Chạm ngẫu hứng, nghệ thuật chạm để yêu
Sẽ ra sao nếu từng bộ phận trên cơ thể ta có thể va chạm, tiếp xúc và giúp ta giao tiếp phi lời nói với những người khác? Khoa học đã chứng minh rằng những ký ức được lưu trên cơ thể lâu và sâu hơn với những gì não bộ của ta có thể thực sự nhớ được. Người ta cũng đã phát minh ra phương pháp chữa bệnh bằng việc chạm lên những phần tắc nghẽn của cơ thể. Trong tương tác xã hội, chúng ta thường dùng lời nói để biểu đạt suy nghĩ, mà quên mất rằng kể từ lúc sinh ra đời, chúng ta vốn đã sở hữu một thứ ngôn ngữ giúp ta giao tiếp được trước cả khi ta có thể dùng lời nói, đó là ngôn ngữ cơ thể.
Vậy làm thế nào để có thể hiểu cơ thể mình hơn và thông qua đó, bộc lộ những suy nghĩ, tâm tư và thậm chí tình cảm dành cho người đối diện? Cùng L’OFFICIEL Vietnam tìm hiểu về một bộ môn nghệ thuật đặc biệt có tên gọi “Chạm ngẫu hứng” để hiểu thêm về điều này.
Chạm ngẫu hứng là gì?
Chạm ngẫu hứng, nói đơn giản là một hình thức chuyển động một mình hoặc cùng với nhiều người khác. Bộ môn này xuất phát ở Mỹ từ năm 1970, do những nghệ sĩ múa sáng tạo ra để khám phá các cách chuyển động mới của cơ thể. Với tên gọi nguyên bản là “Contact Improvisation” (tạm dịch: Xúc chạm Ứng tác), những người đầu tiên mang bộ môn này về Việt Nam đã phải suy nghĩ rất nhiều trước khi lựa cái tiếng Việt là “Chạm Ngẫu Hứng”.
“Chạm” có nghĩa là va chạm, xúc chạm, chạm vào nhau, trong khi “ngẫu hứng” nghĩa là hoàn toàn ngẫu nhiên, người nhảy đi theo cảm hứng từ bên trong và lắng nghe bạn nhảy cũng như không gian để có thể quyết định những động tác tiếp theo của mình. Do đó, Chạm ngẫu hứng tuy là một môn nghệ thuật nhưng khá khác với các bộ môn như nhảy, múa hiện đại thiên về biểu diễn, Chạm ngẫu hứng thiên về cảm nhận, khám phá và sáng tạo để khai mở sự tự do cho cả cơ thể lẫn tinh thần.
Các hoạt động căn bản nhất của Chạm ngẫu hứng là sự tiếp xúc về mặt vật lý giữa cơ thể với cơ thể, ngoài ra còn có thể bao gồm sự xúc chạm với các môi trường, sự vật xung quanh như gỗ, đá, đất, nước, cây cỏ, bàn, ghế, tường, sàn nhà,... Ở một mức độ cao hơn, thông qua các chuyển động vật lý, người tham gia có thể cảm nhận được sự xúc chạm về mặt tinh thần hay trạng thái cảm xúc với người khác, một điều mà Khuyến Bùi, người sáng lập ra Chạm ngẫu hứng tại Việt Nam, gọi là tạo ra và tương tác về mặt năng lượng với người khác.
Thực hành Chạm ngẫu hứng như thế nào?
Một người có thể tự thực hành Chạm ngẫu hứng bằng cách để ý đến những chuyển động của cơ thể và môi trường xung quanh dựa trên sự lắng nghe và cảm nhận của chính mình. Tuy nhiên, khi có người hướng dẫn, chúng ta có thể trải nghiệm được sâu sắc hơn, biết cách để ý đến bộ phận nào của cơ thể, cũng như được dẫn dắt để từ từ khám phá những khả năng đáng kinh ngạc của chính cơ thể mà đã sống với nó suốt bao nhiêu năm qua.
Chạm Ngẫu Hứng ở Việt Nam hoạt động dựa trên ba tinh thần chính: để ý đến mình, để ý đến người khác và chịu chơi. So với các bộ môn hình thể khác, Chạm ngẫu hứng quan trọng cảm nhận của người tham gia tương tác nhiều hơn là về mặt hình thức, và vì thế có rất ít hoặc hầu như không có động tác nào cần phải học. Khuyến Bùi cho rằng tất cả những chuyển động đều có sẵn trong bản thân mỗi người cho nên khi chuyển động, người ta không cần phải quan tâm đến việc nhảy đẹp cho ai xem, hoặc gây sức ép lên chính bản thân mình để chuyển động sao cho đẹp. Điều quan trọng nhất với Chạm ngẫu hứng chính là giá trị chân thật - một người chân thật với bản thân họ và nhờ thế sẽ biết được khi nào thì chuyển động nào là thật và phù hợp nhất với mình.
Giá trị thứ hai mà Chạm ngẫu hứng hướng đến là sự kết nối. Việc chuyển động và quan sát cơ thể của mình đã là điều tuyệt vời, nhưng tuyệt vời hơn cả là thông qua những chuyển động đó mà chúng ta còn có thể quan sát và cảm nhận được những người khác. Lắng nghe bản thân đã khó, lắng nghe và để ý, chăm sóc cho bạn nhảy của mình còn khó hơn. Việc quan sát sự ngẫu hứng sáng tạo của bản thân ảnh hưởng như thế nào lên người khác và ngược lại sẽ cho chúng ta biết rất nhiều về cách chúng ta tương tác trong một mối quan hệ xã hội. Một người từ đó sẽ hiểu thêm rất nhiều không chỉ về chính mình, mà còn về người kia, chỉ bằng những chuyển động và va chạm đầy ngẫu hứng. Đó có thể là sự tự tin khi ta bước vào một mối quan hệ, sự tin tưởng và quan tâm ấm áp dành cho đối phương, hay sự e dè ngần ngại, hoặc những nỗi lo lắng không tên,... Tất cả, đều sẽ được khai mở và khám phá dần dần trong những chuyển động dường như “chẳng có mục đích” này.
Giá trị cuối cùng của Chạm ngẫu hứng chính là sự tự do và giải phóng. Bởi không có quy tắc mà chỉ có gợi ý nên mọi người đều có thể tự do khám phá những gì cơ thể mình thực sự mong muốn. Với những người quen đã quen hoạt động về đầu óc mà bỏ quên những cảm nhận cơ thể, việc mở lòng với những động tác Chạm ngẫu hứng không dễ. Tuy nhiên, thông qua sự hướng dẫn và các bài tập đơn giản để khởi động và nuôi dưỡng lại sự cảm nhận thì dần dần, họ sẽ bắt đầu khám phá ra chơi đùa và thư giãn cùng cơ thể có thể vui và tuyệt vời như thế nào. Rất nhiều người đã vào người lớn tuổi mới lần đầu tiên biết đến bộ môn Chạm ngẫu hứng, và đó cũng là lần đầu họ cảm nhận được sự tự do đến thế với cơ thể của mình: khám phá những chuyển động mượt mà của nó, kinh ngạc trước độ dẻo dai và khỏe khoắn của nó, cũng như khả năng nhận biết và linh hoạt biến chuyển để thích ứng với các tác động từ môi trường.
Cùng nhờ vậy mà những người luyện tập Chạm ngẫu hứng có thể được trải nghiệm một cách sống khác, cởi mở và linh hoạt hơn, thay cho lối sống luôn-luôn-kiểm-soát-tất-cả. Họ trở nên thoải mái với sự không rõ ràng của cuộc sống, ứng biến linh hoạt và dẻo dai trước sự phức tạp và đổi thay khôn lường của dòng đời. Cũng nhờ thế mà con người ta dần có được cảm giác an nhiên dù phía bên kia có là bão tố.
Chạm ngẫu hứng - Nghệ thuật chạm để yêu
"Giống như cuộc sống, mỗi một chuyển động lại mở ra một tương tác mới, một khả năng mới và vì thế, chúng luôn đầy bất ngờ." - Khuyến Bùi
Với những người mới và muốn tìm hiểu về bộ môn này, bạn có thể tham khảo thông tin qua trang web chamngauhung.com hoặc liên hệ trang Facebook Vietnam Contact Improv. Hiện tại, Chạm ngẫu hứng Việt Nam (Vietnam Contact Improvisation hay viết tắt là VCI) đã có mặt ở 3 thành phố lớn là Hà Nội, Đà Nẵng, TP. HCM, với các Lớp học vỡ lòng (4 buổi), Chương trình offline chuyên sâu (2 ngày) và Ngày hội Chạm ngẫu hứng (4 ngày/quý) (*lịch sinh hoạt trước dịch Covid-19). VCI cũng dự định đưa ra các chương trình online để hỗ trợ cho việc luyện tập tại nhà.
Trong lúc đó, các học viên đã tập Chạm ngẫu hứng có thể tự luyện tập ở nhà với bất cứ mặt sàn nào mà họ cảm thấy thoải mái, vì cốt lõi của bộ môn này đến từ việc khám phá chuyển động và kết nối của cơ thể với môi trường xung quanh. Ngoài ra, mỗi người có thể tự học cách chăm sóc bản thân mình thông qua việc dành thời gian để lắng nghe cơ thể nhiều hơn, chơi đùa và sử dụng cơ thể nhiều hơn thông qua các hoạt động nhẹ nhàng, cơ bản. Hoặc đơn giản là quan sát chuyển động của một chú mèo cưng khi nó đang chơi đùa với sàn nhà, đuổi theo những tia nắng chạy trên tường hoặc những món đồ yêu thích của chú ta.
Chỉ đơn giản bằng cách quan sát những hoạt động nhỏ nhặt và hướng cảm nhận vào bên trong mà chúng ta cũng có thể học được rất nhiều điều về bản thân và những người xung quanh.
“Đừng để sự đơn giản đánh lừa bạn. Những điều đơn giản nhất lại thường vi tế nhất. Chạm ngẫu hứng là một hoạt động tưởng như đơn giản nhưng rất thật, rất sống động, không màu mè nhưng lại cực kì cuốn hút. Bởi giống như cuộc sống, mỗi một chuyển động lại mở ra một tương tác mới, một khả năng mới và vì thế, chúng luôn đầy bất ngờ. Có những điều trông ở ngoài tưởng im lìm thế, nhưng thực ra bên trong lại có rất nhiều những biến chuyển và đổi thay”, Khuyến Bùi kết lại những chia sẻ về tâm huyết dành cho Chạm ngẫu hứng.
Bản thân Khuyến cũng là một kỹ sư tin học vốn tính khô khan vì làm việc với nhiều con số và máy móc, thế nhưng Chạm ngẫu hứng cũng đã vô tình đến, và làm thay đổi cuộc đời anh theo hướng anh không ngờ.
Video: Ngày Hội Đông Toàn Thân 2020 do Vietnam Contact Improvisation tổ chức
Ảnh trong bài: Vietnam Contact Improvisation
