#TECHINFASHION: Mối quan hệ giữa NFT và thời trang: Đang làm tốt nhưng liệu có tương lai?

Có một số người tin rằng ngành thời trang không phải lúc nào cũng bắt kịp tốc độ công nghệ như họ đi đầu trong văn hóa. Tuy nhiên gần đây, các nhà mốt bắt đầu thích ứng với tốc độ tăng tốc của công nghệ và nhận thấy cần có những cách thức mới để kết nối với người tiêu dùng. Điều này mang đến cho thời trang một cơ hội lớn không chỉ là chuyển đổi kỹ thuật số mà còn là sự đổi mới thực sự. Song song với nhịp độ, các công cụ thiết kế thời trang kỹ thuật số và tạo hình 2D, 3D đang phát triển nhanh chóng.

Mối quan hệ của thời trang với nghệ thuật cũng khiến các thương hiệu muốn bắt tay vào tạo ra NFT cho chính họ là một sự tiến triển tự nhiên. Mặc dù không có nhiều hãng tham gia vào "chuyến tàu số hoá" này, nhưng họ lại tương đối thành công về mặt tài chính hoặc tạo ra những khái niệm thú vị. Từ trò chơi của Louis Vuitton cho đến Gucci, việc tạo ra các sản phẩm thời trang kỹ thuật số trên nền tảng phần mềm ảo là bước đầu tiên của “số hóa” thời trang. Họ không chỉ tạo ra nội dung kỹ thuật số thay cho các sản phẩm may mặc vật lý mà còn là những thước phim thời trang đỉnh cao để cho chúng ta chiêm ngưỡng.

Dành cho nhiều người chưa hiểu rõ NFT, nói ngắn gọn, đó là tác phẩm digital đã được định danh và mã hoá. Bất kỳ giao dịch trao đổi, mua bán một sản phẩm NFT nào cũng đều được ghi lại trên blockchain (chuỗi khối hay sổ cái, là hệ thống cơ sở dữ liệu cho phép lưu trữ và truyền tải các khối thông tin). Tác giả cũng được hưởng giá trị theo trích xuất phần trăm sau mỗi lần tác phẩm của mình được giao dịch.

Có 2 nhóm người chính được chỉ ra sẽ đầu tư vào NFT: 

1. Fan/ Người sưu tập

Nhóm này thường sẽ chia làm 3 mục đích: Mục đích đầu tiên là vì nhãn hàng - họ không quan tâm món đồ đang bán là gì, họ chỉ muốn mua vì nhãn hàng thôi. Mục đích thứ hai là mua vì họ thực sự thích sản phẩm đó và cảm thấy nó có giá trị để mua sưu tầm. Mục đích thứ ba là mua để thỏa mãn cái tôi cá nhân, để sở hữu thứ mà người khác không có.

2. Kẻ đầu cơ/ Re-Seller

Đây là những tham gia vào thị trường NFT vì lợi nhuận nhiều hơn là vì đam mê. Điều họ làm là tranh giành những món đồ giới hạn và bán lại với giá có thể đội lên từ hàng chục đến hàng trăm lần một cách điên rồ và vô nghĩa. Họ không quan tâm đến giá trị nghệ thuật của tác phẩm hay hay tác giả.

LỢI ÍCH

Bản quyền của nhà thiết kế được bảo vệ hơn trên môi trường internet: NFT khiến các nhà thiết kế dù lớn hay nhỏ bị đặt vô thế: nếu không biến tác phẩm của thành NFT trước thì sẽ có người khác làm và trục lợi trên nó. 

Tăng thu nhập cho nghệ sỹ tạo ra tác phẩm: Khác với hình thức mua đứt, thì một NFT có thể bán số lượng bao nhiêu tuỳ thuộc vào nhà thiết kế và qua mỗi một lần giao dịch, nhà thiết kế gốc sẽ đc hưởng phần trăm.

Tăng thêm trải nghiệm cho khách hàng: Một tác phẩm NFT thường luôn được chế tạo đi kèm chuyển động, âm thanh để tăng độ bắt mắt nên tất nhiên khách hàng có thể chiêm ngưỡng sản phẩm lâu hơn nhiều so với ảnh tĩnh thông thường.

RỦI RO

Gia tăng một lượng người dùng lớn gia nhập Blockchain - nơi đầy những rủi ro: Muốn mua một tác phẩm nghệ thuật NFT thì dĩ nhiên bạn không thể xài tiền bình thường. Bạn phải xài tiền ảo. Mà tiền ảo ở đâu ra? Phải mua thông qua các kênh. Không phải ai cũng có đủ kiến thức và kinh nghiệm để mua bán và trao đổi tiền ảo, thứ mà ở nhiều nơi còn bị coi là bất hợp pháp, cũng như đầy những rủi ro lừa đảo, tiền mất tật mang.

Sở hữu sản phẩm đôi khi vô nghĩa...: Rõ ràng chúng ta thấy khi chúng ta mua một sản phẩm NFT thuần số hoá, chúng ta không thực sự mua tác phẩm đó, cái chúng ta mua là quyền chứng nhận đã mua. Vì mọi trải nghiệm nghe nhìn của NFT giữa nhà thiết kế, người mua, người không mua đều giống hệt nhau. Mua sản phẩm NFT giống như mua một ngôi sao. Thứ bạn mua không thực sự là ngôi sao. Mà chỉ là tờ giấy xác nhận bạn đã mua ngôi sao đó.

Nguy cơ lãng phí tài nguyên và góp phần gây ô nhiễm môi trường, đẩy giá linh kiện điện tử: Từ khi blockchain ra đời, nó đã gây tranh cãi không ít khi các nhà máy đào coin quy mô lớn đã tiêu tốn một lượng điện năng khổng lồ cũng như gia tăng lượng khí thải CO2 và rác thải điện tử. Với NFT, nhiều nhà đầu tư cũng hứa hẹn đưa ra những giải pháp eco - công nghệ mới để giảm thiểu tác hại, nhưng vẫn chưa có một thống kê hay dẫn chứng nào cụ thể cho điều họ thực sự làm. Chỉ trong vài năm gần đây, giá linh kiện điện tử PC đã tăng chóng mặt trong cuộc đua tiền điện tử này.

Nhiều người cho rằng sản phẩm thời trang truyền thống vốn vẫn đã gây tác hại môi trường. Trong khi ngày nay, con người ta sống chủ yếu dựa vào "avatar" thì cái nhiều người cần chỉ là một sản phẩm "ảo". Tuy vậy, bất kỳ thứ gì được sản xuất và được vận chuyển, tiêu thụ cũng đều có khả năng gây tác hại đến môi trường. Vậy thay thế một hình thức gây hại bằng một hình thức gây hại khác liệu có phải là một giải pháp hiệu quả?

Do tính chất bản quyền lỏng lẻo, bất kỳ ai cũng có thể đem thiết kế đi đăng ký NFT, không có bộ phận kiểm định danh tính cho tác giả/ tác phẩm này, cho nên rất nhiều nghệ sỹ hay nhà thiết kế đã khóc ròng vì chuyện bị người khác ăn cắp tác phẩm đem đi bán dạng NFT mà chính họ không hề hay biết dẫn đến bất cập là một số người, dù còn sống hay đã mất, đều bị lấy cắp chất xám đem biến thành NFT và trục lợi. Luật bản quyền bình thường đã đầy kẽ hở thì với NFT lại càng dễ dàng xé đi như một tờ giấy.

Nhưng nếu có đăng ký bản quyền thì sao?

Thì tất nhiên, tác giả sẽ mất phí. Nghĩa là chưa biết bạn có bán được tiền hay thu lợi từ tác phẩm của mình hay không nhưng trước mắt là bạn sẽ phải trả một số tiền đầu tư ban đầu và số tiền đó không hề nhỏ. Do đó, hình thức kinh doanh NFT không phù hợp với những nghệ sỹ nhỏ và người được lợi sẽ chỉ là bên cung cấp đăng ký.

Khác với các sản phẩm thời trang truyền thống, NFT thuần kỹ thuật số là một bước đi đầy rủi ro đầy tranh cãi mà thực tế lợi ích cho người dùng rất thấp. Việc vận hành NFT cũng tốn một lượng tài nguyên cực lớn và có khả năng làm trầm trọng thêm những ảnh hưởng lên môi trường.