Virgil Abloh: Vị thủ lĩnh da màu đầu tiên của một nhà mốt xa xỉ
Người ta bảo Virgil chỉ là kẻ ngoại đạo, có người còn thẳng thắn trách móc anh đã “phá bĩnh” làng thời trang cao cấp - nhưng đạp lên trên tất thảy sự không hài lòng, Virgil vẫn ở đó, xây dựng nên những thành tựu có tiếng vang nhất, theo một cách bình thản và lặng lẽ nhất.
Một ngày cuối tháng 11 bỗng trở nên ảm đạm hơn bao giờ hết khi làng thời trang bỗng mất đi Virgil Abloh. 8 năm ngắn ngủi của sự nghiệp, Virgil có lẽ là con người bị gán cho nhiều cái tên nhất, từ “kẻ ngoại đạo”, “gã kỹ sư tầm thường”, “kẻ phá hoại”, cho tới “ông hoàng tạo hype”, “ông hoàng tiếp thị”,... Chúng ta có thể tranh cãi về danh xưng hợp lý nhất cho Virgil, nhưng không thể phủ nhận được sự đa tài gắn với nhiều vai trò, cũng như tầm nhìn và ảnh hưởng mà anh đã để lại cho làng thời trang.
Một đứa trẻ nhạy cảm cùng âm nhạc
Sinh ra và lớn lên tại Chicago dưới bàn tay chăm sóc của cặp vợ chồng gốc Ghana, Virgil Abloh đã sớm có niềm yêu thích với kiến trúc và kết thúc với bằng tấm bằng cử nhân ngành kỹ sư xây dựng tại trường Đại Học Wincosin-Madiso, sau đó là bằng thạc sỹ chuyên ngành kiến trúc ở Viện Công Nghệ Illinouis. Virgil có niềm say mê với Kiến trúc giải tỏa kết cấu thời hậu hiện đại - có lẽ, đây cũng là yếu tố ảnh hưởng đến các thiết kế sau này của anh.
Tuy nhiên, giống như bao cá nhân gốc Phi khác, Virgil Abloh cũng chịu ảnh hưởng rất lớn bởi văn hóa Hip Hop, với thuở đầu là trên phương diện âm nhạc. Anh bắt đầu sự nghiệp DJ của mình ở tuổi niên thiếu với nghệ danh Flat White, biểu diễn sau giờ học tại các bữa tiệc nhỏ. Sau này, Virgil xuất hiện trên sân khấu của những lễ hội âm nhạc lớn như Lollapalooza, Tomorrowland và Coachella, cũng như đã bí mật sản xuất một số bài hát cùng Kanye West và Drake. Khi đã trở thành một NTK, anh luôn tự làm nhạc nền cho show diễn của mình và thậm chí còn biểu diễn trong chính bữa tiệc hậu show diễn đó.
Kanye West & Virgil Abloh - nhân đôi sức mạnh cho một tiếng nói chung
Sau khi hoàn thành đại học Abloh đã gặp West khi cùng tham gia thực tập tại Fendi vào năm 2009. Một tình bạn đẹp giữa hai cá nhân da màu tài năng, đồng hành với nhau từ âm nhạc cho đến thời trang đã bắt đầu từ đó.
Năm 2010, Abloh trở thành Giám đốc sáng tạo của Donda, công ty của Kanye West. Anh chịu trách nhiệm thiết kế cho hai album đỉnh cao trong sự nghiệp của West - My Beautiful Dark Twisted Fantasy và Watch the Throne hợp tác cùng Jay-Z (sau đó đã nhận được đề cử Grammy ở hạng mục Best Recording Package). Với mạng lưới quan hệ rộng rãi của mình, Virgil cũng đảm nhận vị trí chỉ đạo nghệ thuật cho rất nhiều sản phẩm của Kid Cudi, 2 Chainz, A$AP Rocky và Lil Uzi Vert.
Lách qua khe cửa hẹp và trở thành ông hoàng tạo “Hype”
Virgil, người không hề có kiến thức chuyên môn về thiết kế thời trang, đã bắt đầu sự nghiệp bằng cách thành lập thương hiệu Pyrex Vision năm 2012, mua lại những chiếc áo flannel không còn được sản xuất nữa của Ralph Lauren để in chữ "PYREX" cùng số 23 sau lưng và bán lại chúng với con số cao gấp nhiều lần so với giá bán lẻ ban đầu. "Hàng loạt sản phẩm thời trang đường phố này của Virgil rõ ràng nợ một lời xin lỗi trước những gì Riccardo Tisci đang làm tại Givenchy lúc bấy giờ" là nhận định của người trong giới.
Vào thời đại kim tiền này, khi mà Ready-to-wear mới là mũi nhọn làm nên tên tuổi chứ không phải Haute Couture thì kinh tế đôi khi quyết định thời trang. Những thiết kế của Virgil Abloh về cơ bản là dễ dùng, dễ mặc, bắt kịp xu hướng. Sau những thành công nhất định chỉ trong vỏn vẹn một năm, Virgil vẫn quyết định đóng cửa Pyrex Vision, tuyên bố đây chỉ là "một dự án ngoài lề" và một trải nghiệm nghệ thuật, cũng như là một cách để khám phá thị trường.
Virgil đã thực sự “tổng tiến công” làng mốt khi thành lập nên thương hiệu Off-White vào năm 2013, đặt trụ sở tại Milan, Ý. Với chiếc logo kẻ sọc chéo cùng tông màu đen trắng chủ đạo, anh đã tạo nên một trong những bộ nhận diện thương hiệu nổi tiếng nhất trong khoảng thời gian này. Họa tiết kẻ sọc chéo lúc bấy giờ bỗng dưng xuất hiện mọi nơi trên đường phố, lọt vào ống kính của những nhiếp ảnh gia đường phố. Ngay cả những rapper nổi tiếng như Jay-Z, A$AP Rocky, Kanye West cũng mặc chúng khiến những sản phẩm Off-White bỗng chốc được giới trẻ xem là một biểu tượng cho sự sành điệu và đẳng cấp. Trải qua từng bộ sưu tập, từng mẫu thiết kế, cái tên Off-White và Virgil Abloh đã dần dần chiếm lĩnh thị trường thời trang đường phố thế giới.
Đầu năm 2021, Off-White chính thức được LVMH mua lại với 60% cổ phần do tập đoàn này nắm giữ - như một lời khẳng định rằng streetwear nói riêng cũng như văn hóa hip-hop nói chung đã trở thành một phần không thể thiếu trong ngành công nghiệp hào hoa của chúng ta.
Tư duy không giới hạn đã đồng hành cùng Virgil suốt một quãng thời gian dài và minh chứng rõ ràng nhất chính là nỗ lực đập tan khoảng cách giai cấp giữa “xa xỉ” và “đường phố”. Suy nghĩ thời trang đường phố chỉ dành cho những khu nhà ổ chuột, những góc đường u tối của nước Mỹ và người dân nghèo dần bị loại bỏ và thậm chí cả những nhà mốt lớn nhất, đắt đỏ nhất cũng đang dần phải quan tâm hơn tới cộng đồng streetwear với bằng chứng là sự ra mắt của vô vàn thiết kế hợp tác giữa các hãng sneakers danh tiếng và thời trang cao cấp. Như vậy, Off-White có thể được coi là mẫu thử nghiệm thành công của Virgil khi mang thời trang xa xỉ tới gần người mua trẻ hơn mà không hề làm hạ giá những cái tên sang trọng.
Kẻ đột nhập vào “lãnh địa da trắng”
Thế giới thời trang trong những năm trở lại đây đã chứng kiến nhiều sự thay đổi nhanh chóng để bắt kịp với thị hiếu của một thế hệ người tiêu dùng trẻ. Hedi Slimane về Céline, Kim Jones cùng Kris Van Assche đến Dior Hommes và Berluti - tất cả dường như là những nước cờ trong chiến lược đổi mới toàn diện của tập đoàn LVMH. Nhưng gây tranh cãi nhiều nhất, bất ngờ nhất lại là sự kiện Virgil Abloh đầu quân cho dòng thời trang nam của Louis Vuitton, trở thành NTK da màu đầu tiên nắm giữ chức vụ danh giá này ở một nhà mốt được coi là biểu tượng xa xỉ của người da trắng. Trong cùng năm, Virgil xuất hiện trong danh sách 100 Người Ảnh Hưởng Nhất Thế Giới do tờ Time bầu chọn. Đáng chú ý, anh là một trong 2 NTK thời trang duy nhất góp mặt trong danh sách.
NTK đã thành công khiến Louis Vuitton trở thành kẻ dẫn đầu xu hướng với loạt sàn diễn thời trang nam độc nhất. Tầm với của thời trang nam LV đối với khách hàng dường như càng xa hơn khi có sự hỗ trợ đến từ streetwear. Bản hợp đồng đáng giá với “cha đẻ” Off-White đã giúp LV thay đổi cả một thế hệ khách hàng, trẻ hoá họ và kích thích sức mua hơn bao giờ hết. Thương hiệu chọn Virgil như một hình thức tiếp nối thị trường Kim Jones đã khai phá trước đó, bằng một cá nhân thuần tuý về đường phố và thời trang “hype”.
Không được đào tạo một cách bài bản về thời trang, vũ khí duy nhất của Abloh chính là tư duy tươi mới vô tình trùng khớp với làn sóng thời trang đương đại. Từ việc tham khảo vô số các lĩnh vực sáng tạo (hội hoạ, âm nhạc, kiến trúc, v.v) và mang chúng vào việc thiết kế cho tới nỗ lực vươn tới thời trang đường phố - cộng đồng có lẽ đã luôn nhận được ánh mắt không mấy thân thiện của lối tư duy thời trang cũ; Virgil Abloh đã cho giới mộ điệu, cho LVMH thấy ngành công nghiệp triệu đô sẽ có những gì nếu chúng ta mở rộng cánh cửa xa xỉ khắt khe và chào đón những nét văn hoá trẻ trung hơn. Thời trang không nên và cũng không bao giờ nên gắn liền với cụm từ “già cỗi”.
Trong khi tờ New Yorks Times gọi anh là "bậc thầy pha trộn" giữa sự xa xỉ của thời trang cao cấp và nét phóng khoáng của thời trang đường phố thì Vogue lại nhận định anh là “ông hoàng tiếp thị”. Virgil hướng đến phong cách, sở thích tiêu dùng hơn là sa đà vào những thiết kế đậm tính nghệ thuật.
Những trăn trở về màu da và sự lạc lõng
Là một công dân toàn cầu, một vị anh tài ở nhiều lĩnh vực, một con người mà thời gian ở mặt đất và trên không là ngang nhau - tuy nhiên tất cả vẫn không khiến anh thoát khỏi cảm giác lạc lõng. Ngay từ những ngày còn đi học, Virgil với lối nói chuyện nhẹ nhàng đã bị châm chọc rằng anh “cư xử như một kẻ da trắng”. Trong hành trình mở đường sự nghiệp, anh lại cảm thấy mình lạc lối giữa một bàn tròn những lãnh đạo da trắng, trong một bối cảnh xa xỉ và lịch sử nghệ thuật được xây dựng bởi xã hội thượng lưu da trắng. Đến khi đạt được những thành công nhất định, vòng lặp lại quay trở lại khi Virgil lại bị chính một phần cộng đồng của mình quay lưng, chỉ trích rằng anh chỉ đang vay mượn văn hóa da màu cho công việc kinh doanh và những thiết kế của anh không đủ chất đường phố.
Nhưng Virgil có “con ngựa thành Troy” của riêng mình - theo những gì anh đã tâm sự. Con ngựa ấy tồn tại để đi qua hai không gian, tiếp nhận quan điểm và lắng nghe cả hai màu da. Con ngựa ấy vừa tìm chỗ đứng và cất lên tiếng nói cho người da đen, vừa thấu hiểu những người cộng sự da trắng. Bên trong chiếc thân rỗng, chú ngựa Trojan này chuyên chở bao nhiêu con người sang bên kia và trao cho họ - những “cơ hội”.
Trao cơ hội cho tất cả
Trên tất thảy những sáng tạo của Virgil, sản phẩm tuyệt vời nhất của người đàn ông này lại chính là việc luôn giúp đỡ những người khác - những cá nhân mà từ hai từ “cơ hội” dường như ít khi được dành cho họ. Vào năm 2017, anh đã thiết kế đồng phục cho Melting Passes, một đội bóng đá gồm các cầu thủ nhập cư ở Paris. Anh đã hỗ trợ những người trượt ván và lướt sóng ở Ghana, quê hương của cha mẹ mình, đồng thời đóng góp quỹ để sửa chữa công viên và các cơ sở vui chơi ở Chicago, thành phố anh gọi là nhà.
Hòa mình vào làn sóng Black Lives Matter và sau một thời gian dài lặng lẽ chứng kiến số lượng ít ỏi những Giám đốc sáng tạo người da màu, vào tháng 8 năm 2020, Abloh đã khởi động Quỹ học bổng Hậu hiện đại (Virgil Abloh™ "POST-MODERN") chi trả toàn bộ học phí và phụ liệu, học cụ cần thiết cho những sinh viên thời trang gốc Phi Abloh. Virgil cũng thể hiện sự hào phóng trong lĩnh vực chuyên môn khi nhận làm cố vấn cho các nhà thiết kế da đen trẻ hơn và thuê những người khác tham gia vào nhóm thiết kế tại Off-White.
Ở cuối bài phỏng vấn với Vestoj, Virgil đã kết thúc như sau: Thời gian đầu của sự nghiệp, ‘Anh ta không phải là một nhà thiết kế thực thụ’ là câu nói tôi nhận được nhiều nhất - và đương nhiên tôi cảm thấy khó chịu. Nhưng bây giờ tôi lại nghĩ, những kiến thức về thiết kế và văn hóa của cộng đồng người da màu đang ở đâu (trong dòng lịch sử nghệ thuật được xây dựng bởi những người châu Âu da trắng)? Đâu là những nhà lãnh đạo tư tưởng da màu, những người thay đổi cuộc chơi? Những gì tôi để lại không phải là sản phẩm hay thậm chí là xu hướng thẩm mỹ - mà đó là về việc tôi đang định nghĩa lại khái niệm của một người làm sáng tạo ngày nay. Có hàng triệu người đã đến trước tôi, tôi không là một gương mặt mới đại diện cho góc nhìn của người da màu - tôi chỉ đang tìm kiếm thêm chỗ đứng cho màu da của mình. Tôi đầu tư, sáng tạo và cất tiếng nói nhằm mục đích cho thế hệ những người da đen trẻ tuổi biết rằng họ cũng có thể tìm được một chỗ đứng riêng. Nhưng đó là một công việc cần nhiều thời gian. Tôi cũng chỉ là một người tự học, một nhà thám hiểm và một kẻ nghiệp dư. Sự nghiệp của tôi được định nghĩa như một hành trình khám phá, về cách để trở thành một nhà tư tưởng da đen trong một môi trường của người da trắng, về việc đưa góc nhìn của người da đen vào sách lịch sử nghệ thuật. Tôi muốn có thể nhìn lại cuộc đời và sự nghiệp của bản thân và biết rằng mình đã để lại một số sản phẩm thiết kế cũng để lại một quan niệm mới - thay đổi những gì thường thấy.
