#CraftsmanshipIssue Bảo Lộc, nơi ươm tơ dệt lối lụa Việt
Ở xứ B'lao sương phủ trắng mờ ảo trên cao nguyên, cách trung tâm thành phố Hồ Chí Minh gần 200 cây số về hướng Đông Bắc, có một người đã âm thầm ươm mầm giấc mơ lớn, gieo rắc hoài bão để Thủ phủ tơ lụa kiêu hãnh vươn ra thế giới, rồi lại quyết trở về với con số 0 tròn trĩnh.
“Đó là lý tưởng mà tôi dành cả đời để theo đuổi”, ông Huỳnh Tấn Phước, chủ tịch thương hiệu Vietnam Silk House, tâm sự. Ông đã dành hơn nửa đời người để xuất khẩu hơn 1000 tấn lụa Bảo Lộc đến Ấn Độ, Nhật Bản Thuỵ Sĩ, Nga,... mỗi năm. Cuối con hẻm nhỏ ngay trung tâm Bảo Lộc, xưởng của ông chia làm hai khu với nhiều dàn máy móc cỡ đại. Bất ngờ thay, ông thổ lộ sẽ khởi nghiệp lại từ đầu, với một khu đất nuôi tằm, một nhà máy xe tơ... Một chuỗi sản xuất khép kín, đồng đều về chất lượng đầu vào lẫn đầu ra, để “khẳng định tên tuổi của vải Bảo Lộc trên trường quốc tế, một lần nữa.” B'Lao là tên gọi trước năm 1958 của thành phố Bảo Lộc, nơi ngành tơ lụa trải qua bao thăng trầm. Lụa Bảo Lộc là loại vải thượng hạng, mềm mại và óng ả, mát vào mùa hè và cũng rất ấm vào mùa đông. Ngày xưa, nhà nào cũng muốn làm đủ quy trình ươm tơ dệt lụa. Nhà nuôi tằm lớn thì cố làm thêm ươm tơ và dệt lụa dù không rành kỹ thuật. Lụa nhiều mà không bán được do chất lượng không đồng đều. Bài học sụp đổ, cả vùng lụa đã thấm thía, để bây giờ có liên kết giữa nhà may mặc - nhà dệt lụa - nhà ươm tơ - nhà trồng dâu nuôi tằm.
Dệt thổ cẩm Tây Nguyên
Điều khiến xưởng ông Phước đặc biệt hơn cả là sự đầu tư và khai thác cách văn hóa đa dạng. Ông và cộng sự đã có quãng thời gian dài đi đến nhiều làng nghề trên đất Việt, tìm kiếm những hộ dệt nên tấm vải tốt nhất. Ban đầu là làng Đũi Nam Cao (Thái Bình), nơi có 400 năm lịch sử với những loại vải thủ công tạo được tiếng vang lớn trên thị trường quốc tế. Sau này, ông bén duyên với các nghệ nhân người Mạ, K’Ho và các đồng bào thiểu số vùng Tây Nguyên nói chung để phát triển vải dệt thổ cẩm đặc trưng nơi đây. Ông Phước luôn hỗ trợ, từ khâu nhuộm vải đến cung cấp sợi tơ đạt mức tuyệt hảo. Tuy vậy, tất cả quy trình đều phải được kiểm soát chặt chẽ, như ý tưởng hoa văn mới hay thành phẩm phải đạt chất lượng tốt nhất. Nhờ đó mà tấm vải do đồng bào Tây Nguyên dệt sống động hơn. Đó là bước đầu cho ước mơ “khởi nghiệp" của ông Phước, “nếu người tiêu dùng yêu mến sản phẩm, đồng bào Tây Nguyên sẽ có thêm thu nhập và gìn giữ nghề dệt từ lâu đời.”
70% máy móc - 100% thân thiện với môi trường
Xưởng của ông Phước chất đầy máy móc, hoạt động liên tục. Người công nhân lọc kén, mang kén không đạt đi tái chế, đưa kén đạt vào nồi nấu. Tiếp đến là kéo tơ. Một khi tơ đứt, máy kéo dừng lại, lúc này phải cần đến bàn tay và đôi mắt lành nghề để nối. Tơ tốt thì khó đứt hơn. Năm 1975, Nhật Bản đầu tư vào xưởng một dàn máy loại xịn. Đến giờ, chiếc máy đã trải qua vô số lần cải tiến bởi ông và cộng sự để phù hợp nhu cầu hiện tại.
Giữa hai khu nhà máy là một hồ nước đủ lớn để chứa nguồn năng lượng và nguyên liệu xưởng cần - Điện năng mặt trời, nước mưa đã qua xử lý. Vải tự dệt thủ công, người dệt cũng được tự do sáng tạo trong không gian riêng. Mặc dù không thể đạt hết những yêu cầu khắt khe của một doanh nghiệp bền vững, nhưng chí ít, đó là những gì mà ông Phước đang cố gắng hoàn thiện cho nhà máy.
Tơ Bảo Lộc đã qua thời kỳ trầm lắng nhất, trở lại mạnh mẽ và vươn đến những hành trình mới. Mặc dù nổi tiếng trên thị trường quốc tế, tơ lụa Bảo Lộc lại ít được tiêu thụ trong nước. Bài chia sẻ này mạn phép lan toả chút kiến thức hạn hẹp đến độc giả, như một lời tri ân và tôn vinh những người con đất Việt, dành cả đời cống hiến cho nước Việt.
