Giải mã Melodic Rap: Tình hơn, mất "chất" hơn?

Sự xuất hiện của các chương trình về rap như Rap Việt và King of Rap đã kéo thời hoàng kim của nhạc rap quay trở lại. Nhạc rap nhận được sự quan tâm lớn từ khán giả đại chúng, các rapper có sân chơi để kết nối với nhau, hình thành các cộng đồng riêng vững chắc và chia ra thành nhiều trường phái cụ thể hơn. Sân chơi nhạc rap chưa bao giờ sôi động đến vậy, kể từ khi thời hoàng kim của rap từ cuối những năm 2000 phải nhường chỗ cho làn sóng teen-pop. 

Bên cạnh dòng chảy chính của nhạc rap mà khán giả vốn cho là gai góc, cá tính hơn bình thường thì có một nhánh rap “tình” hơn, giàu tính giai điệu hơn. Bởi vậy, nhánh rap này được công chúng ưa thích hơn cả, thậm chí, được gọi thành một “hệ rap" riêng trong chương trình Rap Việt. Đó là Melodic Rap.

Drake, will.i.am, Flo Rida, Nicki Minaj, Wiz Khalifa hay Doja Cat,.. là những rapper nổi tiếng nhất hiện nay bởi sự sáng tạo và pha trộn trên nhiều dòng nhạc, trong đó có cả pop rap. “Say So" của Doja Cat là một bản pop rap đặc trưng, pha trộn với nhạc disco tạo nên một bản hit gây nghiện đạt gần 1 tỷ lượt nghe trên Spotify. 

Tại Việt Nam, Melodic Rap được gọi phổ biến hơn với cái tên Rap melody. Rap melody đã nhận được sự chú ý lớn từ công chúng kể từ sau chương trình Rap Việt mùa đầu tiên năm 2020. Justatee và MCK đã làm sống lại Melodic Rap trong bản hit “Dân chơi xóm" thời thượng, bắt tai. JustaTee bày tỏ ngay lúc đó: “Ngày mà JustaTee làm âm nhạc kiểu rap melody từ những năm 2008 - 2009 thì số người nghe không nhiều, mình phải kiềm mình đi một tí để làm những thứ lớn lao hơn. Cho đến khi có Rap Việt, gặp được những người như MCK thì mình mới được quay trở lại những tháng ngày ấy.” Rapper MCK được coi là truyền nhân của Justatee ở dòng nhạc melodic rap. 

Ở Mỹ, dòng melodic rap từng là “con ghẻ" của nghệ thuật đường phố, không được chấp nhận bởi những người yêu rap “thực sự". Nhiều người cho rằng melodic rap là sự thỏa hiệp dễ dãi, thiếu nguyên tắc của nghệ sĩ để đổi lấy tính thương mại cho tác phẩm. Việc pha trộn giữa pop và rap đánh dấu một kỷ nguyên lụi tàn của văn hóa hiphop. Trong khi thị trường nhạc pop từng có ác cảm với dòng nhạc rap, mất cả thập kỷ để rap trở nên phổ biến như hiện nay. Sự hoà trộn giữa hai dòng nhạc đã tạo ra câu hỏi “Rap có đang mất chất hay không?”, chúng được in đậm trên các tờ báo, các diễn đàn, đi cả vào lời rap của rapper nổi tiếng Binz. 

"Nghe nói là rapper mất dần, 

Nghe nói là rap Việt mất chất" 

- "They said" (Touliver x Binz) - 

Việc sử dụng hiệu ứng autotune khá phổ biến trong dòng nhạc melodic rap cũng bị ném đá khi làm biến dạng giọng hát nguyên bản. Hiệu ứng autotune giúp chỉnh cao độ của giọng hát được chính xác, hoặc một cách có chủ ý, làm biến dạng giọng hát để phù hợp với ý đồ của người nghệ sĩ.  Nhiều nghệ sĩ cho rằng hiệu ứng này làm giọng hát thiếu đi tính đặc trưng, nghe giống như robot. Các quan điểm trái ngược cũng không bị lép vế. Rapper T-Pain coi autotune là một phần trong phong cách âm nhạc của mình, với quan điểm giọng hát cũng chỉ là một loại nhạc cụ, đừng cản trở bất kỳ sáng tạo nào lên giọng hát. 

Định nghĩa từ “chất" khi ấy chính là sự cố hữu, không muốn vượt ra khỏi những giới hạn, khuôn khổ trong âm nhạc. Nó kìm hãm sáng tạo, làm nên những bước lùi trong âm nhạc của nghệ sĩ. Khi ranh giới về các thể loại nhạc trở nên mờ nhạt, sự tự do pha trộn giúp tạo nên những màu sắc âm nhạc mới phóng khoáng hơn. Kết hợp pop và rap tạo nên dòng nhạc mới bắt tai, với những đặc trưng vần câu sâu sắc từ rap. 

Việc kết hợp các dòng nhạc một cách khéo léo, có chủ đích tạo nên những bất ngờ thú vị trong âm nhạc. Không có công thức nào ngoài sự sáng tạo để làm nên thành công của một bài hát. Sự nổi lên của Melodic rap là một dấu mốc đánh dấu thời kỳ mới phóng khoáng hơn trong âm nhạc, ranh giới giữa mainstream và underground được xoá mờ. JustaTee, một trong những người mở đầu của rap melody tại Việt Nam, cũng là người “từ underground đi lên mainstream" bày tỏ: “Nếu không ra ngoài ‘ánh sáng’, làm sao cống hiến được cho người nghe nhạc cái riêng của mình, phải không?”.