Ngọc Anh Natalie (Co-founder RIO Book) và tinh thần "make things happen"

Xin chào Ngọc Anh, rất vui vì bạn đã nhận lời phỏng vấn cùng L’OFFICIEL Vietnam. Được biết Ngọc Anh đang nắm giữ hai vai trò là Co-founder và Deputy Director tại RIO Book, nhưng điều làm tôi thấy khá tò mò đó là dòng mô tả của bạn trên instagram cá nhân, đó là “Make things happen at @riobook.vn”. “Things” ở đây trong ý niệm của bạn là gì?

Thật thú vị là bạn để ý đến dòng chữ nhỏ đấy! Câu này là một câu tôi rất hay sử dụng và nó thể hiện khá đúng bản thân tôi; tuýp người hành động nhiều hơn lời nói. Bắt đầu với RIO từ vị trí Chuyên viên truyền thông, tôi đã từng tự hỏi: “Mình sẽ làm được điều gì ở đây nhỉ?”. Hành trình của tôi với RIO đến năm nay là năm thứ 10, thật kỳ lạ vì một người bay nhảy và thích trải nghiệm như tôi lại có thể gắn bó với một công ty lâu đến thế. Ở thời điểm viết ra những dòng mô tả trên Bio của Instagram (chắc khoảng 3-4 năm trước), nó có như một lời hứa tôi dành cho bản thân và với RIO team: “Cùng nhau tạo ra một điều gì đó!”

Gần đây khi trò chuyện cùng đội ngũ lãnh đạo ở RIO, tôi nhận ra không chỉ cá nhân tôi mà các thành viên ở RIO đều có tinh thần này. Ở đây, chúng tôi có những ước mơ, những dự định, những mục tiêu, hoài bão lớn…và bằng hành động, chúng tôi sẽ thực hiện và “Make things happen.” 

Xuất phát điểm là một ấn phẩm online: GAM7 - Tạp chí Marketing & Design, dành cho thế hệ Marketer Năng động, hiện tại một công ty xuất bản sách chuyên nghiệp, hành trình của RIO Book là một bước chạy đà có tính toán kỹ lưỡng, hay đó là thành quả từ việc dám trải nghiệm, dám mạo hiểm?

Xuất bản điểm chúng tôi là những người trẻ có nền tảng Marketing và tư duy về Kinh doanh. Cũng chính vì thế mà chúng tôi có khả năng nhìn ra được vấn đề của thị trường và đi tìm giải pháp. GAM7 ra đời dưới phiên bản online đơn giản là để giải quyết nhu cầu đọc của những người làm Marketing lúc bấy giờ, khi trên thị trường có quá nhiều thông tin, làm thế nào để đưa ra một định dạng đọc về kiến thức chuyên môn một cách hệ thống, thú vị và đa chiều hơn với người trẻ. Lúc bấy giờ chưa có tạp chí nào dành cho cộng đồng Marketer, nên sự thành công của GAM7 có được là vì chúng tôi xác định được đúng nhu cầu và giải quyết bằng một giải pháp khác biệt: Ứng dụng thiết kế (vốn là thế mạnh sẵn có của RIO) vào trải nghiệm đọc - những bài viết chuyên môn được tập hợp từ những chuyên gia đầu ngành về Marketing. 

Để mà nói là có sự tính toán kỹ lưỡng từ đầu đến cuối thì không! Khúng tôi cứ đi từng bước nhỏ nhưng chắc chắn, vừa đi vừa tìm đường. Tôi nghĩ cả đội đang chạy Marathon đường dài chứ không phải chạy nước rút. Sự thật là cũng có những bước sai, nhưng may mắn là ở RIO chúng tôi được thử và sai. Có rất nhiều bài học đã đi qua và giúp chúng tôi trưởng thành, vững vàng hơn. 

GAM7 là bước đầu tiên, vậy những bước tiếp theo như thế nào? Bạn có thể chia sẻ về hành trình trở thành một đơn vị phát hành chuyên nghiệp trong lĩnh vực xuất bản tại Việt Nam không? Điều gì khiến RIO quyết định đi vào lĩnh vực này? 

Nếu đặt GAM7 online và GAM7 phiên bản in cạnh nhau thì bạn sẽ thấy hai phiên bản này hoàn toàn khác nhau. Việc xuất bản dưới định dạng tạp chí ở thời điểm đó là cực kỳ khó. Nên chúng tôi đã “xoay chuyển” bằng cách xuất bản dưới định dạng dạng sách. Độc giả hay gọi GAM7 là sách tạp chí, đọc kiến thức chuyên môn nhưng thoải mái và cảm hứng như đang đọc tạp chí. 

Tôi ở trong team triển khai từ lúc ý tưởng xuất hiện, đến việc theo sát từng khâu nội dung, thiết kế, xin giấy phép, in ấn, chụp ảnh sản phẩm, đến việc lên kế hoạch truyền thông đưa sách ra thị trường. Dự án kéo dài suốt mấy tháng trời mà có những thời điểm khó đến mức chúng tôi không biết có hoàn thành được không? Nên khi cầm ấn phẩm trên tay lần đầu tiên, chính là cảm giác “Make things happen”. “À, chúng mình làm được rồi” - Cả team đã bước được bước đầu tiên, đây chính là một hành trình mới.

Tôi nghĩ giai đoạn đó đối với RIO là thời điểm chuyển đổi mô hình, từ việc xuất bản một ấn phẩm, nghiêm túc trở thành một đơn vị phát hành - kinh doanh xuất bản phẩm. Khi bắt đầu hình thành RIO Book, chúng tôi cho mình ba năm đầu tiên để thử xem mình có phù hợp với con đường này không? Có hai tín hiệu để chúng tôi tự tin đi tiếp:

• Chiến lược khác biệt từ sản phẩm mà ở đó lợi thế cạnh tranh là thiết kế sáng tạo được tích lũy khi xuất phát điểm là một agency tư vấn về thiết kế, giải pháp hình ảnh cho thương hiệu. Tất cả các cuốn sách xuất bản từ RIO Book đều được đầu tư về concept nội dung, thiết kế, chất lượng in ấn và hoàn thiện gia công; để khi cầm trên tay, độc giả không chỉ đọc kiến thức mà còn cầm một sản phẩm hoàn thiện. 
• Sự đón nhận của độc giả và thị trường. Chắc chắn rồi!
  
  

Khi là đơn vị chuyên thực hiện những cuốn sách về Kinh doanh, Marketing, Truyền thông, RIOBOOK có gặp áp lực về việc làm thương hiệu và truyền thông cho chính mình?

Ngay ở thời điểm bắt đầu với lĩnh vực kinh doanh xuất bản phẩm, RIO Book đã có website thương mại điện tử bởi team muốn chủ động trong các hoạt động marketing cho sản phẩm và “tận tay” đưa sản phẩm đến với độc giả mục tiêu. Khi đó các đơn vị khác vẫn giữ hình thức phân phối truyền thống là đưa sách vào hệ thống các nhà sách, đơn vị phát hành lớn và phụ thuộc phần bán sách vào các đơn vị này. Thực ra chiến lược Marketing, Branding của RIO tập trung rất nhiều từ sản phẩm (sự khác biệt từ chủ đề, nội dung, trải nghiệm thiết kế, chất lượng in ấn) và xây dựng cộng đồng độc giả thân thiết bằng việc đưa ra những nội dung có giá trị. Trong hoạt động Marketing của RIO, chi phí sẽ được đầu tư nhiều để “đưa ra được sản phẩm chất lượng nhất”. 

Hoạt động xây dựng thương hiệu và truyền thông trong lĩnh vực xuất bản rất khác so với thời trang, F&B, tiêu dùng, điện tử, công nghệ….nên chính vì một chiến lược rõ ràng nên RIO team không bị lo lắng hay FOMO về những làn sóng Marketing đến rồi đi, hay việc phải xây kênh, chạy theo các công cụ tạo trend (xu hướng).

Tôi từng xem một đoạn video bạn chia sẻ RIOBOOK "ứng dụng thiết kế trong trải nghiệm đọc”. Bạn có thể giải thích rõ hơn không?

Ở giai đoạn đầu, RIO Book được mọi người nhắc đến với một vài keyword: sách đẹp, sách có thiết kế và in màu. Nhưng để có một trải nghiệm đọc xuyên suốt không chỉ có thế. Mỗi cuốn sách ở RIO Book đều có một concept thiết kế đồng nhất với nội dung, chủ đề, được thể hiện xuyên suốt từ bìa, master layout, trang nghỉ đến chữ. Trải nghiệm đồng nhất được gia tăng thêm ở việc lựa chọn khổ sách, chất liệu, độ dày của giấy, quy cách của bìa. Thiết kế phải bổ trợ cho nội dung chứ không chỉ để đẹp. 

Như cuốn “Netflix Sẽ Không Bao Giờ Thành Công Đâu” là cuốn tự truyện được viết dựa trên hồi ức của Marc Randolph - nhà đồng sáng lập và CEO đầu tiên của Netflix, cuốn này in đen trắng và có rất ít hình minh hoạ, điểm nhấn là bìa cứng màu đỏ của Netlfix, trải nghiệm RIO muốn tạo ra là người đọc đang cầm trên tay một cuốn nhật ký của một Founder. Hay cuốn “RIO Book No.1 - Xấu thế nào, đẹp ra sao”, RIO muốn tạo ra một trải nghiệm tương tác giữa tác giả và người đọc, nên 15% nội dung của cuốn sách đến từ độc giả, sau khi đọc xong đoạn về kiến thức, các bạn có thể ghi chú, làm bài tập ngay để một lần ghi nhớ. Mười năm trước thị trường xuất bản không có khái niệm này. Hiện tại, mặt bằng chung về chất lượng sách của thị trường đã gia tăng, ngoài nhu cầu đọc sách có nội dung thì độc giả ngày càng khó tính và yêu cầu về hình thức. Chính vì thế mà team RIO Book ngày càng nâng cấp chuyên môn thiết kế, để có thể mang đến những trải nghiệm hoàn thiện hơn cho độc giả. 

Hiện tại trên thế giới đã xuất hiện nhiều nhà xuất bản cho phép AI tham gia vào công tác dịch thuật lẫn biên tập. Là một người kinh doanh trong ngành xuất bản, bạn nhìn nhận như thế nào về vấn đề này?

Thực ra, không chỉ ngành xuất bản mà còn rất nhiều lĩnh vực khác đã tích hợp AI vào quy trình làm việc. Ở RIO, việc AI hỗ trợ các biên tập viên hay thậm chí cả các designer là điều hết sức bình thường, nhất là với một đội ngũ trẻ, team cũng ứng dụng công nghệ từ rất sớm, ngay từ những ngày đầu khi AI mới xuất hiện tại Việt Nam.

Chị Nguyệt Anh (Co-founder còn lại của RIO Book), hiện đang phụ trách chuyên môn cho tất cả các đầu sách. Đồng thời, chị cũng đang có một khóa học về viết sách cùng AI. AI đang ngày càng hiện diện rõ rệt trong team RIO và nhiều lĩnh vực khác.

Từ góc độ kinh doanh, tôi nghĩ rằng nếu có một công cụ hỗ trợ việc sản xuất và đưa sản phẩm ra thị trường nhanh hơn, tiết kiệm thời gian hơn nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, thì tôi hoàn toàn không phản đối việc sử dụng nó.

Trong một bài viết chuyên môn, chị Nguyệt Anh có chia sẻ một câu mà tôi rất thích: "Khi làm việc với AI, bạn chính là người nhạc trưởng đang điều khiển một dàn nhạc, với rất nhiều vị trí mà bạn có thể gọi lên để hoạt động cho ban nhạc." Thực tế, để viết sách cùng AI, người viết cần có đủ tri thức chuyên môn và năng lực cốt lõi của một tác giả. Bởi lẽ, nếu không có những năng lực này, chúng ta sẽ không thể hướng dẫn AI một cách hiệu quả.

Nếu nhìn từ góc nhìn của một “tác giả”, phải chăng AI là mối đe doạ? Bạn nghĩ sao về nhận định này?

Hiện tại, ngoài việc xuất bản sách, RioBook còn có dịch vụ RIO Publishing Agency, cung cấp giải pháp làm sách trọn gói từ A đến Z dành cho chuyên gia, doanh nghiệp và các đơn vị đào tạo. AI đang ngày càng thể hiện vai trò rõ nét hơn trong hoạt động viết sách, hỗ trợ từ việc xây dựng chiến lược xuất bản, nghiên cứu tệp độc giả mục tiêu, đến việc tạo outline và phát triển nội dung. Có một nỗi lo mà nhiều tác giả ngại nhắc đến, và ở RIO cũng nhận được câu hỏi này khá thường xuyên: Liệu AI có thể thay thế tác giả viết sách hay không?

Tôi không chắc về các ngành khác, nhưng trong lĩnh vực xuất bản, một cuốn sách là sự kết tinh từ hành trình làm nghề, chuyên môn và câu chuyện cá nhân của tác giả. Chính vì vậy, khi làm việc với AI, nhiều người lo ngại rằng tính độc bản của mình có còn hay không. Trong khóa học Viết sách cùng AI của chị Nguyệt Anh tôi nhắc bên trên, những vấn đề này đều được giải quyết. Cá nhân tôi cho rằng, người sử dụng vẫn là người làm chủ, còn AI chỉ là công cụ hỗ trợ. Nội dung cuối cùng vẫn phải đến từ sự định hướng và quyết định của tác giả.

Ngọc Anh cũng là mẹ của của một cậu bé rất đáng yêu, bạn có bao giờ cảm thấy mình áp dụng được kỹ năng kinh doanh, lãnh đạo vào việc làm mẹ không? Và đó là? 

Ồ tôi chưa bao giờ nghĩ đến điều này!

Với tôi, là một lãnh đạo trong tổ chức và làm mẹ là 02 bộ kỹ năng rất khác nhau. Nhưng vì câu hỏi này tôi thử tìm điểm chung của nó và hoá ra là mình tìm được thật. Có một vài kỹ năng dùng chung được như: kĩ năng lắng nghe, khả năng quản lý và quản trị rủi ro, giao tiếp & thuyết phụ, sự chân thành & thẳng thắn, kỹ năng ra quyết định & chịu trách nhiệm. Điểm khác biệt lớn nhất giữa hai vai trò này là trong kinh doanh, quyết định dựa trên logic, dữ liệu và chiến lược, còn trong việc làm mẹ, tình cảm và sự thấu hiểu lại quan trọng hơn. Làm mẹ đòi hỏi sự bao dung và yêu thương vô điều kiện.

Cả hai vai trò đều đòi hỏi sự kiên nhẫn, kỹ năng quản trị và khả năng thích ứng linh hoạt. Một người mẹ giỏi có thể trở thành một nhà lãnh đạo tốt, và ngược lại, một nhà lãnh đạo giỏi có thể áp dụng nhiều kỹ năng của mình vào việc nuôi dạy con cái. Hy vọng góc nhìn này giúp ích cho những ai đang đóng cả 02 vai như tôi.

Chúng ta trò chuyện cũng khá lâu, tôi sẽ kết thúc buổi phỏng vấn bằng một câu hỏi lẽ ra phải luôn hỏi từ đầu, nhưng riêng bài phỏng vấn này, khi chúng ta đã đi từ thương hiệu RIO Book, đến tình bạn, đến việc làm mẹ và cả cá nhân, thì tôi muốn biết bạn sẽ trả lời thế nào trước câu hỏi: “Ngọc Anh Nguyễn là ai?”

Định nghĩa của tôi về bản thân thay đổi theo từng giai đoạn. Ở những năm 20 tuổi, tôi luôn cố gắng đạt được nhiều thành tựu và dùng kết quả đó để thể hiện bản thân, mong muốn chứng minh với thế giới “tôi là ai và tôi có thể làm được những gì?”. Nhưng ở giai đoạn này, việc hô lên tôi là ai không còn quá quan trọng nữa. Tôi tin rằng khi chúng ta đủ đầy từ bên trong, thì sẽ không còn cần tìm kiếm sự công nhận từ bên ngoài nữa. 

Tôi không chỉ giới hạn bản thân trong một danh từ hay tính từ nào. Để định nghĩa Ngọc Anh Nguyễn, tôi nghĩ rằng khi bạn đọc hết bài báo này, bạn sẽ tự cảm nhận và hình dung ra được.

Cảm ơn Ngọc Anh đã dành thời gian trò chuyện cùng L'OFFICIEL Vietnam.

Hình ảnh do nhân vật cung cấp