Love & Life

L’OFFICIEL BookClub: "Con thỏ nguyền rủa", tội ác vây bủa

Trong nền văn chương đương đại Hàn Quốc, nếu liệt kê 3 nhà văn nữ thành công trên trường quốc tế bởi nhãn quan và văn phong độc đáo, thì Han Kang, Bae Suah và Chung Bora là 3 cái tên không nên bỏ qua.

blackboard plant vegetation wood

Cõi người cô độc

Họ đều là những nhà văn có cá tính mạnh, tạo được cho mình một dấu ấn riêng. Nếu Han Kang nổi bật với sự trầm uất, Bae Suah gây ấn tượng với màu sắc siêu thực thì Chung Bora tuy là người đi sau, nhưng lại gần như tiên phong, góp phần giới thiệu tiếng nói khoa học – viễn tưởng độc đáo đến từ quốc gia châu Á này. Vào năm 2022, tập truyện “Con thỏ nguyền rủa” được đề cử cho giải Booker Quốc tế. Nó lọt vào vòng chung khảo, trở thành hiện tượng của văn học xứ sở kimchi, từ đó khẳng định vị thế của quốc gia này trên bản đồ văn học thế giới.

Gồm 10 truyện ngắn, đây là tác phẩm khai thác và khám phá những góc khuất tăm tối nhất của tâm hồn con người. Từ một con thỏ làm ra để nguyền rủa, cô công chúa bước đi giữa bao la xứ cát… cho đến cuộc chiến của người và robot hay giữa phụ nữ với cả xã hội… Tất cả đã được nhuận sắc qua lăng kính văn chương thú vị, nhưng không phải là những màu tươi sáng rực rỡ, mà đó là sự khốc liệt và đây thương tổn, nơi những giá trị cơ bản bị đạp đổ và cả xã hội dường như u mê chạy theo mục đích mơ hồ với lòng tham, tỵ hiềm, đố kỵ và mù quáng.

Một điều dễ nhận thấy trong tác phẩm này là tất cả nhân vật của Chung Bora đều sở hữu trong mình một sự cô độc. Họ cô độc giữa một xã hội giãn nở các chiều, nơi tưởng đã rất đủ đầy thế nhưng chỉ là một cái phễu không đáy, nơi những điều tốt không được gạn lọc mà trôi tuột đi dưới những định kiến. Từ cái cô đơn ban đầu, trong họ trỗi dậy sự biến chất, cộng với thời thế giờ đã thay đổi, tất cả hòa thành đời sống không thể đoán định. Như Chung Bora chia sẻ, màu sắc kỳ bí trong “Con thỏ nguyền rủa” không phải tạo ra chỉ để gây sốc, mà là một sự phản kháng với xã hội này, khi nữ tác giả không thể hiểu được cung cách vận hành và bất lực phán đoán nó sẽ ra sao. Sự mơ hồ ấy, cảm giác hoài nghi ấy đã ám vào các nhân vật, và là đại diện cho chính con người hiện đại nói chung cho cuộc sống hiện nay.

art animal mammal

Xã hội ấy thật phức tạp, nơi con người phải tìm lấy sự an ủi qua robot, nơi những bóng ma với đầy thứ kỳ dị xảy ra trong cuộc sống thường ngày. Nó man rợ, hỗn tạp và không ngừng tranh chấp, nó làm tăng mức độ hỗn loạn của cảm xúc con người và đẩy họ đến vực sâu không đáy. Chính vì nhận thấy không gian đó, mà các truyện ngắn của Chung Bora đều khá đen tối và không dễ cảm. Chúng dẫn ta vào thế giới trơ kiệt cảm xúc nhưng rồi thúc mạnh ta bằng những tình tiết không thể đoán trước, qua đó càng làm rõ hơn sự bất lực của con người hiện đại.

Văn hóa trả thù

Cũng như tựa đề tập truyện, xuyên suốt tác phẩm đều thấy hiện lên văn hóa trả thù. Đây thường được xem là một trong những triết lý sống đặc trưng của người Hàn, và còn được coi như một trong những lý do khiến quốc gia này vươn đến thành công như hiện nay. Nó là sự căm giận được tích lũy qua thời gian và không thể được giải tỏa trong suốt nhiều thế hệ. Đó có thể là giữa người với người, giữa người với máy móc và giữa người với xã hội. Có thể nói ở mặt nào đó, Chung Bora đã rất thành công khi tái hiện được những điều này, qua đó phơi bày hiện thực vô cùng khốc liệt.

Giữa người với người đó chính là sự tham lam cũng như tỵ hiềm. Chẳng hạn trong truyện cùng tên với cả tập truyện, ta thấy đó là lời kể của người chuyên làm đồ vật để nguyền rủa người khác. Bởi để trả thù cho người bạn thân, ông đã làm một con thỏ để trả thù công ty rượu cạnh tranh, người dùng hóa chất để làm rượu rẻ hơn, bán được nhanh hơn, khiến người nặng lòng với thức uống truyền thống như bạn mình phá sản và rồi qua đời. Bằng đèn bàn hình con thỏ, Chung Bora sử dụng đặc tính sinh sản nhanh của loài vật này để nó ăn dần ăn mòn tất cả tài liệu, giấy tờ, tài sản cho đến cả con người của gia đình đối thủ ấy. Điều đó cũng có thể thấy ở truyện “Bẫy”, nơi con cáo có máu biến thành vàng ròng để khơi nên lòng tỵ hiềm cũng từng bước trả thù người đàn ông, bằng cách “chen chân” vào huyết thống của dòng tộc này...

Hướng về tương lai, giữa người với công nghệ, Chung Bora cũng theo bước Isaac Asimov để viết về một thế giới robot dần bước làm chủ, và con người thành nô lệ cho chúng. Sự kinh dị của truyện ngắn này không nằm ở bản thân cốt chính vì ít nhiều nó đã quá quen thuộc với nhiều tác phẩm ta đã xem qua, mà nằm ở việc tiên tri, khi chỉ sau 5 năm tác phẩm ra mắt, bộ phim “M3GAN” của Hollywood dường như tái hiện toàn bộ chủ đề chính này, và cho ta thấy những công nghệ hay nguyên lý xây nên cốt truyện không còn viễn vông. Chúng là mạng wifi nội bộ, là mua sắm qua internet… và những ý tưởng ngày càng trở thành hiện thực, đang đến rất gần.

Cũng như tựa đề tập truyện, xuyên suốt tác phẩm đều thấy hiện lên văn hóa trả thù.

Giữa người với xã hội, Chung Bora cũng có màn trả đũa bất ngờ khi nhắc đến phong trào 4B - khi phụ nữ Hàn Quốc từ chối kết hôn và sinh con bởi những áp lực gia đình đè nặng lên bản thân kinh. 2 truyện ngắn xuất sắc nhất gồm “Cái đầu” và “Hành kinh” đã cho ta thấy cách vấn đề này được tái hiện và thể hiện khác biệt. Một đứa con song sinh được tạo nên từ chất thải, sinh sống trong bồn cầu rồi đến một ngày giành lại tiếng nói, bởi sự vô cảm và thiếu cảm xúc từ chính những gì đã tạo nên nó, trong khi một sinh linh vì thiếu đi cha để rồi hiển hình dưới một khối máu… Bằng những liên tưởng thú vị nhưng không kém phần đáng sợ, Chung Bora đã tạo nên một hình ảnh vô cùng ám ảnh, có sức công phá còn mạnh mẽ hơn cả ngàn lời nói hay trăm cuốn sách đã khai thác chúng.

Cá tính văn chương thú vị

Và hẳn nhiên, những điều nói trên sẽ không được truyền đi một cách hoàn hảo nếu không nhắc đến nghệ thuật viết khác lạ và đầy ấn tượng của nhà văn này. Truyện ngắn là một thể loại vô cùng khó viết, bởi dung lượng tuy ngắn nhưng phải làm sao truyền tải được những thông điệp ngang hàng với một tiểu thuyết không dễ thực hiện. Nhưng Chung Bora cho thấy tài năng đặc biệt của mình. Để so sánh, ta có thể thấy truyện ngắn cùng tên đạt đến tầm vóc của những Chekov hay Alice Munro, khi không thừa không thiếu một thông tin nào, chúng được cài cắm một cách kỹ càng và rất thú vị. Qua việc trả thù cho người bạn bán rượu truyền thống ở mình, ta thấy ở đó một sự phân chia tầng lớp xưa, khi giới yểm bùa thường được coi là thấp kém. Ta thấy ở đó sự vận động của thị trường, khi rượu rẻ lên ngôi và cả sự yếu thế của người lao động hay cả phụ nữ, khi họ bị buôc phải im tiếng trước bất công...

Ở những truyện khác, Chung Bora cũng tạo ra một cách viết hoàn toàn ấn tượng, với văn phong lạnh lùng, sắc sảo và thường trực không cảm xúc. Những truyện như “Cái đầu”, “Hành kinh”, “Tạm biệt, tình yêu của tôi”… gợi ta nhớ đến cách viết nghịch dị của Flannery O’Connor hay Yoko Ogawa, khi giá trị nhân văn bị xuyên thủng để chỉ còn đó một hiện thực man rợ. Những tình tiết này đánh thẳng vào trong người đọc, gây nên một cơn sửng sốt không thể quên được với tính khốc liệt và sự không đoán trước đó. Ở mặt này, nữ tác giả xứng đáng là một trong những tên tuổi hàng đầu của văn chương đương đại Hàn Quốc, với phong cách tuy học hỏi từ các nhà văn đi trước, nhưng cũng pha lẫn vào đó tính huyền ảo thú vị.

head person face adult female woman photography portrait body part neck
Ở những truyện khác, Chung Bora cũng tạo ra một cách viết hoàn toàn ấn tượng, với văn phong lạnh lùng, sắc sảo và thường trực không cảm xúc.

Một khía cạnh khác cũng không thể không bỏ qua là cách mà Chung Bora mở rộng ranh giới tác phẩm của mình. Bên cạnh những truyện giật gân, được viết theo lối hiện đại của văn chương Tây phương mà cô nghiên cứu, giảng dạy; thì nguồn truyền thuyết, các truyện dân gian của các quốc gia châu Á cũng được pha trộn một cách ấn tượng. Nó vừa hiển hình một nhà văn nằm ở ngã ba giao thoa Đông – Tây, vừa mang đến không gian truyện khác lạ, góp phần lý giải cho thành công của nó ở trường quốc tế, bởi lẽ độc giả nơi đây chưa từng nhìn thấy thứ gì như thế. Một “Xứ cát” của Herbert nhưng giờ Paul Atreides đã được thay thế bằng công chúa thảo nguyên, một “Gladiator” phiên bản điện ảnh đã được chuyển thành những võ đài làng, nơi bản sao của Prometheus đã sống cũng như tồn tại bởi một con chim chuyên hút tủy người… Chính những giao điểm nói trên làm nên nét thú vị của Chung Bora, để khi càng đọc ta càng khám phá ra những điểm mới trong sáng tác của nhà văn này.

Có thể nói “Con thỏ nguyền rủa” là một tập truyện sẽ khiến độc giả cảm thấy sửng sốt và e sợ vì tính bạo liệt, trần trụi và thô ráp của nó, nhưng cũng qua đó ta hiểu hơn về một thế giới hay xã hội ngày càng lạnh lùng và khốc liệt hơn, để trong khoảnh khắc nào đó, có thể bằng hành động nhỏ, ta dần xoay chuyển được tảng băng này. Kết hợp giữa tưởng tượng không biên giới và nghệ thuật viết đỉnh cao, đây là tập truyện xứng đáng nằm ở những vị trí đầu khi nhắc đến văn chương Hàn Quốc đương đại.

 

Recommended posts for you