Thấy gì từ 6 năm kiện tụng dai dẳng của Ed Sheeran?
Sau 6 năm kiên trì theo đuổi vụ kiện vi phạm tác quyền, Ed Sheeran cũng đã được minh oan và lấy lại sự trong sạch. Anh liên tiếp chứng minh được các bản hit “Thinking Out Loud”, “The Photograph”, “Shape Of You” đều là sức sáng tạo và thành quả lao động của mình.
Đạo nhạc hay vi phạm tác quyền từ lâu đã là câu chuyện đau đầu của các nghệ sĩ, không chỉ riêng Việt Nam mà còn liên tục gây chấn động làng nhạc quốc tế. Hành động này vừa làm giảm giá trị chất xám, lại vừa gây ảnh hưởng nặng nề đến danh tiếng của giới làm nghề sáng tạo. Những ai chẳng may dính phải nghi án đạo nhạc bỗng nhiên mang tiếng xấu trong suốt sự nghiệp, chẳng thể thể nào gột rửa.
Gần nhất, Ed Sheeran trở thành tâm điểm khi nhận cáo buộc đạo nhạc, xoay quanh bản hit “Thinking Out Loud”. Sau 6 năm kiên trì, nam ca sĩ cũng đã được minh oan, hoàn toàn thoát khỏi những lời đàm tiếu không hay gắn liền với tên tuổi. Vụ Ed Sheeran còn trở thành “case study” (nghiên cứu điển hình) cho các vụ kiện tụng về tác quyền âm nhạc, cho thấy những ảnh hưởng nặng nề mà người nghệ sĩ có thể phải hứng chịu trước các hành vi cáo buộc vô cớ.
Vụ kiện dai dẳng suốt 6 năm
Phát hành năm 2014, “Thinking Out Loud” là đĩa đơn trích từ album phòng thu thứ ba “X”, cũng là một trong những bản hit lớn nhất trong sự nghiệp Ed Sheeran. Ngay khi ra mắt, ca khúc nhanh chóng leo lên vị trí đầu bảng xếp hạng âm nhạc Anh, đồng thời công phá nhiều bảng xếp hạng lớn nhỏ trên thế giới. Sáng tác từng mang về cho giọng ca “tóc đỏ” giải thưởng Grammy 2016 danh giá tại hạng mục “Ca khúc của năm” và “Màn trình diễn Pop xuất sắc nhất”. Tại Mỹ, ca khúc cũng thành công vang dội khi 12 lần đạt danh hiệu “Bạch kim”.
Thế nhưng, mọi việc trở nên rắc rối khi gia đình Ed Townsend - bao gồm con gái Kathryn và em gái Eline - đã gửi đơn kiện lên tòa án. Họ cho rằng giọng ca người Anh đã sao chép bất hợp pháp ca khúc kinh điển “Let's Get It On”, từ đó nhào nặn nên “Thinking Out Loud”, bao gồm cả cách phát triển hợp âm.
"Tôi nghĩ Sheeran là một nghệ sĩ tuyệt vời với tương lai tuyệt vời, nhưng tôi phải bảo vệ di sản của cha tôi", Kathryn Townsend cho biết.
Kể từ năm 2017, Ed Sheeran liên tục bị réo tên khi nhà Townsend gửi đơn lên tòa, song phiên xét xử tác quyền “Thinking Out Loud” lần lượt bị trì hoãn vì nhiều lý do, từ những cố gắng bác bỏ vụ kiện của Ed Sheeran, ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 cho đến việc thay đổi bồi thẩm đoàn. Cụ thể, một số thành viên bồi thẩm bị phát hiện là người hâm mộ của Ed Sheeran nên phải bị thay thế vì có nguy cơ ảnh hưởng đến sự minh bạch trong kết quả.
Cuối cùng, phiên tòa chính thức bắt đầu vào ngày 24/4 và diễn ra khá căng thẳng. Mọi thông tin lớn nhỏ đều được truyền thông theo sát nút. Thậm chí với nhiều người, vụ kiện của Ed Sheeran cũng hấp dẫn không kém vụ Britney Spears hay vụ Johnny Depp - Amber Heard trước đó.
Thực tế, đây không phải là lần đầu tiên Ed Sheeran bị kiện vì cáo buộc sao chép bản quyền từ một sáng tác khác. Năm 2017, nam ca sĩ từng dính phải lùm lùm tương tự khi bị 2 nghệ sĩ kiện sao chép 39 nốt nhạc từ bài “Amazing” – do quán quân X-Factor Matt Cardle trình bày năm 2012 - để tạo ra bản hit “The Photograph”. Thời điểm đó, ca khúc của Ed Sheeran bị cho là giống đến 70% và phải chịu mức đền bù lên đến 20 triệu USD.
May mắn là vụ kiện về “The Photograph” đã bị bác bỏ tại một tòa án ở California, nhưng chính scandal tiền nhiệm đã phần nào ảnh hưởng đến vụ kiện thứ hai liên quan đến “Thinking Out Loud”.
Cá tính nghệ sĩ của Ed Sheeran
Sau khi liên tiếp bị réo tên, bản thân Ed Sheeran đã có những động thái rất dứt khoát về lùm xùm lần này. Để đáp lại những cáo buộc liên quan đến “Thinking Out Loud”, nam ca sĩ sinh năm 1991 không im lặng mà hoàn toàn phủ nhận mọi thông tin là sai sự thật. Đồng thời, anh cũng khẳng định bản hit của mình là một sáng tác độc đáo.
Ngay tại phiên xử ngày 27/4 tại New York, Ed Sheeran không ngại chia sẻ về quá trình sáng tác ca khúc. Theo anh, “Thinking Out Loud” vốn được lấy từ những sự kiện trong đời sống thực, đặc biệt là câu chuyện tình yêu viên mãn giữa ông bà anh. Chưa kể, những lời hát cũng được chấp bút dựa trên chuyện tình lãng mạn của chính anh thời điểm sáng tác.
Để nhào nặn ca khúc, Ed Sheeran và nữ ca - nhạc sĩ Amy Wadge cùng nhau sáng tạo khi Amy đến nhà của ngôi sao ở Anh. Trong khi nữ đồng nghiệp đang thử dùng đàn để tạo ra các hợp âm, Sheeran bất chợt nảy ra ý tưởng về câu hát "I'm thinking oud loud" vốn là nhan đề và điệp khúc đinh của bài. Về mặt ngữ nghĩa, nó cũng hoàn toàn đúng với những gì ca sĩ suy nghĩ lúc ấy: “Tôi đang bật tung suy nghĩ ấy thành lời”.
"Tôi thấy bị xúc phạm khi cống hiến cả cuộc đời mình để trở thành một nghệ sĩ biểu diễn và một nhạc sĩ..."
Theo Ed Sheeran, anh từng viết đến chín ca khúc trong chỉ một ngày. Do đó, không thể nào có chuyện “copy” một bài hát khác để biến nó thành sáng tác của mình. Những cáo buộc không hay khiến anh trở thành người mang tiếng xấu. Thế nên, ngôi sao “tóc đỏ” từng thẳng thừng tuyên bố sẽ giải nghệ nếu thua vụ kiện. Bởi đó sẽ mãi mãi là một bàn thua, một vết nhơ không thể xóa nhòa trong sự nghiệp.
Trong phiên tòa cáo buộc đạo nhạc "Let's Get It On" của Marvin Gaye, Ed Sheeran đã quyết định đàn hát bài "Thinking Out Loud" trước thẩm phán như một cách chứng minh sự trong sạch của mình.
"Tôi biết các hợp âm của tôi khi tôi chơi đàn guitar. Các bài hát nhạc pop được xây dựng trên các phần được cung cấp miễn phí trong hàng trăm năm rồi", giọng ca người Anh khẳng định. "Tôi thấy bị xúc phạm khi cống hiến cả cuộc đời mình để trở thành một nghệ sĩ biểu diễn và một nhạc sĩ, rồi sau đó lại bị ai đó hạ thấp vì điều này". Thậm chí, anh còn tuyên bố: "Nếu điều đó xảy ra, tôi cũng coi như xong. Tôi sẽ dừng lại".
Thay đổi nào cho ngành công nghiệp âm nhạc?
Trước Ed Sheeran, cũng có nhiều vụ kiện tụng liên quan đến tác quyền âm nhạc. Đơn cử là việc một bồi thẩm đoàn từng tuyên bố “Blurred Lines” vay mượn từ “Got to Give It Up” của Marvin Gaye. Kết quả, Pharrell Williams và Robin Thicke bị yêu cầu bồi thường thiệt hại đến hàng triệu USD. Sự việc không chỉ làm chấn động ngành công nghiệp âm nhạc mà còn gây ra một loạt tranh cãi, tạo tiền đề cho các vụ kiện khác liên tiếp diễn ra.
Năm 2022, bản thân Ed Sheeran cũng từng bị kiện và thắng kiện trước Sami Chokri và Ross O'Donoghue, khi hai người này cáo buộc bản hit “Shape Of You” có những điểm tương đồng bài “Oh Why” của họ. Theo Sheeran, vụ kiện năm ngoái "thực sự gây tổn hại cho ngành sáng tác".
Vấn đề là trước khi vụ “Thinking Out Loud” hay "Shape of You" có kết quả chính thức, không ai dám khẳng định Ed Sheeran có thực sự vi phạm hay không. Kết quả không phải trắng – đen, không hề “rõ như ban ngày”. Chỉ có bản thân người sáng tác, “cha đẻ” của ca khúc mới biết chính xác cách mình sáng tạo ra bài nhạc.
Sau khi vụ kiện của ngôi sao Anh quốc kết thúc, tờ Hollywood Reporter đặt câu hỏi: “Liệu bản quyền ‘Thinking Out Loud’ của Ed Sheeran có thể thay đổi bối cảnh của các vụ kiện âm nhạc hay không?”
Thực tế, không có ai thực sự chiến thắng trong vụ kiện của Ed Sheeran, như chính anh chia sẻ với báo giới. Ngôi sao tuyên bố như nói thay cho giới nghệ sĩ: “Chúng tôi cần có khả năng viết nhạc nguyên bản và tham gia vào hoạt động sáng tạo độc lập mà không phải lo lắng rằng sự sáng tạo đó sẽ bị nghi ngờ một cách sai lầm”.
“Một cánh én không làm nên mùa xuân”, nhưng vụ kiện của Ed Sheeran lại như một tia sáng rọi thẳng vào tương lai của ngành công nghiệp âm nhạc. Nếu chẳng may có một vụ việc tương tự xảy ra, các bồi thẩm đoàn chắc chắn sẽ phải cẩn trọng hơn khi đặt quyết định trước một cáo buộc đạo nhạc bất kỳ. Hơn nữa, người hâm mộ hẳn cũng sẽ vững tin hơn, có nhiều cơ sở và lý lẽ để đứng ra bảo về thần tượng của mình.
