Phim Hè 2022: Hollywood giành lại hào quang như thế nào?
Đứng ở điểm cuối của mùa phim "bom tấn", cách gọi khác của mùa phim hè từng làm nên thương hiệu bạc tỷ cho Hollywood, có thể nhìn thấy rõ thành tích "san bằng" doanh số mà Hollywood đạt được. Chỉ vài ngày trước khi giới mộ điệu đến với mùa phim "Oscar", hãy cùng điểm qua những điều ấn tượng lẫn những điều… đáng quên từ mùa phim Hè 2022, mùa phim Hè đầu tiên sau hai năm đại dịch hoành hành!
Chúng ta sẽ không nhắc lại câu khẩu hiệu đã nhàm, nhưng Hollywood vẫn là điểm đầu mà bất kỳ cường quốc điện ảnh nào trên thế giới cũng phải dè chừng, vì họ sở hữu quá nhiều thứ, và bề dày lịch sử đủ để họ vẫn được tôn thờ như kinh đô điện ảnh. Mặc dù chính các hãng phát hành truyền thống cộm cán đang phải trực tiếp đối đầu với sự bùng nổ phim trực tuyến, nhưng con số 2,7 tỷ USD cho 10 phim đứng đầu mùa phim hè năm nay chỉ thấp hơn vài trăm triệu so với cùng kỳ năm 2019 dường như đã nói lên nhiều điều.
Năm 2020, cụ thể là từ đợt phim Hè "ám ảnh" nhất lịch sử khi Covid xuất hiện, các nền tảng xem phim trực tuyến gần như chiếm sóng. Người người nhà nhà đều phải sống trong những chuỗi ngày cách ly, giãn cách và tâm lý giải trí bằng việc xem phim trực tuyến hình thành mạnh mẽ. Theo tạp chí Time, Netflix có thêm 54,6 triệu người đăng ký mới chỉ trong hai năm 2020 - 2021. Với nguồn dữ liệu "khách hàng" tiềm năng, tất cả chúng ta đều thấy trong suốt hai năm qua, không chỉ Netflix mà các "đối thủ" của Netflix như Disney+, Hulu, Amazon Prime,... đều đầu tư ngân sách làm phim riêng, thậm chí bỏ không ít tiền mua bản quyền phát hành các phim điện ảnh danh giá vốn dĩ luôn chuộng hình thức chiếu rạp.
Thế nhưng, sau khi kết thúc năm 2021, cụ thể là vào tháng 3 năm nay, CNBC và Time đều đồng loạt cho biết Netflix lần đầu tiên có nhiều người dùng bỏ đăng ký hàng loạt (khoảng 200.000), thậm chí nhân sự của hãng phát hành trực tuyến này còn bị cho nghỉ việc! Câu chuyện ở đây là, việc chia sẻ mật khẩu của người dùng với nhau, đã dần "giết chết" Netflix, và tạo ra sự hồi sinh cho các rạp chiếu bóng. Dù không liên quan đến mùa phim Hè, nhưng việc làm "nóng" các rạp chiếu từ hai bom tấn “The Batman” và “Spider-Man: No Way Home” cho thấy, người ta bắt đầu lựa chọn việc giải trí ở bên ngoài, thay vì ngồi ru rú trong nhà, trước màn hình tivi!
Nhắc tới vụ chia sẻ mật khẩu, điều này khá dễ hiểu, bởi Netflix buộc phải đẩy kinh phí sản xuất kèm theo là phí đăng ký kênh, từ 17,99 USD đến 19,99 USD cho gói cao cấp và làm ảnh hưởng tâm lý người dùng. Chính nền tảng mạng càng dễ khiến họ chia sẻ hoặc bán rẻ tài khoản. Một yếu tố khác nữa, rất thú vị, khiến Netflix mất lượng lớn người dùng Gen Z (tuổi từ 18-24) là vì họ đang dần lãng quên việc xem phim, nhất là xem trực tuyến, thay vào đấy là sử dụng hai nền tảng video là YouTube và TikTok! Đáng nói, Gen Z lại chính là đối tượng dễ dàng bỏ tiền ra xem rạp, hoặc các dịch vụ giải trí bên ngoài!
Hồi tháng 4, tại sự kiện thường niên CinemaCon, có nguồn tin hê lên rằng tương lai Netflix sẽ cân nhắc việc phát hành phim cả ở hình thức rạp chiếu bóng, lần này là cú chơi ngoạn mục để chiếm hữu lượng lớn khán giả. Rõ là Netflix không thể "một mình một cõi" bởi sự bùng nổ quá lớn từ các kênh phát hành nội dung giải trí trực tuyến - một danh sách dài, khiến cho người dùng ngày càng có lựa chọn đa dạng. Lúc này, rạp chiếu bóng trở lại vị thế và vai trò của mình. Không biết liệu có phải hiệu ứng đám đông "cuồng chân" vì bị "giam cầm" nhiều tháng trời, mà mùa phim Hè vừa diễn ra là ví dụ cho sự "phát sáng"!
Không có phim "nguyên bản"?
Hai tác phẩm dẫn đầu doanh thu phim Hè năm nay là “Top Gun: Maverick” (683 triệu USD) và “Doctor Strange in the Multiverse of Madness” (411 triệu USD) đều là "tài sản" trước đó của Hollywood. Tức, toàn bộ nội dung và nhân vật trong phim đều đã được xây dựng từ các phim trong quá khứ. Rất may mắn, việc đầu tư kịch bản ngang hàng với kỹ xảo đã giúp hai phim này có điểm phê bình tương đối ổn. “Top Gun” của Tom Cruise đạt 78 điểm trên Metacritic và gom về tổng doanh thu toàn cầu tới 1,2 tỷ USD và được quảng cáo là phim ăn khách nhất lịch sử hãng phim Paramount! Phần phim mới của Doctor Strange tuy ít thành tích hơn nhưng lại tạo hiệu ứng viral, meme... khá mạnh nhờ thông điệp quảng bá phim "ăn tiền"!
Ba phim còn lại trong Top 5, đáng tiếc, lại vẫn chỉ là phim "tiếp theo" của phần phim trước bao gồm “Jurassic World Dominion”, “Minions: The Rise of Gru” và “Thor: Love and Thunder”. Doanh thu của cả ba phim ổn, nhưng nếu so sánh cụ thể thì lại thấp hơn chính phần phim trước của nó. Ngoại trừ Minions, hai phim kia bị giới phê bình chê tơi tả, Rolling Stone gọi “”Jurassic World Dominion là phim "nghĩa vụ, làm cho có, ráng vắt kiệt nội dung từ đống tro tàn". “Thor: Love and Thunder” có Christian Bale và Natalie Portman gỡ lại phần diễn xuất, nhưng vẫn sở hữu kịch bản nhạt toẹt.
Khán giả Mỹ khá dễ dãi, nếu so với 2019, cả 10 phim ăn khách nhất đều là 10 phim được đánh giá rất cao, trong đó có Avengers: Endgame và Once Upon a Time... In Hollywood! Phải chăng việc háo hức được ra rạp xem phim đã khiến họ "lờ" đi chất lượng? May thay, nửa cuối danh sách 2022 gỡ lại chút đỉnh: cả 5 phim đều là nguyên bản dù doanh thu không thể so bì với các năm trước. Elvis, Lightyear và Nope - cụm phim nhan đề "một chữ" gia nhập câu lạc bộ 100 triệu USD. Trong khi The Black Phone và Where the Crawdads Sing gây ấn tượng vì đều là phim kinh phí thấp!
Bom xịt và... bom tấn
Trong số 5 phim cuối Top 10, nổi trội nhất là The Black Phone của hãng Universal. Không biết có phải vì khan hiếm phim kinh dị cùng thời điểm hay không mà The Black Phone "thắng đậm" phòng vé với chỉ 18 triệu USD kinh phí thực hiện. Kinh phí này chỉ nhỉnh hơn chút xíu so với các phim độc lập thuần túy tại thị trường Bắc Mỹ và The Black Phone cũng không có ngôi sao, chiến dịch quảng bá phim cũng hời hợt ngoài câu châm biếm của Variety cho rằng phim "ghê hơn cả đại dịch". Rốt cuộc, câu chuyện về gã quái nhân chuyên sát hại trẻ em trong The Black Phone lại thành công, với nhiều sự khích lệ từ giới chuyên môn.
Nope, phim khoa học viễn tưởng pha màu sắc kinh dị của ông trùm phim toát mồ hôi Jordan Peele dù loạt Top 10, nhưng lại... huề vốn, thậm chí so với các phim đình đám trước thì Nope gần như là thất bại đầu tiên của Peele. Sở hữu dàn diễn viên thực lực trong đó có tài tử Hàn Steven Yeun, phim là hành trình đối diện với thế lực kì bí từ bên ngoài trái đất trước sự chứng kiến của gia đình Haywood vốn đã trải qua nhiều chuyện li kì trước đó. Ngốn 70 triệu USD sản xuất nhưng Nope chỉ thu được hơn 100 triệu USD, làm phép tính sơ thì phim gần như không thu lời!
Chung số phận với Nope, thậm chí tệ hơn, là trường hợp đặc biệt của Lightyear! Phim này do Walt Disney phát hành, tiêu tốn 200 triệu USD kinh phí mà thu về chỉ 225 triệu, tức là lỗ nặng! Tất cả cũng tại kịch bản dở, kéo theo đó là thể loại phim hoạt hình khoa học viễn tưởng không phải "gu" khán giả. Họ thích xem những cảnh đã mắt dù là kỹ xảo, bằng người thật, thay vì "ảo hoàn hảo" như Lightyear! Hơn nữa, kiểu phim sinh tồn ngoài không gian từng có Gravity, The Martian do các minh tinh tài tử đóng quá thành công trước đó, đâm ra khán giả bị chán!
Mặc dù câu chuyện bí ẩn mang màu sắc phim truyền hình thường thấy trên Netflix, nhưng Where the Crawdads Sing dựa theo tiểu thuyết cùng tên, lại vụt sáng dưới bàn tay nữ đạo diễn Olivia Newman. Tác phẩm chứa đựng dàn diễn viên trẻ trung, hấp dẫn bao gồm Taylor John Smith và Harris Dickinson thật sự là điểm sáng hiếm hoi của phim Hè năm nay. Tuy chưa thể so sánh với các phim "tuổi thiếu niên" coming-of-age kinh điển như The Perks of Being a Wallflower hay (500) Days of Summer... nhưng ít nhiều Where the Crawdads Sing gợi nhớ về dòng phim tuổi teen. Không lạ lắm khi nhà sản xuất Where the Crawdads Sing là Reese Witherspoon cũng vốn là diễn viên nổi lên từ loạt phim coming-of-age thập niên 90.
Phim bom tấn nghệ thuật duy nhất trong Top 10 phim Hè ăn khách nhất gọi tên Elvis, của đạo diễn Baz Luhrmann - người nổi tiếng với những thước phim huyền ảo lộng lẫy bậc nhất Hollywood từ Moulin Rouge! tới The Great Gatsby. Baz cũng chính là người đứng sau tạo nên hào quang cho Leonardo DiCaprio (Romeo + Juliet) và giờ đây ông lại "mát tay" khi lăng-xê gương mặt mới Austin Butler, nam diễn viên trẻ măng thủ vai huyền thoại Elvis Presley.
Elvis là một kỳ tích: hiếm có phim chiếu rạp nào dài hai tiếng rưỡi, lại là phim tâm lý tình cảm có yếu tố ca nhạc, hút khán giả nhiều đến vậy. Với kinh phí 85 triệu USD, Elvis mang về tổng cộng 270 triệu USD toàn cầu, minh chứng cho tên tuổi Baz và giúp khán giả có thêm niềm tin vào các phim đầu tư chuẩn mực. Mặc dù Elvis "chết yểu" tại thị trường Việt Nam song nó "sống tốt" tại thị trường Anh, Úc, Đức và Pháp. Có lẽ điều này là dễ hiểu vì Elvis Presley vốn dĩ là biểu tượng âm nhạc 60-70, nơi mà thế hệ khán giả quốc tế tiếp cận nhiều hơn.
Tuy không thể so về độ phủ sóng của Bohemian Rhapsody năm 2018 nhưng Elvis vẫn được nhận định là phim ca nhạc thành công sau đại dịch, với khả năng có thể tiến sâu vào giải Oscar ở các hạng mục kỹ thuật. Hơn nữa, Elvis không chỉ có bàn tay nhào nặn kì ảo từ đạo diễn, mà diễn viên trẻ Austin Butler cũng tạo hiệu ứng nhờ vẻ ngoài lãng tử, có nhiều điểm tương đồng với huyền thoại quá cố. Hollywood luôn chuộng các gương mặt trẻ tiềm năng, do đó, truyền thông dành cho Elvis khá ưu ái.
Nhìn chung, mùa phim Hè 2022 đã giúp Hollywood khôi phục dần thương hiệu của chính họ dù chưa thật sự giới thiệu tới công chúng những màn "chào sân" khó quên như Wonder Woman, hay Maleficent, Jurassic World... song ít nhiều, các con số khả quan đã mang tới hy vọng, rằng rạp chiếu phim vẫn đủ sức cạnh tranh với loạt nền tảng phát hành phim trực tuyến, cùng sự phát triển như vũ bão từ các series phim!
Năm ngoái trên tờ Independent của Anh, đạo diễn kỳ cựu Martin Scorsese nói rằng nền tảng trực tuyến đang "hạ giá" phim ảnh: "Tất cả dồn vào mẫu số chung, giảm thiểu mọi khuôn mẫu điện ảnh... người ta giờ không còn xem phim nữa mà là xem... nội dung". Trước đó Martin cũng đã chỉ trích việc từ bỏ rạp chiếu phim truyền thống để chạy theo phim trực tuyến. Điều này dường như ít nhiều tác động tới giới làm phim và ngành công nghiệp điện ảnh ở Hollywood.
