L’OFFICIEL BookClub: "Tình yêu thời thổ tả" - Trong cô đơn ta tìm thấy sự cứu chuộc
Gabriel García Márquez không chỉ nổi tiếng với Trăm Năm Cô Đơn hay Hồi Ức Về Những Cô Gái Điếm Buồn Của Tôi, mà còn có cả Tình Yêu Thời Thổ Tả. Một tựa đề chẳng có chút gì thi vị hay lãng mạn khi nói về tình yêu, ấy thế mà nó lại như một bức tranh sống động, cảm động đến trào nước mắt của tình yêu và cách mà sự ác nghiệt của cuộc đời đã bóp nghẹn lấy tình yêu như thế nào.
Lão Florentino già đã đứng ở mũi tàu, già lắm rồi nhưng ánh mắt vẫn tràn đầy ánh sáng của tình yêu, nhìn Nàng Fermina với những nếp nhăn gấp đầy trên gương mặt. Sóng nước vỗ nhịp nhàng. Con tàu mang những linh hồn cô đơn tìm về bến đỗ tình yêu muộn mằn đang lướt đi dưới hoàng hôn buồn thẫm.
Chàng Florentino và cả Ngài Juvenal Urbino, cuối cùng ai mới là kẻ đáng thương hơn?
Một người ôm một tình yêu bền vững suốt gần một thế kỷ dành cho nàng Fermina. Kiên nhẫn đợi chờ khi chồng Nàng là Juvenal Urbino qua đời mới dám ngỏ lời nối lại mối tình duyên xưa cũ. Cả một đời sống cô độc trong nỗi xót xa và ghen tuông tận cùng, nhưng những phút giây ngắn ngủi ở bên Nàng thì đó chính xác là tình yêu, là cái mà Florentino đã đánh đổi bằng cả một kiếp người, một cuộc đời để có được. Còn Juvenal Urbino, Ngài cưới nàng Fermina, Ngài có với Nàng những đứa con và cuộc sống vợ chồng giàu sang, địa vị nhưng rồi lại cùng nắm tay nhau, họ ngắm nhìn nó chết đi, thối rữa đi và cuối cùng chỉ ở lại bên nhau vì "Không thể hình dung ra nếu sống mà thiếu người kia. Nhưng cũng chẳng dám tự đặt tay lên ngực để tự hỏi, bởi ai cũng đã biết câu trả lời."
Tôi nhớ mãi chi tiết Ngài Urbino đĩnh đạc, lừng danh khi trót đem lòng yêu một người phụ nữ da màu. Cái khoảnh khắc mà Ngài cảm thấy đau đớn vì cảm giác Ngài đã yêu, khi Ngài muốn ân ái với nàng ta mà ngay cả cái quần cũng không dám cởi ra cho bằng hết, vội vàng và nhanh chóng để đi về, và trên đường về Ngài đầm đìa nước mắt. Bởi có lẽ Ngài sợ, Ngài sợ không chỉ vì giờ đây Ngài đã trở thành một người hạ đẳng, mà còn sợ vì sự thật giờ đây tình yêu của vợ chồng Ngài đã lụi tàn đến độ này chăng? Rồi họ phải làm gì để bù đắp lại những gì mà khi xuân thì đã trao cho nhau và làm nhau hạnh phúc. Những bí mật, những nỗi đau ngấm ngầm, những lời nhường nhịn giả tạo đã khiến Ngài khóc và đau đớn hơn thảy chính là Fermina. Nàng thống khổ cho cuộc đời mình, từng hàng lệ là từng hàng nước nóng làm bỏng rát con người Nàng, để lại vết sẹo dài mãi mãi.
Fermina đối với tôi không mấy đáng thương. Thật sự vậy, một phần cũng nhờ Gabriel García Marquez, ông đã khắc hoạ lên hình ảnh Fermina quá đỗi ngọt ngào và thực tế, ngọt ngào như bao cô gái nào khi bước vào lưới tình, cũng mộng mơ và say đắm như ai. Khi Fermina xuân thì gặp chàng Florentino và lửa yêu bùng cháy, họ yêu và chỉ yêu, yêu như một loài thiêu thân đâm vào nhau bất chấp hậu quả. Nhưng sau chuyến đi "tìm về cõi chết" mà cha Nàng đã buộc Nàng đi để quên đi mối tình thơ trẻ ấy thì rõ rang ông ấy tàn nhẫn nhưng… đã đúng. Fermina sau vài năm xa xứ, Nàng lớn lên và gặp lại Florentino thời hoa mộng ngày nào đột nhiên Nàng biến sắc bởi trước mặt Nàng nào phải Florentino lãng mạn, thi ca ngày nào, mà là một gã trai nghèo, thất thểu vì buồn tình và nhớ nhung, môt gã nhơ nhuốc mà Nàng chẳng thể thốt lời yêu. Và từ đó cũng là bắt đầu những chuỗi ngày đau đớn của Florentino, nhưng đồng thời cũng là bước ngoặt để chàng bước vào cuộc thay đổi vận mệnh của mình. Trở thành chủ hãng tàu, có tiền, có bạc, và hơn tất cả là có quyết tâm để đợi chờ người yêu Fermina dù có là cả cuộc đời.
Tôi nghĩ cái đau đớn nhất của một đời người đó là họ cứ loay hoay mãi trong việc nghĩ xem liệu điều này có xứng đáng để ta hy sinh điều kia hay không. Nhưng làm gì có ai trả lời được câu hỏi ấy ngoài việc phải sống với nó tới khi câu trả lời được phơi bày. Và tới khi được bày ra rồi, thì nó trở thành trò chơi may rủi. Cả Florentino và Ngài Urbino hay chúng ta, ai cũng thế, đều nằm trong ván bạc may rủi ấy của cuộc đời. Nhưng vào cái thời của họ, cay đắng ở chỗ canh bạc cuộc đời ấy còn có sự dày xéo của xã hội, của định kiến và những điều tàn ác trong tâm thức con người.
Gabriel García Marquez là nhà văn đã được nhận Nobel Văn Học năm 1982 - giải thưởng này thường sẽ được trao cho những người mà văn chương của họ tranh đấu cho nhân loại, chống đối những bất công trong xã hội.
Vậy điều gì khiến "Tình Yêu Thời Thổ Tả" ngoài việc nói về một mối tình kéo dài đến hết đời người đã góp phần như thế nào vào công cuộc đấu tranh nhân quyền cho nhân loại?
Giữa những nồng nàn, mãnh liệt của tình yêu trong Tình Yêu Thời Thổ Tả là những tập tục và lối nghĩ hủ lậu, tồi tàn của cả một xã hội, chúng cũng mãnh liệt không kém tình yêu, chúng mạnh mẽ đến độ đủ sức giết chết cả tình yêu, quật ngã nhân phẩm của con người, mặc người ta chết trong cô đơn của tuổi già chứ không thừa nhận tình yêu của hai ông bà lão là có thật.
Đâu chỉ có tình yêu mới như bệnh thổ tả đeo bám khôn nguôi, mà còn cả những định kiến, lề lối cũng dai dẳng, bám đuôi theo mỗi con người và bào mòn họ theo một cách riêng, để rồi cuối cùng không ai còn có thể hưởng hạnh phúc cuộc đời mình đầy đủ và trọn vẹn. Một trong những lý do nữa mà tác phẩm này của Gabriel García Marquez tạo được tiếng vang lớn đó là lòng dũng cảm khi nói về thứ cốt lõi trong tâm hồn mỗi con người - Nỗi cô đơn sâu thẳm. Như một tuyên ngôn hùng hồn, rằng mỗi người khi sinh ra, là đã mang hạt mầm cô đơn trong số phận. Tôi đọc được ở đâu đó rằng nhiều nhà nghiên cứu đã tìm cách lý giải sự cô độc quen thuộc trong văn chương Marquez, cho rằng ông từng bị chấn thương tâm lý nhưng theo Marquez, “cô độc là vấn đề mà tất cả con người đều phải đối mặt. Mỗi người lại có những cách khác nhau để thể hiện sự cô độc đó”.
Cô đơn thường xuất hiện trong các tác phẩm của Marquez, trong mỗi cá nhân và trong cả loài người. Ngay cả trong tình yêu, khi yêu và được yêu, sự cô độc đó vẫn tồn tại. Bởi với Gabriel García Marquez: "mỗi chúng ta là một hành tinh cô đơn trong sự tồn tại của riêng mình." Ông khẳng định cô độc là cảm xúc xuất hiện trong tác phẩm của rất nhiều nhà văn, thậm chí, có những người còn không ý thức được mình đang thể hiện sự cô độc qua ngòi bút. Có lẽ cũng vì điều đó, mà Marquez dù viết về tình yêu, tình dục, trào phúng và dửng dưng nhưng vẫn đậm yếu tố nhân sinh, một nỗi niềm sầu bi sâu thẳm không chỉ của một con người mà cả một xã hội. Và trong nỗi buồn khi tình yêu bị dày vò và xé nát, giữa những nỗi cô đơn của kẻ mộng mơ yêu tha thiết, lại là một lời khẳng định như định lý ngược rằng:
Tình yêu đích thực mới là chiếc chìa khóa giúp con người mở cửa tâm hồn mình, để chống lại nỗi cô đơn muôn thuở, nỗi đau và nặng nề của xã hội đè nặng lên ta.
