiết kế mỹ thuật hay tạo hình nhân vật, mang hiệu ứng tốt. 

Không chỉ đẹp ở bối cảnh, cách quay, phim còn đẹp nhờ diễn viên. Như đã nói, Song Luân chính là điểm nhấn của cả phim nhờ phần trình diễn sắc nét, giàu cảm xúc và tốt hơn rất nhiều so với những tác phẩm trước đó. Đôi chỗ, giọng thoại của Song Luân chưa "thoát" nhưng là điểm trừ rất nhỏ so với những điểm cộng chàng nghệ sĩ đa năng này mang lại. Ở những phân đoạn tưởng chừng cường điệu hóa, Song Luân lại khiến cảm xúc trở nên dễ chịu nhờ sự tiết chế của mình, cứu cả cảnh quay. 

Về kỹ thuật, phim dễ xem vì kể chuyện theo lối tuyến tính thường thấy, hoàn toàn không có các phân đoạn hồi tưởng. Cảm xúc phim mang đến khá liền mạch, không nhanh cũng không chậm. Phim "sót" lại cảnh khiêu vũ dưới mưa khá... lạc loài của cậu Ba Hơn, giá mà cảnh này làm cho tới thì có thể tạo viral. Thay vào đó, phim có một cú bullet time ghi điểm kịp thời. 

Suy đi tính lại, "Công tử Bạc Liêu" đáng khen nhưng chưa thể gọi là hay, bởi kịch bản còn rất hạn chế. Tuy vậy, với diễn xuất lôi cuốn của Song Luân, cùng phần hình ảnh không thể xuất sắc hơn, bộ phim vẫn xứng đáng để bạn ra rạp thưởng ngoạn. Chẳng phải để xem chiếc máy bay cậu Ba Hơn "ảo" ra sao, chẳng phải để xem Hoa hậu đóng phim ra sao, cũng chẳng phải để chiêu trò hay cảnh nóng, mà đôi khi, được bật cười vì hóa ra cậu Ba Hơn xài tiền hay không ai bằng, mà lại kiếm tiền... chẳng hay bằng ai mà thôi.