Gặp gỡ Thạc sĩ Trị liệu Nguyễn Hương Linh: Những lời khuyên đầu năm về chăm sóc bản thân
Vào mỗi dịp đầu năm mới, chúng ta thường ngồi lại rà soát một năm đã qua và mong muốn cần phải tạo ra những thay đổi lớn trong năm sắp tới. Và sự thay đổi lớn nhất nằm ở bên trong mỗi chúng ta.
Với kinh nghiệm làm việc như một nhà trị liệu nghệ thuật và là một nhà hoạt động cộng đồng tích cực, Thạc sỹ Trị liệu nghệ thuật Nguyễn Hương Linh sẽ đưa ra những lời khuyên tới độc giả của L'OFFICIEL Vietnam để nhìn sâu vào nội tâm, kết nối bên trong, chữa lành và có những bước đi mới để thay đổi trong năm mới.
Ngày nay, các bạn trẻ đã cởi mở hơn về các vấn đề tâm lý. Có phải một trong những nguyên nhân đó là sự xuất hiện của các loại hình trị liệu gần gũi hơn với giới trẻ? Quan điểm của Linh về việc này là gì?
Người trẻ cởi mở hơn về tâm lý, tìm đến những nhà tâm lý chuyên nghiệp nhờ sự tiếp cận thông tin ở lứa tuổi sớm hơn và khả năng ngoại ngữ tốt hơn với thế hệ trước. Chướng ngại về kinh tế được thu hẹp hơn so với trước đây, các bạn thoải mái hơn với việc đầu tư vào sức khoẻ tinh thần nhờ nhận ra được tầm quan trọng của nó đối với các bạn. Bên cạnh đó việc xuất hiện nhiều phương pháp chữa lành khác nhau, đa dạng về cách thức cũng tạo ra nhiều lựa chọn hơn phù hợp với tình hình tài chính của các bạn.
Phương pháp “toàn diện" của Linh khác như thế nào với các hình thức trị liệu đơn lẻ khác?
Toàn diện (Holistic) là ám chỉ việc mình sử dụng cách tiếp cận kết hợp từ trên xuống top down (từ trên xuống) và bottom up (từ dưới lên). Trong đó Top down là cách trị liệu đi từ nhận thức để cập nhật những niềm tin, lối suy nghĩ đang không phục vụ cho bạn nữa, từ đó, phương pháp phổ biến như CBT (Cognitive Behavior Therapy). Bottom up là cách đi từ việc điều hoà, điều tiết bằng cách sử dụng cơ thể và các giác quan để ảnh hưởng lên nhận thức.
Ngoài ra, mình cũng áp dụng những cách tiếp cận khác. Thông thường, mình vẫn bắt đầu và kết thúc một phiên trị liệu bằng bằng các bài tập chú tâm (mindfulness), hay tương tác với họa phẩm để điều hoà cảm xúc bằng chất liệu họa phẩm đồng thời qua hoạ phẩm đó có thể mang nhận thức vào vùng nhận thức chưa được soi chiếu đến.
Người trẻ đến với Linh nhiều nhất vì vấn đề gì?
Đôi khi các vấn đề có thể liên quan tới nhau. Người trẻ đến với linh phổ biến nhất với các dấu hiệu ban đầu thường là lo âu, trầm cảm. Nhưng khi nhìn từ hướng toàn diện, lo âu và trầm cảm chỉ là biểu hiện của bề mặt. Chìm sâu hơn bên dưới là những sang chấn tuổi thơ, một vài sang chấn hình thành trong quá trình trưởng thành, hay những mất mát chưa nhận diện được, hoặc là những tổn thương, sang chấn liên cá nhân.
Quá trình chữa lành thật sự diễn ra như thế nào? Theo kinh nghiệm của Linh, để chữa lành, người trẻ cần chú ý tới những điều gì?
Quá trình chữa lành mang tính cá nhân. Không ai giống ai cả. Với một số người họ đã bắt đầu trên hành trình này từ rất lâu, nhưng với người khác lại chỉ mới bắt đầu.
Một số người sẽ phù hợp với phương pháp dùng thân nhiều hơn ví dụ như là breathwork (phương pháp hít thở) hay Yoga, một số người lại phù hợp với kiểu cải tạo nhận thức nhiều hơn tìm đến trị liệu bằng lời nói (Talk Therapy) hoặc ưa tìm hiểu kiến thức về tâm lý, có người lại ưa sử dụng nghệ thuật, sáng tạo trong việc chữa lành.
Nếu để gọi tên quá trình chữa lành thường sẽ gồm 4 bước diễn ra giữa thân chủ và nhà trị liệu, nhưng đây cũng chỉ là ví dụ chung chứ không đại diện cho những loại sang chấn khác nhau.
Quá trình Bình ổn (bình ổn về mặt cảm xúc, sự an toàn) - Nhận diện điểm mạnh thân chủ - Gọi tên sang chấn và cuối cùng là giai đoạn Tích hợp - học tập những kỹ năng để bảo vệ bản thân, phát triển các mối quan hệ.
Trong quá trình phục hồi sang chấn, nhưng cũng chung chung, không đại diện cho những loại sang chấn khác nhau.
Theo kinh nghiệm của Linh, để chữa lành người trẻ cần chú ý:
- Tránh nghĩ về mình như một sản phẩm lỗi cần sửa chữa
Khi nhìn nhận mình là một sản phẩm lỗi và cần sửa chữa … sẽ khiến bạn khó xây dựng được lòng trắc ẩn, khó tiếp cận được tình thương mà bạn dành cho mình. Tình thương dành cho bản thân là yếu tố quan trọng trong quá trình chữa lành.
Chúng ta có sự toàn vẹn của mình nhưng chúng được bao bọc rất kĩ bởi rất nhiều lớp định kiến và cả những tổn thương … và câu chuyện ở đây là làm thế nào để mình bóc được các lớp đó để chạm vào phần bên trong, phần trọn vẹn của mình.
- Tìm đến những công cụ chữa lành phù hợp với bản thân
Linh khuyến khích việc thử nhiều phương pháp khác nhau, nhưng cần cân nhắc phương pháp phù hợp. Khuyến khích sử dụng các phương pháp khác nhau. Ví dụ như Linh khuyến khích mọi người làm các thực hành giải phóng căng thẳng như bài tập TRE, Yoga, hoạt động vòng tròn chia sẻ, phương pháp kickboxing với một số người cần làm việc với cơ chế chiến đấu … việc thử là cần thiết nhưng cần cân nhắc sự phù hợp.
- Chú ý tới chế độ sinh hoạt, các thói quen lành mạnh
Chế độ ăn uống, chu kỳ sinh hoạt hay các thói quen ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe tinh thần. Với các thân chủ của Linh, giấc ngủ chất lượng và giờ giấc sinh hoạt ảnh hưởng trực tiếp luôn đến trạng thái và cảm nhận của họ về bản thân. Ví dụ 1 tuần đi ngủ trễ đã có thể kích hoạt những suy nghĩ tiêu cực với bản thân. Với người trẻ nghĩ là không quan trọng nhưng thật ra nó ảnh hưởng rất nhiều.
Linh có thể đưa ra những lời khuyên có thể tự thực hành để người trẻ có thể kết nối với bản thân sâu hơn?
Có rất nhiều nguồn lực cả bằng tiếng anh và tiếng việt, bạn hoàn toàn có thể bắt đầu tự thực hành ngay lập tức.
Một số người cảm thấy an toàn để chia sẻ và kết nối trong các không gian an toàn, hoạt động vòng tròn có thể tìm đến các nhóm chia sẻ. Tham gia các khóa học về giao tiếp trắc ẩn, tự trắc ẩn với bản thân, các khoá học được thể hiện bằng tiếng việt. Viết lách cũng là một cách để hiểu mình, chiêm nghiệm về bản thân.
Bên cạnh đó các thực hành Yoga, thở, khí công hoặc Taichi … cũng là những cách để kết nối với thân thể, cảm nhận, rèn luyện tâm chí cũng là những thực hành rất quan trọng để kết nối với bản thân.
Chuỗi sự kiện “Có hiểu có thương: Nuôi dưỡng kết nối an lành trong gia đình" diễn ra vừa qua với rất nhiều diễn giả trong lĩnh vực sức khỏe tâm lý. Linh có thể chia sẻ mong muốn của mình khi tổ chức sự kiện thường niên cho cộng đồng như thế này?
Cộng đồng tích cực là món quà và là nguồn lực quý giá. Khi chúng ta có chấn thương trong tâm lý thì có mối quan hệ an toàn tích cực chính là liều thuốc hoá giải phần nào cảm giác không an toàn mà mình lưu giữ trước đó.
Khi làm cộng đồng mình cố gắng tạo dựng không gian, trân trọng sự hiện diện, làm tốt nhất để tạo cảm giác an toàn và để người tham dự dễ cảm thấy thuộc về, cảm thấy mình có giá trị hơn, được trân trọng hơn, sự tồn tại của họ được xứng đáng hơn… khi có những cảm giác đấy thì cuộc sống của chúng ta dễ thở hơn, cảm thấy cộng đồng chống lưng cho mình, mình biết là mình đủ an toàn.
“Có hiểu có thương” là một cộng đồng mang những kiến thức về tâm lý học, kỹ năng thực hành thân - tâm - trí được đến với cộng đồng một cách dễ tiếp cận hơn. Đó là lí do tại sao miễn phí. Sau buổi đấy cập nhật thêm kiến thức, thay đổi niềm tin và kỹ năng thực tế mang nó vào thực hành ngày.
Viết tự do, giao tiếp trắc ẩn, hỏi thăm bản thân, kĩ năng điều tiết cảm xúc ra làm sao … Kỹ năng điều tiết cảm xúc ai cũng tự làm được. Đó là những kỹ năng thiết thực, có thể làm được, tự thực hành được
Ngoài ra Có hiểu có thương còn mong muốn truyền tải nhiều hơn thông điệp về sự trắc ẩn. Trắc ẩn có thể học được, trắc ẩn đến từ lòng thương và cả sự hiểu biết. Đó là thông điệp: Làm thế nào để có được tình thương cho mình và cho cả những người xung quanh nữa.
Lời cuối của Linh dành cho các bạn trẻ đang cần chữa lành cho những ngày cuối năm?
Những ngày cuối năm, đặc biệt dịp Tết là khoảng thời gian có thể kích hoạt những sang chấn. Đặc biệt là những sang chấn đến từ gia đình và kích hoạt cảm giác căng thẳng khi bạn bận rộn với công việc với việc chạy deadline hay thu vén gia đình chuẩn bị Tết.
Linh mong rằng các bạn đâu đó vẫn dành thời gian. Không nhất thiết là vài ngày nghỉ, có khi chỉ là 1 ngày hay nửa ngày hoặc 1 tiếng, 30 phút để vẫn thu vén được chút thời gian ưu tiên cho bản thân mình. Chăm sóc không phải là việc mình làm khi rảnh rỗi mà là một việc ưu tiên. Không phải là ích kỉ mà cần được đặt vào to-do-list cho mình.
Và cuối cùng nếu được hãy học thêm kĩ năng giao tiếp dưới lăng kính của trắc ẩn trong những ngày ngày cuối năm này.
Cảm ơn Linh vì cuộc trò chuyện!
Về Nguyễn Hương Linh
Nguyễn Hương Linh là người sáng lập của MAI:tri, một không gian thực hành trị liệu tâm lý bằng nghệ thuật và thực hiện các hoạt động cộng đồng giúp nuôi dưỡng thân-tâm-trí.
Chị vinh dự nhận học bổng toàn phần Fulbright năm 2017 và tốt nghiệp chương trình Thạc sỹ Trị Liệu Nghệ Thuật (MPS Art Therapy) tại School of Visual Arts (New York, Mỹ) năm 2020. Tại SVA, chị đã được đào tạo chuyên sâu về sang chấn (trauma) và hoàn thành 960 giờ thực tập trị liệu nghệ thuật trong hai năm. Sau khi tốt nghiệp, chị đã hoàn thành các khóa học về điều trị rối loạn căng thẳng do sang chấn (PTSD), ứng dụng chánh niệm với hiểu biết về sang chấn (trauma sensitive mindfulness), trị liệu nghệ thuật sáng tạo với hiểu biết về sang chấn (trauma-informed expressive arts therapy), phương pháp trị liệu khẳng định dành cho thân chủ LGBT+, thân nghiệm kết hợp (integrative somatic embodiment) trong phục hồi sau sang chấn, IFS (kết thúc level 1) và Somatic Experiencing (đang ở level 2). Hiện chị đang là thành viên và hành nghề dựa theo tiêu chuẩn đạo đức của Hiệp hội Trị liệu nghệ thuật Hoa Kỳ (https://arttherapy.org).
