Ca nhạc sĩ Thành Luke: “Thoát khỏi trăn trở của người trẻ, ngoài xã hội có gì?”
Cuộc trò chuyện với Thành Luke thô ráp và chân thật, không bóng bẩy, soi chiếu cuộc sống của một người làm nhạc độc lập. Vào tháng 7 vừa qua, anh vừa cho ra đời album “Tên tôi là” góp nhặt những mảnh ghép của thành phố.
Chào Thành Luke! 1 năm sau khi rời ban nhạc Cá Hồi Hoang, cuộc sống của bạn như thế nào?
Chào bạn! Hmm, cường độ làm việc của Thành trong 1 năm qua khác xưa nhiều, chủ yếu ở nhà và đi du lịch gần. Thành cũng đọc thêm sách. Và, tôi đã làm gì nhỉ? Cứ để thời gian trôi qua thôi. Khi nghỉ ngơi, tôi thường chẳng nhớ bản thân đã làm gì.
Trong lúc nghỉ ngơi, Thành có nghĩ về chuyện sáng tác không?
Trong lúc nghỉ ngơi, Thành đã làm dự án The Luka Project để không quên việc viết nhạc. Thành thật mà nói, tôi thích viết nhạc hơn đi diễn.
Có những lúc nhớ sân khấu, nhưng khoảng thời gian hoạt động ban nhạc khá lâu trước đó “ngốn” khá nhiều năng lượng, nên Thành biết mình cần nghỉ ngơi nhiều hơn. Sau hơn 1 năm, Thành quyết định sẽ trở lại sân khấu vào tháng 10 tới.
The Luka Project đã ra mắt 2 album. Đây có vẻ là một cường độ làm việc khá dày đặc?
Đây là một điều bình thường với Thành. Viết nhạc giống như một therapy, để không mai một đầu óc. Những khi bạn buồn, cần giải tỏa thì liệu pháp với Thành là làm nhạc.
Là một người sáng tác tự do, Thành thuộc tuýp có kỷ luật hay dựa trên cảm hứng? Thành đã làm gì để tự nhắc nhớ việc làm nhạc, trong khi tự quản lý thời gian là một điều không hề dễ dàng?
Năm vừa qua, Thành thuần làm việc trên cảm hứng.
Mỗi sáng Thành đều tự hỏi, “hôm nay tôi sống vì cái gì?”. Nhiều khi tôi cũng lầy, không thể ngày nào cũng dậy đúng giờ, lịch trình cụ thể. Sự quan trọng của âm nhạc nhắc tôi giữ kỷ luật, sáng tác để không mai một đầu óc.
Những đối thoại, những mâu thuẫn với bản thân, bài hát nào phản chiếu điều đó rõ ràng nhất?
Bài nhạc nào cũng là mâu thuẫn. Chẳng hạn như bài “Hoài”, Thành nghĩ về bối cảnh chú Trịnh Công Sơn ngồi cùng những nghệ sĩ cùng thời. Thành sinh ra và lớn lên ở Đà Lạt nên không bận tâm về nó. Chỉ tới trường, về nhà. Giờ ngẫm lại, Thành ráng đi tìm kiếm những dấu vết ngày xưa, nhưng tìm không thấy. Trở về thời cuối những năm 60 đầu 70, khi miền Nam có biến động, tôi hình dung cảnh giới nghệ sĩ thời bấy giờ hoang mang không biết làm gì, nên đi hay ở. Thành tìm câu chuyện về những trăn trở đó, cố đặt mình vào họ, trong tâm trạng đi-ở, giữa biến động xã hội nhưng họ vẫn chọn ở lại, từ đó, Thành viết bài “Hoài” mang trăn trở của chính mình, yêu nước nhưng cũng dằn vặt khi điều bản thân muốn làm lại rất khó để làm.
Làm nghệ thuật mà, bạn sợ cái gì?
Album “Tên tôi là” gợi cảm giác về những khoảng lặng miên man, không biết anh làm trong bao lâu, làm như thế nào?
Tôi làm album trong khoảng nửa đầu năm 2024, 14 bài trong album gồm những cái tên ngẫu nhiên, không có liên kết với nhau. Đóng MV toàn bạn bè của Thành, quay bằng Iphone, vì tôi muốn sản phẩm đơn giản, “cây nhà lá vườn” hết sức có thể. Nhiều bạn từng hỏi Thành lời khuyên làm tác phẩm, bởi các bạn thường sợ bị đánh giá. Cũng từ đó mà Thành có cảm hứng làm “Tên tôi là” không suy nghĩ, đặt tên là xong. Qua tác phẩm Thành muốn để nhắn nhủ các bạn rằng, “hãy làm mà đừng overthinking. Nghệ thuật mà, sợ cái gì, cứ làm nó ra là xong.”
Vì sao bạn lại chọn con số 14 trong album này?
Vì Thành chưa ra album nào có 14 bài cả.
Còn chất liệu âm nhạc trong “Tên tôi là” thì sao?
Một ban nhạc mà tôi thích từng chia sẻ rằng, họ viết ra cả trăm bài, nhưng chỉ những bài vượt qua vòng Camp test - thường hát với guitar hoặc tối giản về nhạc cụ, mới đưa vào trong album. Đôi khi, những bài hát dở lại “trốn” sau một bản phối hoành tráng mà. Album tới của Thành sẽ gồm những bài vượt qua được “vòng cắm trại”.
Ở thời của “Hiệu ứng trốn chạy”, nhạc Thành sáng tác mang đến những câu hỏi hiện sinh, tách rời thực tại. Tôi tự hỏi, liệu việc làm nhạc độc lập có phần nào giúp Thành thoát khỏi vòng tròn tư bản của thực tại không?
Ở mỗi dự án, tôi đặt một góc nhìn khác nhau. Album “Hiệu ứng trốn chạy” dựa trên 4 nhân vật có tính hình tượng, là một phần thế giới của tôi và những người bạn đồng trang lứa. Câu chuyện về những nhân vật đó nối dài qua album thứ 5 của Cá Hồi Hoang.
Sau Covid, Thành bắt đầu làm album thứ 6 với những đề tài rộng hơn, hướng tầm nhìn về những người lao động dân dã ngoài kia. Tôi gần như thoát ra khỏi trăn trở của cộng đồng người trẻ và tự hỏi ngoài xã hội, người ta trăn trở cái gì?
Bài hát nào tượng trưng cho tinh thần xã hội ấy? Sau khi nghe bạn nói, tôi nghĩ đến bài “Hoa hồng”, về câu chuyện của người phụ nữ lao động ở những khu chợ cóc.
Cô Hoa đây rồi, cô Hoa hay ngồi ở một gánh hàng rong
Cô thu xếp vội, một chút nữa thôi rồi về bên nhà chồng
Tiệm hoa bên cạnh, cô Hoa liếc nhanh về một đóa thật xinh
Rồi nhớ tóc xanh, ở đó bức tranh cười tươi một mình
Đúng vậy, tôi liên tưởng về một cô bán hàng ở chợ, đời sống hôn nhân hơi đổ vỡ, không còn tình yêu mà ở lại với nhau vì trách nhiệm gia đình, rồi khi cuộc sống dẫn họ đến những lúc làm khác đi so với chuẩn mực đạo đức thông thường,... Đó là trăn trở phổ biến của thế hệ 7x, 8x mà Thành được biết. Xã hội có gì đó thiếu cân bằng, tôi muốn đưa chuyện đó vào bài “Hoa hồng”. Hay bài “Nhân” viết về một người cao tuổi cận kề cửa tử. Họ đau đớn, vừa muốn ở lại vừa muốn đi, người thân của họ cũng vậy.
Xin thêm một chút thôi
Để vòng tay ấm sưởi qua lớp áo
Khi bên ngoài lá rơi
- Trích từ bài "Nhân".
Và cảm hứng đằng sau những bài hát đó là gì?
Những bài hát vừa lấy cảm hứng từ đời thật, qua quá trình tôi đọc sách, xem phim, kết hợp nhiều nguồn khác nhau. Sáng tạo thì cứ tự do, vì chẳng có đúng sai. Hiện tại, Thành đang làm album mới. Đây là lần đầu tiên Thành viết về chính mình, hoàn toàn thực thà với bản thân. Viết về 14 người trong “Tên tôi là” là hơi nhiều rồi, bớt bớt lại.
Hoài niệm có khi là một thứ rực rỡ trong quá khứ
Thành kể rằng, bạn đã tìm lại cảm hứng ở nơi mình sống?
Đúng vậy. Khi làm “Tên tôi là”, tôi trở về Đà Lạt vài lần, lang thang, kiếm bảo tàng ngóc ngách. Rất khó để lần về dấu tích lịch sử của thành phố, kể cả khi đi qua những bảo tàng, tìm gặp những người cha chú của thời trước. Tôi tìm kiếm hội quán văn nghệ sĩ, những ngóc ngách của Đà Lạt. Hoài niệm là tìm thứ gì đó rực rỡ trong quá khứ, nếu nơi đó trong thực tại không như mình muốn. Bây giờ, mỗi lần về Đà Lạt, tôi lại thấy một khác, đông hơn, sầm uất hơn, xung quanh nhà cửa chen nhau. Hồi Thành nhỏ, chung quanh nhà không có gì, chỉ vườn đất mà thôi.
Thành nói về hoài niệm, bạn có nghĩ rằng, hoài niệm khiến người ta già đi không? Như cụ bà Nostalgia trong “Inside Out 2” chỉ bước ra 2 lần trong suốt bộ phim vậy.
Haha. “Hoài niệm từ từ đã, chưa tới lượt cô đâu,” Thành vẫn nhớ tụi trẻ cản bà Nostalgia như thế.
Có chứ, nghĩ hoài những gì trong quá khứ sẽ làm chúng ta già. Hơi tội cho bà già, đối với Thành, hoài niệm là thứ để lâu lâu ta nhắc lại, dùng hoài niệm làm tiền đề sáng tạo cái mới hoặc để có kế hoạch, cảm hứng trong tương lai thì lại là chuyện khác.
Vậy nếu được làm một nhân vật bất kỳ, Thành muốn trở thành ai?
Thành chắc không phải là bà “Nostalgia”. Tôi muốn làm Joy nhất, Joy vui chết đi được, chẳng lo cái gì.
Làm Joy thì đâu thể viết nhạc được, phải không?
Thì đó, bản chất Thành chắc là con Sad rồi.
Thành thích viết nhạc hơn là đi diễn. Vậy việc lên sân khấu tạo cho bạn thêm năng lượng hay làm mất đi?
Câu hỏi rất hay. Trước khi lên sân khấu, Thành khá lười vì lúc đó gặp rất nhiều người, rồi chui vào phòng chờ tới nửa ngày, rất nhiều thời gian chết. Nhưng đến khi bước được lên sân khấu thì đã lắm, cảm giác như năng lượng của tất cả mọi người ở dưới truyền đến mình, rất sung sướng.
Bên cạnh viết sách và viết nhạc, Thành còn sở thích gì không?
Nhạt nhẽo lắm. Thành thích coi đá banh, đi siêu thị chỉ để coi người ta trưng đồ, chẳng mua gì.
Bên cạnh việc làm album, còn dự định sách vở của Thành thì sao?
Đầu tiên, Thành định tái bản cuốn “For the beginning, L”, nếu khó quá thì ra mắt sách nói. Thành chưa có cảm hứng viết cuốn mới, nhưng cảm hứng chắc sắp tới rồi.
Ảnh: FBNV
