#FamilyIssue - Kiên Ứng và cha Ứng Duy Kiên: “Cảm nhạc là thứ bố đã truyền cho tôi”
Nghệ sĩ Ứng Duy Thịnh nhìn đời bình lặng, hướng tới sâu sắc trong tâm thức con người. Nghệ thuật của Kiên Ứng lại hướng tới tìm vẻ đẹp trong sự ồn ào, náo nhiệt của nhịp sống.
Nhà Hát Quân Đội, khoảng năm 2001
Đạo diễn Kiên Ứng: Đó là nơi đầu tiên tôi xem kịch múa “Đất nước” của bố. Lúc đó mới 9, 10 tuổi, tôi chỉ cảm thấy hào hùng và hay. Hồi bé, tôi quan tâm nhiều hơn đến các môn nghệ thuật phương Tây, thích văn hoá rock và hip hop hơn là múa. Vì thế, khi xem kịch múa của bố, tôi chủ yếu theo dõi về diễn xuất, trình tự câu chuyện.
NSND Ứng Duy Thịnh: Tôi đưa Kiên tới lớp múa tạo nguồn khi cậu mới 5, 6 tuổi. Lúc đó, Kiên thấy mấy em bé cùng tuổi đang ép dẻo, đứa nào cũng khóc nên sợ hãi lắm, không dám tham gia (cười). Khi nhìn thấy cây piano, Kiên chỉ cho tôi: “Bố, con muốn học cái này”. Kiên được học bổng ở Nhạc viện suốt 10 năm, tôi cũng vui vì con tìm ra con đường riêng của mình.
“Cảm nhạc là thứ bố đã truyền cho tôi”
Kiên Ứng: Nhớ ngày xưa bố làm múa ở công ty, đến khi về nhà bố lại hay hát hò, tự đệm đàn. Tôi cũng được ảnh hưởng từ đó. Người chơi piano không chỉ cần đánh đúng kỹ thuật, mà còn cần tạo sắc thái qua việc dừng, nghỉ, nhanh, chậm, mạnh nhẹ để chạm tới cảm xúc người nghe. Nhờ học đàn, sau này làm gì tôi cũng có sự mềm mại ở trong. Làm công việc quay phim, đạo diễn hình ảnh có khi khô khan, tôi nghĩ mình có lợi thế không nhỏ khi đã quen cảm nhạc từ nhỏ, từ đó, phân cấu trúc, nắm được ý của nghệ sĩ, khi dựng phim cũng có tiết tấu trong đó, khiến tác phẩm giàu cảm xúc hơn.
NSND Ứng Duy Thịnh: Âm nhạc đã nâng đỡ tôi rất nhiều, tôi tin âm nhạc làm con người ta đẹp lên, nhân văn hơn. Lúc trẻ, tôi cũng buồn, bế tắc trong công việc chứ. Tôi lên mái nhà, bật bản giao hưởng số 9 của Beethoven - một bản nhạc cách đây mấy trăm năm nhưng vẫn giàu sức lay động cho đến nay. Những bản nhạc không lời có sức mạnh kỳ lạ, tạo không gian để ta tưởng tượng. Lúc đó, tôi gạt nước mắt, bước xuống thang và tiếp tục chiến đấu. Với tôi, âm nhạc là bảo bối để vượt qua bế tắc, những lúc mà nói ra sợ người ta không hiểu mình. Nhờ âm nhạc, Kiên cũng sẽ vững tâm để độc lập sống mà không cần những lời khuyên của tôi. Bố con tôi ít khi trò chuyện, ít lắm. Sách vở và nghệ thuật là cách để tôi gần gũi con.
Hà Nội, năm 2014
Kiên Ứng: Sau khi đã ổn định mọi thứ về kinh tế, gia đình (vợ mang bầu), tôi cảm thấy mình cần mạo hiểm một chút, thay đổi quan niệm cũ, làm nhiều thứ chứ không ở lì một chỗ. Tôi cũng lo sợ, nhưng nhìn lại, nếu ở Hà Nội thì chưa chắc tôi phát triển như bây giờ. Năm đó, tôi vừa muốn chứng minh khả năng với bố mẹ, vừa tự xác định là bản thân đang xây dựng cái gì đó mới.
Khi tôi nói về dự định Nam tiến, mẹ tôi khóc, bố thì im lặng. Chắc 2 cụ cũng lo, vì khi vào Nam, 2 vợ chồng tự lo hết, ông bà sợ chứ.
Thời gian đầu khá khó khăn, tôi phải làm nhiều nghề khác nhau. Tôi mở một quán bar nhỏ, đến khi kinh doanh ổn định và có lợi nhuận mới quay lại với nghề đạo diễn. Khi đã ổn định, tôi mới kể mọi chuyện với bố mẹ. Tôi không muốn mọi người lo lắng.
NSND Ứng Duy Thịnh: Bữa ăn hôm đó, Kiên đột ngột nói rằng, “mai con sẽ vào Sài Gòn”. Bác gái khóc, tôi chỉ hỏi Kiên sau khi đã lấy lại bình tĩnh: “Con có nhà chưa? Có việc chưa?”. Có rồi thì tuỳ con. 22 tuổi chưa lớn đâu. Tôi không giận, mà tôi nghĩ Kiên đã hơn tôi. Ở tuổi Kiên, tôi chưa làm được vậy. Tôi có niềm tin với sự ra đi của Kiên, tung giữa biển cho con vùng vẫy. Bố ở trên bờ với cái phao trên cổ, nhìn theo, chờ chìm thì tung phao nhưng may quá, con mình vẫn dũng cảm vượt sóng. Đó là quan điểm của tôi về Kiên, về nghề. Vì trong văn hoá nghệ thuật, sáng tạo là cá nhân. Không ai sáng tạo thay ai được.
Tháng 7/2024, đạo diễn Kiên Ứng
thử sức với nghệ thuật trình diễn
NSND Ứng Duy Thịnh: Tôi ít khi xem MV hay các màn trình diễn của con, được biết Kiên đạo diễn các tác phẩm của ca sĩ nổi tiếng như Thu Minh, Tóc Tiên,... Có lẽ đúng, cứ để cậu ấy tìm con đường riêng cho mình, không ai bắt chước ai. Tôi và con càng đi càng xa nhau, nhưng bản chất giống nhau là luôn tìm tòi chịu khó. Có hôm tôi thấy Kiên làm đến 3-4 giờ sáng, thương lắm. Tôi không nhắc nhở con. Tôi thấy bản thân trong hình ảnh của con, cũng từng thức khuya làm luận án, đỗ thủ khoa, cũng một thân một mình ở Nga hơn 7 năm. Như cầu thủ phải rèn đôi chân, người làm nghệ thuật phải rèn văn hoá.
Kiên Ứng: Nếu có cơ hội, tôi cũng muốn một lần thử tiếp nối bố trong các đề tài truyền thống. Vì làm sản phẩm dân gian truyền thống là cần thiết để phát triển đất nước con người, không chỉ làm để thoả mãn cái tôi cá nhân.
NSND Ứng Duy Thịnh: Sau những năm ở Sài Gòn, tôi thấy Kiên đã vững vàng, có đam mê, có gia đình, vậy là ổn. Thời gian đầu, tôi đeo hình tượng “phao cứu sinh” để nâng đỡ con khi khó khăn, nhưng giờ chắc “cu cậu” không cần rồi.
Cuộc trò chuyện bên lề
Thành quả lao động đầu tiên của bạn?
NSND Ứng Duy Thịnh: Thời của tôi chưa phổ biến nghệ thuật giải trí. Lương từ vở kịch đầu tiên, tôi để dành mua cái giường, rồi mới dần dần mua đồ đạc trong gia đình.
Tôi không để lại vật chất, của nả cho Kiên, mà cho con cái tinh thần. Tôi nghĩ tư tưởng, tinh thần thì dùng mãi không hết. Tôi nói với Kiên, trái tim người sáng tạo gần với trái tim cộng đồng thì sản phẩm mới được công nhận. Phải tìm chất tinh túy của cuộc sống, dùng kỹ thuật thể hiện tinh tuý ấy mới là hay.
Kiên Ứng: Tôi cũng giống bố, tháng lương đầu tiên để ra mua nội thất gia đình. Lúc mới vào Sài Gòn, tôi chưa đủ tài chính nên ở chung với ekip 7 người. Tôi cảm thấy sự thành công, tự lực bằng 2 bàn tay trắng thì mới thoả mãn.
Nếu hai bố con làm chung một tác phẩm, hai người sẽ tưởng tượng đến chủ đề gì? Và nếu không đồng thuận thì hai người sẽ xử trí ra sao?
NSND Ứng Duy Thịnh: Đó sẽ là một tác phẩm về tâm lý. Thế giới nội tâm con người chuyển động dữ dội lắm. Tôi muốn lấy nước mắt khán giả, hoặc đem đến nụ cười cho họ.
Kiên Ứng: Những ý kiến đa chiều sẽ làm tác phẩm có nhiều thứ hơn.
NSND Ứng Duy Thịnh: Việc mâu thuẫn ý kiến cũng phải quy về một sự thống nhất, hướng đến mục đích cuối là tác phẩm. Không đồng thuận chỉ là quá trình biểu hiện, phương thức khác nhau thôi.
Nếu một ý tưởng được đưa ra, tất cả đều đồng ý thì không bao giờ có một sản phẩm thú vị. Cuộc sống đang đề cao tính phản biện. Tôi thì như sân ga cuối đời rồi, như là một khán giả, góp ý được thì góp, không so sánh, làm thay hay so hay-dở với Kiên (cười).
Kiên Ứng: Xây nhà cần gạch đá mà. (cười)
CREDITS:
Editor: Y My
