Phim hay nhất 2023: Các nhà phê bình chọn gì?

Năm ngoái, "Everything Everywhere All at Once" dẫn đầu danh sách bình chọn tổng hợp từ các nhà phê bình, đã giành chiến thắng trọng điểm tại Oscar với 7 giải trong tổng số 11 đề cử bao gồm Phim hay nhất, Đạo diễn xuất sắc nhất, Nữ chính xuất sắc nhất... Tác phẩm của Daniel Kwan và Daniel Scheinert mặc dù không xếp hạng nhất ở nhiều bảng xếp hạng nhưng lại chiếm số lần có mặt ở Top 10 nhiều nhất, thứ hạng cũng khá cao (thường nằm trong Top 3 hoặc Top 5), tổng hợp điểm số lại thì "Everything Everywhere All at Once" xếp hạng đầu tiên, bỏ xa hai tác phẩm cũng đình đám không kém năm đó là "TÁR" và "The Banshees of Inisherin". 

Năm nay, liệu các nhà phê bình, cây bút điện ảnh có tạo nên kỳ tích cho phim dẫn đầu bình chọn? Hãy cùng L'O khám phá 10 tác phẩm sở hữu bình chọn áp đảo năm qua: 

Martin Scorsese thuộc hàng ngũ nhà làm phim kì cựu, song chưa từng là "ông hoàng phòng vé" khi hầu hết các tác phẩm của ông chỉ hòa vốn, họa may thắng lợi đôi chút như "The Wolf of Wall Street". Có lẽ Apple hay Paramount hiểu được doanh thu của "Killers of the Flower Moon" không phải mục tiêu chủ đích, cái chính là họ muốn đặt để điện ảnh vào đúng vị thế của nó - một tác phẩm giá trị về nội dung, hơn là chuyện hốt bạc, và tất nhiên họ chấp nhận thua lỗ ngay từ đầu, bởi chiến dịch quảng bá phim không được đánh giá cao. Đổi lại, có lẽ cả Apple và Paramount đã đúng khi các nhà phê bình, báo chí... tích cực ủng hộ "Killers of the Flower Moon" dù thừa nhận thời lượng phim là thứ cản trở nó đến với số đông người xem. Trên chặng đua "tiền Oscar", "Killers of the Flower Moon" cũng đã ẵm vài danh hiệu, bảo chứng cho việc nó hoàn toàn có khả năng giành chiến thắng quan trọng tại Oscar năm sau. 

Với thủ pháp điện ảnh bậc thầy, không có yếu tố giật gân hay độc lạ, nhưng câu chuyện của "Killers of the Flower Moon" - câu chuyện về nỗi đau của người dân Osage đã được Scorsese, Leonardo, Lily Gladstone... tái hiện hoàn hảo, đầy cung bậc cảm xúc và đem đến trải nghiệm điện ảnh đúng chất Hollywood: hoành tráng, sống động, có chiều sâu. 

Mở màn vào dịp Hè, "đụng độ" cô nàng búp bê nóng bỏng "Barbie" nhưng "Oppenheimer" vẫn duy trì phong độ, trở thành phim có doanh thu cao thứ ba trong năm nay (hơn 900 triệu USD toàn cầu). Một lần nữa, Nolan chứng minh sức hút của ông dẫu "Oppenheimer" cũng là một tác phẩm dài dòng, khá ít các cảnh quay hành động mà chỉ chủ yếu tập trung vào những màn đấu trí căng thẳng, đòi hỏi sự tập trung và hiểu biết lịch sử của người xem. Độ nhận diện của phim tương đối cao, thế nhưng giới chuyên môn nhận định thành tích khả thi nhất của nó là... Nolan cho hạng mục Đạo diễn xuất sắc nhất, bởi anh đã 5 lần nhận đề cử Oscar nhưng chưa một lần chiến thắng. "Oppenheimer" xoay quanh Robert Oppenheimer, một nhà vật lý lý thuyết người Mỹ, hợp tác phát triển ra vũ khí hạt nhân đầu tiên. Bộ phim cũng khai thác câu chuyện về đời tư và hoạt động chính trị của ông. Nolan chứng tỏ khả năng dẫn dắt phim với nhiều lát cắt dựng dứt khoát, cùng với phần hóa thân tuyệt hảo của Cillian Murphy giúp nâng sức hút tác phẩm lên. 

Lựa chọn ra mắt tại LHP Sundance là bước đi khôn ngoan của hãng A24 khi họ thừa biết "Past Lives" vốn là một tác phẩm trữ tình tự sự, không "đao to búa lớn", không sử dụng ngôn ngữ sắc bén mà mang nét đẹp nữ tính, tinh tế rất cần có đối tượng khán giả đúng với nó. Và từ "cơn sốt nho nhỏ" tại Sundance, tác phẩm đã có một bước tiến dài, một đời sống bền bĩ nhờ khán giả của nó, cho đến tận giai đoạn cuối cùng của năm 2023. Mặc dù được xếp vào dòng phim lãng mạn, "Past Lives" lại chứa đựng ẩn tình phía sau câu chuyện về nhân duyên, tiền kiếp mang người xem đến với suy ngẫm rất đời thường. Điều ấn tượng là với phim đầu tay, nữ đạo diễn Celine không tham vọng quá lớn, nhồi nhét nhiều thứ, mà cô chọn chắt lọc, giản lược để mang tới vẻ đẹp tri thức cho tác phẩm của mình. Vì lẽ đó, chuyện tình có duyên không phận của cặp đôi nam nữ chính, đã giúp "Past Lives" xuất hiện trong nhiều bảng xếp hạng, trở thành phim độc lập hiếm hoi thành công nhất năm. 

Phim nhận được 5 đề cử Quả cầu vàng, lọt Top 10 của Viện phim Mĩ và được worldofreel công bố là phim hay nhất nửa đầu 2023 do 100 nhà phê bình bầu chọn. Thành công bất ngờ của "Past Lives" còn đem tới sự chú ý cho hai diễn viên chính là Greta Lee và Teo Yoo, trong đó Lee được dự đoán có thể ẵm đề cử Oscar đầu tiên trong sự nghiệp.

Có "hương vị" từa tựa như "TÁR" năm ngoái, một phim arthouse của một tác gia gạo cội, tuy nhiên ít may mắn hơn, câu chuyện "May December" thậm chí gây tranh cãi, phân cực nhiều hơn. Nội dung phim xoay quanh Elizabeth, một ngôi sao truyền hình đi "thực tế" gia đình của Gracie - một phụ nữ U60 một thời tai tiếng, thậm chí vào tù vì dan díu với... bạn của con trai mình, lúc cậu bé chỉ mới 13 tuổi! Đáng nói là, cậu bé Joe lại là một người Hàn nhập cư, có hoàn cảnh gia đình bất ổn. Chính vì nội dung nghiệt ngã, phần lớn khán giả cảm thấy bất an khi phải chứng kiến Elizabeth "tọc mạch" chuyện gia đình của Graice, thậm chí có ý định điên rồ là... giúp đỡ Joe thoát khỏi cảnh bị ràng buộc, do cô tin rằng giữa họ không có hạnh phúc... Câu chuyện giật gân, "nặng dose" nhưng Haynes lựa chọn phong cách trào phúng, để giản lược kịch tính của phim, thông qua diễn xuất tài tình của ba diễn viên Natalie Portman, Julianne Moore và Charles Melton.

Bên cạnh bối cảnh, phục trang, âm nhạc... tác phẩm còn được đánh giá cao nhờ diễn xuất của Margot Robbie - cũng là nhà sản xuất của phim, và tài tử Ryan Gosling - người có màn lột xác ngoạn mục với ca khúc nhạc phim "I'm Just Ken" có thể dẫn lối anh tới chiến thắng Oscar sắp tới. Nhìn chung, "Barbie" là biểu tượng Hollywood trong năm qua, khi đánh gục nhiều phim hành động, siêu anh hùng... để trở thành "con gà đẻ trứng vàng"!

Xếp thứ 6 là tác phẩm gây tranh cãi không kém, nhưng tranh cãi luôn là chủ đề trong mỗi phim của đạo diễn người Hy Lạp Lanthimos - người từng mang đến những thước phim giật gân qua "Dogtooth", "Loobster"... đầy tính biểu tượng. Trong "Poor Things", người hâm mộ bước vào tâm trí của Lanthimos - tâm trí đứa trẻ mang tên Bella, trong hình hài một phụ nữ trưởng thành! Bella đã chết trôi trên sông, nhưng được "cứu sống" nhờ liệu trình kỳ ảo, chỉ là khi tỉnh lại, cô hồi sinh như một đứa trẻ ngây ngô không biết gì về thế giới mình tồn tại. Người xem được du hành trong thế giới tưởng tượng khác biệt, dị thường của Lanthimos thông qua hình ảnh Bella khao khát khám phá chính mình, với hai người đàn ông tiềm năng trong cuộc đời cô. Ngôi sao Emma Stone đã có màn trình diễn xuất thần, vượt ra khỏi ranh giới và định kiến về tính dục, sắc thái... gợi nhớ tới màn thoát xác của Cate Blanchett trong "TÁR", thậm chí cũng như Cate, Stone còn được nhiều cây bút đánh giá hoàn toàn có khả năng thắng Oscar lần nữa với vai diễn thách thức này!

Không hoa mỹ mà rất trực diện, tác phẩm của nữ đạo diễn TRIET lôi cuốn người xem nhờ kịch bản gai góc và phần trình diễn sống động. Câu chuyện phim xoay quanh phiên xét xử nhà văn Sandra Voyter bị buộc tội sát hại chồng - một nhạc sĩ trên đà tụt dốc vì áp lực công việc và gánh nặng gia đình. Từ cái chết thảm khốc của người chồng đưa người xem bước sâu vào thế giới hôn nhân của họ, bên trong nội tâm Sandra và đặc biệt là bản ngã làm nghệ thuật của cả hai kẻ tri thức, có một đời sống bế tắc từ sau tai nạn khiến con trai duy nhất của họ bị mù lòa. Thủ pháp dàn dựng đan xen giữa quá khứ - cuộc hôn nhân trên bờ vực suy sụp, và hiện tại - phòng xử án nơi Sandra phải chứng minh bản thân vô tội. Sử dụng thoại, rất ít âm nhạc, và đặc biệt diễn xuất là cách mà TRIET dẫn dắt người xem suốt 152 phút, đi từ li kì, kinh ngạc, tò mò, thấu hiểu xen lẫn dằn vặt khi tới phút cuối cùng, mọi dự đoán của người xem mới được tiết lộ. 

"Anatomy of a Fall" giành được giải Cành cọ vàng tại LHP Cannes lần thứ 76 - vinh dự to lớn đối với Justine TRIET - một nữ đạo diễn vốn trước đó nổi tiếng với thể loại tâm lý tình cảm. Trên bục nhận giải, TRIET dành cơ hội lên tiếng nói về chế độ lương hưu tại Pháp, và điều này khiến tác phẩm của cô không giành được cơ hội đại diện Pháp tranh Oscar hạng mục Phim quốc tế. Tuy nhiên, "Anatomy of a Fall" vẫn có sự ủng hộ từ giới phê bình, đặc biệt ở châu Âu khi phim thắng giải Phim hay nhất LHP Châu Âu lần thứ 36, và được truyền thông Mĩ bình bầu là một trong 10 phim hay nhất năm. Cơ hội chiến thắng Oscar của phim nằm phần lớn ở hạng mục Nữ chính (Sandra Hüller). 

Mặc dù sở hữu dàn diễn viên (ensemble cast) đình đám nhưng tác phẩm không quá ồn ào hoặc được ưu ái nhiều trên mặt báo, bù lại, đạo diễn Wes Anderson vẫn giữ được phong độ nhờ ngôn ngữ điện ảnh hài hước, tầm nhìn thú vị về các vấn đề xã hội. Lần này, Anderson tiếp tục chọn bối cảnh siêu thực cho thập niên 50, nơi một sa mạc hư cấu chào đón các học sinh và phụ huynh thi đấu học thuật, vui chơi giải trí tại hội nghị Junior Stargazer. Cảm hứng của tác phẩm đến từ các câu chuyện về UFO, từng xảy ra trong thời kỳ hậu chiến ở Mĩ. Dàn sao bao gồm Scarlett Johansson, Tom Hanks, Adrien Brody, Margot Robbie, Hong Chau... tuy san sẻ đất diễn nhưng đều có màn xuất hiện ấn tượng, tạo hình đáng nhớ. Cũng như các tác phẩm trên, "Asteroid City" xuất hiện trong nhiều bảng xếp hạng tổng kết phim của năm từ các nhà phê bình, với thứ hạng từ 2 (trên The New Yorker) đến hạng 10 (trên IndieWire)... Điểm cộng lớn nhất và cũng là cơ hội để phim tranh đua Oscar nằm ở hạng mục Quay phim và Nhạc nền, tuy nhiên tại một số giải thưởng "tiền Oscar", tác phẩm vẫn nhận được đề cử Phim hay nhất và Đạo diễn xuất sắc nhất cho Wes Anderson. 

Glazer là một trong những đạo diễn "lười" nhất nước Mĩ, trong vòng 33 năm chỉ hoàn thành 4 phim truyện dài bao gồm "Sexy Beast" năm 2000, "Birth" năm 2004, "Under the Skin" năm 2013 và "The Zone of Interest" năm 2023. Ở mỗi tác phẩm, đạo diễn sinh năm 1965 này đều để lại dấu ấn đậm nét. Các phim của anh đều gây tranh cãi, trong đó "Birth" từng khiến minh tinh màn bạc Nicole Kidman lao đao vì tin đồn... khỏa thân đóng cảnh tắm chung với bạn diễn nhí. Trở lại 10 năm sau "Under the Skin", Glazer mang tới góc nhìn độc đáo, mới lạ về Đức quốc xã trong "The Zone of Interest" - bộ phim từng giành giải Grand Prize tại LHP Cannes hồi tháng 5 vừa qua. Mặc dù là nhà làm phim người Mĩ nhưng tác phẩm này được xếp vào hạng mục Phim quốc tế, với ngôn ngữ chính là tiếng Đức và hoàn toàn do diễn viên châu Âu đảm nhận.